Avrupa-Merkezcilik ve Tarihyazımı Sorununun Bilimsel ve Kültürel Bilgiye Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 12 - 22, 30.04.2019

Muhammet Özdemir

Öz

Bu çalışmada
Avrupa-merkezcilik olgusu ve tarihyazımı kavramı incelenmektedir. Avrupalı
olmayan kültürler özelinde her iki kavram açımlanmaktadır. Avrupa-merkezci bir
tarihyazımı Avrupalı olmayan insan ve toplumların dünyayı ve kendilerini yanlış
tanımalarına ve yanlış edimlerde bulunmalarına yol açabilmektedir.
Avrupa-merkezciliğin soykütüğü modern kültürün doğuşuna değin geriye
götürülebilir ve tarihyazımı tartışmalarının da yirminci yüzyılın ikinci
yarısından itibaren aynı zamanda bu olguyla ilgilendiği söylenilebilir.  Tarihyazımı felsefesi, yorumcu öznenin tarihi
olaya ekledikleri ve anlatının ne kadarının geçmişe dayanarak bilinebileceğiyle
ilgilenmektedir. Dünyada hâkim olan tarihyazımı Avrupa-merkezci ve son
zamanlarda Amerikan-merkezcidir. Bir aşamadan sonra Avrupa-merkezcilik açmazı
sadece Avrupalı olmayanların sorunları olarak kalabilmektedir. Bu çalışma
münhasıran bu meseleyle ilgilenmekte ve kuramsal bir çözüm bulmaya
çabalamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Avrupa-merkezcilik, Tarihyazımı, Felsefe, Bilim, Kültür

The Effect of the Issue of Euro-centrism and Historiography on Scientific and Cultural Knowledge

Öz

In this study, phenomenon of Euro-centrism and concept of historiography are examined. Both concepts are
explained specific to non-European cultures. A European-centrist historiography can lead to false as people
and societies that are non-European misunderstand the world and themselves, and they are in the wrong.
The genealogy of Euro-centrism can be traced back to the birth of modern culture, and it can be said that the
historiography debates have been also interested in this phenomenon since the second half of the twentieth
century. Philosophy of historiography is concerned with the annexing of process of interpretation to the historical
facts and concerned with how much of the narrative can be known from the past. Historiography dominating
the world is European-centrist and recently American-centrist. After a phase, the deadlock of Euro-centrism
can only remain the problem of non-Europeans. This study deals exclusively with this issue and strives to find a
theoretical solution.

Anahtar Kelimeler

Eurocentrism, Historiography, Philosophy, Science, Culture

Kaynakça

• Bacon, F. (2003). The new organon. (M. S. L. Jardine, Trans.). Cambridge, New York, Melbourne: Cambridge Universtiy Press.
• Bahl, V., & Gran, P. (2000). History after the three worlds: Post-eurocentric historiographies. (A. Dirlik, Ed.). Lanham, Boulder, New York, Toronto, Oxford: Rowman - Little Publishers.
• Bahl, V., & Gran, P. (2009). A companion to the philosophy of history and historiography (A. Tucker, Ed.). Malden, Oxford : Wiley-Blackwell Publishing.
• Bhabha, H. K. (1994). The location of culture (2nd ed.). London and New York: Routledge.
• Booth, K. (2007). Theory of world security. Cambridge, New york, Melbourne: Cambridge University Press.
• Braudel, F. (1985). Civilization and capitalism 15th-18th century the structures of everyday life: The limits of the possible (S. Reynolds, Trans.). London and New York: William Colins Sons and Co Ltd.
• Braudel, F. (1996). Uygarlıkların grameri (M. A. Kılıc¸bay, Trans.). Ankara: ˙Imge.
• Burke, P. (1990). The french historical revolution the annales school 1929-89. Cambridge, Oxford: Polity Press.
• Carr, E. H. (1990). What is history? His acclaimed reflections on the theory of history and the role of the historian (3rd ed.). New York, London, Victoria, Auckland: Penguin Books.
• Chakrabarty, D. (2000). Provincializing Europe: Postcolonial thought and historical difference. New Jersey: Princenton University Press.
• Clark, A. (2018). What is history? Historiography roundtable (Vol. 22). Rethinking History: Routledge.
• Dirlik, A. (1999). Is there history after eurocentrism? Globalism, postcolonialism, and the disavowal of history (Vol. 25; H. after the Three Worlds:Post-Eurocentric Historiographies, Ed.).
• Escobar, A. (1995). Encountering development: The making and unmaking of the third world, princeton. New Jersey: Princeton University Press.
• Hegel, G. W. (2003). Tarihte akıl. ˙Istanbul: Kabalcı Yayınları.
• Kalın, I. (2016). ˙Islam ve batı. Ankara: ˙Isam.
• Kosso, P. (2009). Philosophy of historiography”, a companion to the philosophy of history and historiography (A. Tucker, Ed.). Malden and Oxford: Wiley-Blackwell Publishing.
• Özay, M. (2013). An attempt to understand the driving forces of historiography in the eurocentric perspective in southeast asia. ˙Insan ve Toplum.
• Özdemir, M. (2012). Ortadoğu Özgüllüklerinin anlamlandırılmasında yöntem sorunu ve Şarkiyatçılık (I. A. H. C¸ omak, Trans.). Uluslararası Ortodoğu Kongresi Bildiriler Kitabı . içinde Cilt-1, s. 144-160.: Kocaeli : Kocaeli Üniversitesi Yayınları.
• O¨ zdemir, M. (2017). Post-kolonyalizm nedir? Dünyalar arasında ve Türkiye’de bilim, kavram ve teorilerin İşlevleri. İstanbul: Açılım Kitap.
• Özlem, D. (2012). Tarih felsefesi. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
• Shayegan, D., & Bilinç, Y. (2010). Geleneksel toplumlarda k¨ult¨urel Şizofreni (6th ed.). ˙Istanbul: Metis Yayınları.
• Tibebu, T. (2011). Hegel and the third world: The making of eurocentrism in world history. New York: Syracuse University Press.
• Tuürkmen, M., & Özdemir., M. (2013). Ortadoğu’nun kültürel yazımında ölçüt sorunsalı (. B. A. H. Aydın, Trans.). II. Bölgesel Sorunlar Ve Türkiye Sempozyumu: ”Yönetim-Ticaret-Siyaset” bildiriler kitabı içinde (s. 28-31): Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Basımevi.
• Tucker, A. (2004). Our knowledge of the past: A philosophy of historiography. Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Singapore: Cambridge University Press.
• Wilhelm, G., & Hege, F. (2011). The philosophy of history (J. Sibree, Trans.). Kitchener: Batoche Books.
• Xie, S. (1997). “Rethinking the problem of postcolonialism” (Vol. 28). China and the West, Winter: Cultural Studies.