SAĞLIK SEKTÖRÜ ÇALIŞANLARINDA DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİĞİN YENİLİKÇİ DAVRANIŞA ETKİSİ ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞLARI’ NIN BU ETKİDEKİ ARACILIK ROLÜ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA, MERSİN İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 17 - 38, 21.06.2017

Abdullah Çalışkan Özgür Uğur Arıkan

Öz

Günümüzde
serbest piyasa ekonomisi ve küreselleşme ile artan rekabet şiddetiyle beraber
işletmelerden hizmet talep edenlerin farklı tatmin olmasını sağlamak
işletmelere sorumluluklar yüklemekte ve değişime ayak uydurmayı zorunlu
kılmaktadır. Dönüşümcü liderlik ve yenilikçi davranış işletmelere katma değer
yaratan ve rekabette güçlü olmalarını sağlayacak kavramlar olarak
öngörülmektedir. Sağlık sektöründe dönüşümcü liderliğin yenilikçi davranışa
etkisi olup olmadığı araştırılırken çalışanların sergilediği örgütsel vatandaşlık
davranışının bu etkideki aracılık rolünü ortaya koymak. Sağlık sektöründe
dönüşümcü liderliğin yenilikçi davranış üzerine etkisini ve bu etkide örgütsel
vatandaşlık davranışının aracılık rolünü belirlemektir.
Bu değişkenler ve dönüşümcü liderliğin alt boyutları arasında anlamlı ilişkiler
olup olmadığını sergileyen Dönüşümcü Liderlik ve Yenilikçi Davranışın
ilişkilendirildiği çalışmalara çok rastlanmamaktadır. Örgütsel Vatandaşlık
Davranışları ile de bu iki kavramın ilişkilendirildiği bir çalışma bulunmamaktadır.
Bu kavramları ilişkilendirerek yapılacak çalışmada sağlık kurumlarının
yönetiminde benimsenecek liderlik tarzı ve bu liderliğin çıktılarını doğru
kıymetlendirmede fayda sağlanacaktır. Araştırmada
veri toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda anketler,
tabip, eczacı, hemşire, ebe, sağlık memurundan oluşan
katılımcılara yüz yüze uygulanmıştır. Sonuç olarak dönüşümsel liderliğin alt
boyutlarından bireysel destek,
idealleştirilmiş etki, entelektüel uyarım,
ilham verici motivasyon ile yenilikçi davranış arasında anlamlı ilişkiler
olduğu, örgütsel vatandaşlık davranışlarının da tüm alt boyutları tek başlık
altında alınarak yapılan analizlerde bu ilişkide aracılık rolünün olduğu tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dönüşümcü liderlik, yenilikçi davranış, örgütsel vatandaşlık davranışı

Kaynakça

• Aksay, K. (2011). Yenilikçilik kültürünün örgütsel yenilikçilik üzerine etkisi: konya ilinde faaliyet gösteren özel hastanelerde bir uygulama. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Konya.
• Arago´n-Correa, J. A., Garcı´a-Morales, V. J., Cordo´n-Pozo, E. (2007), “Leadership And Organizational Learning’s Role On Innovation And Performance: Lessons From Spain”. Industrial Marketing Management, 36, 349- 359.
• Arslantaş, C. ve Pekdemir, I. (2007). Dönüşümcü liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel adalet arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik görgül bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi 4(1): 261-286
• Avolio, B. J., Bass, B. M. ve Jung, D. I. (1999). Re-examining the components of transformational and transactional leadership using the multifactor leadership questionnaire. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 72, 441-462
• Barbuto, J.E. (2005). Motivation and transactional, charismatic, and transformational leadership: a test of antecedents. Journal of Leadership and Organizational Studies, 11(4): 26-40.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986), The Moderator–Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, And Statistical Considerations. Journal Of Personality And Social Psychology, 51, 1173–1182.
• Basım, H. N. ve Şeşen, H. (2006). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama ve Karşılaştırma Çalışması, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61.4, s. 83-101.
• Bass, B.M. ve Stogdill, R.M. (1990). Handbook of leadership: theory, research, and managerial applications. Free Press.
• Bass, B.M. (2003). Face to Face-Power to Change: A Conversation with Bernard M. Bass. Leadership in Action, 23(2), 9-12.
• Bennis, W. (2009), On Becoming A Leader, USA: Basic Books.
• Bingöl, D., Atlıhan, N. ve Ömer, F. İ., (2003). “Dönüştürücü Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi”, 11.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Afyon.
• Börü, D. (2001). Örgütlerde güven ortamının yaratılmasında ilk adım: güvenilir insanlar kim? 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, İstanbul, 189-204.
• Brief, A.P. ve Motowidlo, S.J. (1986). Prosocial organizational behaviors. Academy of Management Rewiew 11(4): 710-725.
• Conger, J.A. ve Kanungo, R.N. (1987). Toward a behavioral theory of charismatic leadership in organizational settings, Academy of Management Review 12(4): 637- 647.
• Çalışkan, A. (2007). Organizasyonel değişim yönetimi ve Azerbaycan Cumhuriyeti’ndeki Türk menşeli işletmelerde bir uygulama. Doktora Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İşletme Anabilim Dalı. Isparta
• Çalışkan, A., Akkoç, İ. ve Turunç, Ö. (2011). Örgütsel Performansın Artırılmasında Motivasyonel Davranışların Rolü: Yenilikçilik Ve Girişimciliğin Aracılık Rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2011, C.16, S.3, s.363-401.
• Davis, K. S. (1999), “Decision Criteria In The Evaluation Of Potential Intrapreneurs”. J. Eng. Technol. Manage (Journal of Engineering and Technology Management),16, 295-327.
• Elçi, Ş. (2006), İnovasyon Kalkınmanın ve Rekabetin Anahtarı, Pelin Ofset, Ankara.
• Erçetin, Ş. (2000). Lider sarmalında vizyon. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Eren, E. (1998). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Gümüşlüoğlu, L. ve İlsev, A. (2009), “Transformational Leadership, Creativity, And Organizational Innovation”, Journal Of Business Research, 62, 461-473.
• Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:3, Yıl:2, Sayı:1, 48-75.
• İşcan, Ö. F. (2002). Küresel İşletmecilikte Dönüştürücü Liderlik Anlayışı-Büyük Ölçekli İşletmelerde Bir Uygulama. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Jamrog, J., Vickers, M. ve Bear, D. (2006). Building and Sustaining a Culture That Supports Innovation. Human Resources Planning. Cilt: 29. Sayı: 3.
• Jansen, J.P., Vera, D., Crossan, M. (2009), “Strategic Leadership For Exploration And Exploitation: The Moderating Role Of Environmental Dynamism”, The Leadership Quarterly, 20, 5-18.
• Karcıoğlu, F. ve Kaygın, E. (2013). Dönüştürücü liderlik anlayışının yaratıcılığa ve yeniliğe etkisi,Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:4, Sayı:5, ss. 101-111.
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Eğitim Yönetimi. Yıl:4, Sayı:16, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Kheng, Y.K., Mahmood, R. ve Beris, S.J.H. (2013). A Conceptual Review of Innovative Work Behavior in Knowledge Intensive Business Services among Knowledge Workers in Malaysia, International Journal of Business, Humanities and Technology, Vol. 3 No. 2, February 2013: 91-99.
• Koçel, T. (2001). İşletme yöneticiliği: yönetim ve organizasyon, organizasyonlarda davranış, klasik, modern, çağdaş ve güncel yaklaşımlar. 4. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Niehoff, B.P. ve Moorman, R.H. (1996). Exploring the Relationships between Top Management Behaviors and Employee Perceptions of Fairness. International Journal of Public Administration 19(6): 941-961.
• Oke, A., Munshi, N., Walumbwa, F. O. (2009), “The Influence Of Leadership On Innovation Processes And Activities”, Organizational Dynamics, 38, 1, 64–72.
• Pillai, R. ve Williams, E.A. (1996). Performance beyond Expectations? AStudy of Transformational Leadership, Fairness Perceptions, Job Satisfaction, Commitment, Trust, and Organizational Citizenship Behavior. The National Academy of Management Meeting, Cincinnati, OH.
• Pillai, R., Scandura, T.A. ve Williams, E.A. (1999). Leadership and Organizational Justice: Similarities and Differences across Cultures. Journal of International Business Studies, 30(4): 763-779.
• Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Moorman, R.H. ve Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers’ trust in leader, satisfaction, and organizational citizenship behaviors. Leadership Quarterly 1(2): 107- 142.
• Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B. ve Bommer, W.H. (1996). Transformational Leader Behaviors and Substitutes for Leadership as Determinants of Employee Satisfaction, Commitment, Trust, and Organizational Citizenship Behaviors. Journal of Management 22(2): 259-298.
• Sekaran, U. (1992). Research Methods For Business, Canada: John Wiley ve Sons, Inc.
• Shamir, B. ve Howell, J.M. (1999). Organizational and contextual influences on the emergence and effectiveness of charismatic leadership. Leadership Quarterly 10(2): 257-283.
• Smith, C. L. (2010), The Four Components Found In Innovative Organizations: An Investigation Of Malcolm Baldrige National Quality Award Winners Since 2000, Unpublished PhD Dissertation, Capella University.
• Wang, C. L. ve Ahmed, P. K. (2004). The Development and Validation of The Organizational Innovativeness Construct Using Confirmatory Factor Analysis. European Journal of Innovation Managemen. Cilt: 7. Sayı: 4.
• West, M.A. ve Farr, J.L.(1989). Innovation at work: Psychological perspectives. Social Behavior, 4, pp. 15-30.
• Yan, L. ve Yan, J. (2013). Leadership, organizational citizenship behavior, and innovation in small business: an empirical study. Journal of Small Business & Entrepreneurship. Vol. 26, pp. 183-199.
• Yuan, F. (2005). Individual innovation in the workplace: the role of performance and image outcome expectations. Texas A&M University