Anne Baba Tutumları ve Ailede Çocuğun Dini Gelişimi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 135 - 171, 31.12.2020

Hayati Tetik

Öz

Bireyin gelişim dönemleri içerisinde en önemlisi ve etkilisi çocukluk dönemidir. Bu dönemin temeli de ailede atılmaktadır. Doğumdan itibaren çocuğun kişiliğinin ilk önce aile daha sonra da okul ve sosyal çevrenin tesiriyle biçimlendiği düşünülürse, ailenin önemi ortaya çıkacaktır. Ailelerin çocuklara karşı başlıca vazifelerinden biri, onların din eğitimidir. Zira fıtrattan gelen dini duygu çocukluk döneminde duygusaldan zihinsele, somuttan soyuta doğru gelişir. Bu inanma ihtiyacı ve din duygusunun doğru bir eğitimle desteklenmesi bireyin ilerleyen yaşlarında din algısını ve dine karşı tutumunu etkileyecektir. Bu bağlamda, anne baba tutumu, çocuğun kişilik gelişiminin yanında dini gelişimi ve yetişkinlik dönemindeki dindarlığı üzerinde de farklı etkiler bırakacağından, çocuğun diğer gelişim özellikleriyle birlikte, dini gelişim özelliklerinin de bilinmesi gereklidir. Bu araştırmada; otoriter, koruyucu, ilgisiz, reddedici, mükemmeliyetçi, dengesiz ve demokratik olarak sınıflandırılan anne-baba tutum ve davranışları çerçevesinde incelenmiştir. Ayrıca çocukların aileleri örnek almalarında hangi faktörlerin etkili olduğu ve aile içi dini unsurların etkileri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, tutum, aile, çocuk, dini duygu

Kaynakça

• Altınköprü, T. (1999). Şahsiyet Analizi, İstanbul: Hayat Yayınları.
• --------------. (1984). Okul Öncesinde Okulda Sosyal Yasamda Çocuğun Başarısı Nasıl Sağlanır, İstanbul: Altınköprü Yayınları.
• --------------. (2004). Çocuğun Başarısı Nasıl Sağlanır, İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Apaydın, H. (2001). Aile İçi İletişimin Çocuğun Dinsel Gelişimine Etkisi, Ondokuzmayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 12-13. Samsun.
• Arı ve diğerleri. (1995). “Farklı Ana- Baba Tutumlarının 4-11 Yaş Grubu, Çocuklarında Görülen Problem Durumlarına Etkisinin Araştırılması”, 10. Ya-Pa Okul Öncesi Eğitimi Ve Yaygınlaştırılması Semineri, Ya-Pa Yayın Pazarlama San. Tic. A.Ş. İstanbul.
• Aydın, B. (2002).Gelişim Psikolojisi, İstanbul: SFN Baskı.
• Aydın, M. Z. (2015). Ailede Ahlak Eğitimi, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Ayhan, H. (1971). Ailede Din Eğitimi, Diyanet İlmi Dergi, Cilt: 10, Sayı: 114-115.
• Bayraklı, B. (2005). Kur'an-ı Kerim'e Göre Ailede Çocuk Eğitimi, (Editör: İbrahim Canan) İslam' da Aile ve Çocuk Terbiyesi (II). İstanbul: Ensar Neşriyat Yayınları.
• Bilecik, S. (2017). Anne Baba Tutumlarının Bireylerin Din Algısına Etkis, Değerler Eğitimi Dergisi Cilt 15, No. 33, 7-38.
• Canat,S. (1985).“Ergenlik Dönemi ve Bireyselleşme Sorunu”, Adana: XXI. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Çukurova,7-13, Ekim.
• Çamdibi, H. M. (1993). Şahsiyet Terbiyesi ve Gazzalî, İstanbul: MÜİF Yayınları.
• -----------. (1999). Aile İçi İlişkiler ve Aile Rehberliği. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 6.
• Çaplı, O. (1970).Çocukların Gençlerin Eğitimi, Ankara: San Matbaası.
• Clark, W. H. (1981). “Çocukluk Dönemi Dini”, Ankara: Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Çev.: Neda Armaner, C. 24, s.175.
• Dodurgalı, A. (1995). İbn Sina Felsefesinde Eğitim, İstanbul: İFAV Yayınları.
• ----------------. (2010). Ailede Din Eğitimi.Ankara:Timaş Yayınları.
• Ersin, B. (2010). "Lise Öğrencilerinin Suç Eğilimleri ile Anne Baba Tutumları Arsındaki İlişki" (Beyoğlu İlçesi Örneği). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Geçtan, E. (1994).İnsan Olmak Ankara: Remzi Kitabevi.
• Güngör, E.( 1995).Ahlak psikolojisi ve Sosyal Ahlak, İstanbul: Ötüken Yay., 1. Baskı. Kağıtçıbaşı, Ç.(1988).İnsan ve İnsanlar, İstanbul: Evrim Basım Yayım Dağıtım, 7. Baskı.
• Kaya, M. (1997).“Ailede Anne-Baba Tutumlarının Çocuğun Kişilik ve Benlik Gelişimindeki Rolü”, OMÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:2, Samsun.
• -----------. (1998).Din Eğitiminde İletişim ve Dini Tutum, Samsun: Etüt Yayınları. Kılavuz, M. A. (2011).Çocukluk Dönemi Din Eğitimi, (Editör: Mustafa Köylü). Gelişimsel Basamaklarına Göre Din Eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Koç, A. (2016). Din Eğitiminde Etkili İletişim, İstanbul: Rağbet Yayınları, 4.Baskı.
• Konuk, Y. (1994).Okul Öncesi Çocuklarda Dinî Duygunun Gelişimi ve Eğitimi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Köknel, Ö.(ty.). Kaygıdan Mutluluğa Kişilik, İstanbul: Altın Kitaplar Kitabevi, 11. Baskı. Köylü, M. (2012).Ailede Din Eğitimi, (Ed. Mustafa Köylü, Nurullah Altaş). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. Kulaksızoğlu, A. (2004). Ergenlik Psikolojisi, İstanbul: Remzi Kitapevi. Kuzgun, Yıldız, Eldeleklioğlu, Jale(2005). Anne-Baba Tutumları Ölçeği. (Ed. Yıldız Kuzgun ve Feride Bacanlı). PDR’de kullanılan Ölçekler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Özbek, Abdullah. (2010)."Ailede Dini Sorumluluk Eğitimi, Aile ve Eğitim"-Tartışmalı İlmi Toplantı- Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Konferans Salonu, 24-25 Nisan, İstanbul, ss. 319-339.
• Özdoğan, B. (2000). Çocuk Ve Oyun, İstanbul: Anı Yayıncılık.
• Özgüven, İ.E.(2001). Ailede İletişim ve Yasam, Ankara: PDREM Yayınları.
• Peker, H. (2010).Din Psikolojisi, İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Sargın, N.(2012).Çocuklarda Ruh Sağlığı, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Sayar, K. ve Bağlan, F. (2015). Koruyucu Psikoloji, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Savran, C. ve Diğerleri (1995).“Ana-Babaların Kişilik Özellikleri İle Ana-Baba Tutumları Arasındaki İlişkiler”, 10. Ya-Pa Okul Öncesi Eğitimi Ve Yaygınlaştırılması Semineri, İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama San. Tic. A.Ş.
• Selçuk, M. (1991). Çocuğun Eğitiminde Dinî Motifler, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Senemoğlu, N. (2005). Gelişim, Öğrenme Ve Öğretim, Kuramdan Uygulamaya, Ankara: Gazi Kitapevi.
• Şendil, G. (2003).Çocuk, Ergen ve Anne Baba, İstanbul: Çantay Yayınları.
• Şimşek, E. (2004) Çocukluk Dönemi Dini Gelişim Özellikleri ve Din Eğitimi, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi IV, Sayı: 1.
• Tuzcuoğlu, N. (2004).Bir Aile Olmak, Anne-Baba Olmanın Altın Kuralları, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Tuzgöl, M. (1998). Ana-Baba Tutumları Farklı Lise Öğrencilerinin Saldırganlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bilim Dalı. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yavuzer, H. (1982).Çocuk ve Suç, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• --------------. (2005).Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• --------------. (2016). Anne-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Yılmazer, Y. (2007). Anne Baba Tutumları ile İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Okul Başarısı ve Özerkliklerinin Gelişimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yörükoğlu, A. (1983). Çocuk Ruh Sağlığı, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• -----------------. (2002). Çocuk Ruh Sağlığı/ Çocuğun Kişilik Gelişimi Eğitimi ve Ruhsal Sorunları. (25. Basım) İstanbul: Özgür Yayınları.
• Yücel, Y. (2013). Ortaokul Öğrencilerinin Algıladıkları Anne-Baba Tutumlarının, Benlik Saygısı ve Öğrenilmiş Çaresizlik İle İlişkisi, T.C. Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.