Beyit ve Dize: Karşılaştırmalı Şiirsel Analiz

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 46 - 56, 30.04.2020

Vedad Spahić Edina Nurikic

Öz

Çalışmada üç şiir karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Bunlardan birisi Mehmed Meyli Gurani'nin özgün gazeli, diğer ikisi ise Stanko Vraz ve Musa Çazim Çatiç'e ait psödogazellerdir. Çalışma, estetik örgenselciliğin bütünsel ilkelerini temel alan Avrupa şiiri ile bütün karşısında ayrıntıların üstünlüğünü ilke edinen divan edebiyatı arasındaki estetiksel ve şiirsel farkları tümevarımsal bir şekilde ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Bu çalışmanın odak noktası, Vraz ve Çatiç'in biçemsel olarak gazele benzer bir tür yazsalar da, normlarından parçanın bütün karşısında ikincil olduğu yöne doğru feragat ettikleri, müstakil bir anlam birimi olarak beyittir. Bu farklılıkların özünü, söz konusu estetik fenomenlerin kültürel altyapısına değinmeden açıklamak mümkün değildir.}

Anahtar Kelimeler

Beyit, Dize, Gazel, Psödogazel, Karşılaştırmalı Analiz, Doğu Estetiği, Batı Poetikası, Bütün ve Parçalar

Beit and Verse: Comparative Poetological Analysis

Öz

This paper provides a comparative analysis of three poems—one is an original gazelle by Mehmed Mejli Guranija and the other two are pseudo-gazelles by Stanko Vraz and Musa Ćazim Ćatić—inductively revealing general aesthetic and poetic differences in the European poetry, based on the holistic principles of aesthetic organicism and diwan poetry, which is loyal to the principle of supremacy of details over the whole. Therefore, the focus of the study is the beit as an individual unit of meaning, from whose norms Vraz and Ćatić deviate in the direction of subordination of the whole to its constituent parts, although both of them wrote poems that formally resembled gazelles. The essence of these distinctions could not be elaborated without looking at the cultural background of the aesthetic phenomena in question.

Anahtar Kelimeler

Beit, Verse, Gazelle, Pseudo-Gazelle, Comparative Analysis, Oriental Aesthetics, Poetics of the West, The Whole and the Parts

Kaynakça

• Berteljs, J. E. (1981). Beleške o pesničkoj terminologiji sufijskih pesnika. (D. Tanasković & I. Šop, Eds.) In Sufizam (p. 160-166): Beograd: Prosveta.
• Biti, V. (1997). Pojmovnik suvremene književne teorije. Zagreb: Matica hrvatska.
• Ćatić, M. Ć. (1968), Misticizam i utjecaj Perzijanaca na tursko pjesništvo. In Sabrana djela II (p. 87-96). Tešanj: Narodni univerzitet Tešanj.
• Doležel, L. (1991). Poetike zapada. Sarajevo: Svjetlost.
• Duraković, E. (2018). Klasično pjesništvo na arapskom, perzijskom i turskom jeziku. Poetološki pristup. Sarajevo: Univerzitet u Sarajevu, Orijentalni institut
• Grozdanić, S. (1975). Uvod u arapskoislamsku estetiku. In Na horizontima arapske književnosti (p. 9-34). Sarajevo: Svjetlost.
• Hadžiosmanović, L; Memija, E. (1995). Poezija Bošnjaka na orijentalnim jezicima, Sarajevo: KDB ˝Preporod˝.
• Hamidullah, M. (1989). Uvod u islam. Sarajevo: El-Kalem.
• Konstantinović, Z. (1984). Uvod u uporedno proučavanje književnosti. Beograd: Srpska Književna Zadruga.
• Markus, S. (1974). Matematička poetika, Beograd: Nolit
• Mukaržovski, J. (1987). Struktura, funkcija, znak, vrednost. Beograd: Nolit
• Nametak, F. (1997). Divanska književnost Bošnjaka. Sarajevo: Orijentalni institut.
• Rizvić, M. (1984). Paradoksalnost bitka i stalnost sudbine u gazelama Stanka Vraza, In lnterpretacije iz romantizma II, Sarajevo: Svjetlost
• Rizvić, M. (1989). Komparativno istraživanje muslimanske orijentalske književnosti˝, Prilozi za orijentalnu filologiju, Sarajevo 39, 37-47.
• Šabanović, H. (1972). O književnom stvaranju bosanskih muslimana na orijentalnim jezicima. Godina XXI. Knjiga XLI. Br. 10-11: Sarajevo: Život
• Šimel, A. (1981). Ruža i slavuj: Perzijska i turska mistična poezija. (D. Tanasković & I. Šop, Eds). In Sufizam (p. 153-160): Beograd: Prosveta