Popüler Bilim Sitelerinin Fen Kavramlarına Yönelik Algıya Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 12, 30.06.2022

Gamze Yayla Eskici , Ahmet Hakan Hançer

https://doi.org/10.47770/ukmead.822617

Öz

Bu çalışmanın amacı, popüler bilim siteleri kullanılarak yapılan öğretimle öğretmen adaylarının günlük hayattaki fen kavramlarına yönelik algılarının nasıl geliştiğini değerlendirmektir. Çalışmada karma yöntem içerisinde incelenen müdahale deseni kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemi fen bilgisi öğretmenliği 3. Sınıfta öğrenim gören 62 öğretmen adayından oluşmaktadır. Popüler bilim siteleri ile öğretim için sindirim ve boşaltım, fotosentez, maddenin yapısı, solunum, yakıcı-yanıcı-söndürücü madde, paslanma ve kaynama konularında popüler bilim sitelerinden eğitsel içerikler toplanmıştır. Bu içerikler bilim teknik ve popüler bilim (popular science) siteleri ile sınırlıdır. Video veya bilimsel anlatımlar ile gündelik yaşam temelli örnekler içeren eğitsel içerikler uzman görüşü alınarak belirlenmiştir. Veri toplama aracı olarak açık uçlu sorular ve çalışma yaprakları hazırlanarak yedi hafta süren uygulama tasarlanmıştır. Açık uçlu sorulardan ve çalışma yapraklarından elde edilen veriler ayrı ayrı analiz edilip, birleştirilerek yorumlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre, eğitim öncesinde çalışma yapraklarından belirlenen safra kesesinin görevi, yaprakların sonbaharda sararmasının nedeni gibi konulardaki yanılgılarının birçoğunun giderildiği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

fen eğitimi, kavram yanılgısı, kavram algısı, popüler bilim

Kaynakça

• Adıgüzel, N. (2013). İlköğretim matematik öğretmen adayları ve 8. Sınıf öğrencilerinin irosyonel sayılar ile ilgili bilgileri ve bu konudaki kavram yanılgıları (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No.328692).
• Akgün, A., Duruk, Ü., Gülmez, H., & Gülsuyu, F. (2018). Bularlaşma ve kaynama kavramlarına ilişkin anlayışların benzer bağlamlardaki tutarlığı ve transferi. International Jourmal of Social Science, 72 (3), 103-119.
• Akkoyunlu, B. (2002). Öğretmenlerin internet kullanımı ve bu konudaki öğretmen görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 1-8.
• Akoğlu, A. (2005). Popüler bilim yayıncılığı ve gökyüzü gözlem etkinlikleri. Journal of Istanbul Kultur Universty, (2), 1-4.
• Alaş, A., Tunç, T., Kışoğlu, M., & Gürbüz, H. (2009) An İnvestigation On Prospective Teachers’ Conscious Water Consumption: Atatürk University Sample. Journal of Education Faculty, 11(2), 37-49.
• Aslan, S. (2014). Bilgisayar destekli öğretimin fen bilgisi öğretmen adaylarının tutum ve akademik başarılarına etkisi (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi).
• Aşçı, Z., Özkan, Ş., & Tekkaya, C. (2001). Öğrencilerin solunum konusundaki kavram yanılgıları: Karşılaştırmalı bir çalışma. Eğitim ve Bilim, 26(120), 29-36.
• Avcı, F., Şeşen, B. A., & Kırbaşlar, F. G. (2018). Maddenin yapısı ve özelikleri ünitesine yönelik iki aşamalı teşhis testinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(4), 1007-1019.
• Bacanak, A., Küçük, M., & ÇEPNÜ, S. (2004). İlköğretim öğrencilerinin fotosentez ve solunum konularındaki kavram yanılgılarının belirlenmesi: Trabzon örneklemi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 75-88.
• Balbağ, M. Z. (2018). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının Kelime İlişkilendirme Testi (KİT) kullanılarak kütle ve ağırlık kavramlarına ilişkin bilişsel yapılarının belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 3(1), 69-81.
• Balkan Kıyıcı, F., Yavuz, M., & Saçar, R. (2012, Aralık). Popüler bilim dergileri ve bilimsel kitapların fen derslerinde kullanılma durumları. Paper presented at International Science and Technology Conferance, Dubai.
• Bozdağ, H. C. (2017). Üç aşamalı kavramsal ölçme aracı ile öğrencilerin sindirim sistemi konusundaki kavram yanılgılarının tespiti. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 878-901.
• Coştu, B., Ayas, A., Niaz, M., Ünal, S., & Çalık, M. (2007). Facilitating conceptual change in students’ understanding of boiling concept. Journal of Science Education and Technology, 16, 524–536. doi: 10.1007/s10956-007-9079-x.
• Cresswell, J., W. (2005). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (2nd Edition). Ohio: Pearson.
• Cüez, T. (2006). İlköğretim 8. sınıflarda fen bilgisi dersinde web tabanlı öğretim desteğinin öğrenci başarısına etkisi (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No.189839).
• Çakmak, M., Çakmak, R., & Topal, G. (2018). Öğretmen adaylarının su hakkındaki bilgi düzeyleri ve kavram yanılgıları. Turkish Studies, 13 (27), 385-404.
• Çakmakçı, G. (2010). Identifying alternative conceptions of chemical kinetcs among secondary school and undergraduate students in Turkey. Journal of Chemical Education, 87(4), 449-455.
• Çanakçıoğlu, H. (1993). Orman Koruma. İ.Ü. Orman Fakültesi. Fakülte Yayın No: 41.1, Ünv. Yayın No:3624, İstanbul.
• Çavdar, O., Okumuş, S., Alyar, M., & Doymuş, K. (2016). Maddenin tanecikli yapısının anlaşılmasına farklı yöntemlerin ve modellerin etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 555-592.
• Çavdar, O., Okumuş, S., & Doymuş, K. (2016). Fen Eğitimi Öğrencilerinin Maddenin Tanecikli Yapısıyla İlgili Anlamalarının Belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 69-93.
• Çelikler, D., & Kara, F. (2016). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin maddenin değişimi ünitesindeki bilgilerini günlük yaşamla ilişkilendirebilme düzeyleri açısından hazırbulunuşluklarının değerlendirilmesi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 21-39.
• Çetin, O., & Günay, Y. (2010). Fen eğitiminde web tabanlı öğretimin öğrencilerin akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(38), 19-34.
• Çetinkaya, M., & Taş, E. (2016). Web destekli ve etkinlik temelli ölçme değerlendirme materyali geliştirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 21-28.
• Demir, M. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde su bilinci (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No.253589).
• Demirci Güler, M. P., Kaya, S., & Uzun, A. (2014). Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Öğretimde İnternet Kullanımına İlişkin Görüşleri (Kırşehir İli Örneği). Journal of Kirsehir Education Faculty, 15(1), 263-280.
• Demircioğlu, G., Özmen, H., & Demircioğlu, H. (2001). Sınıf öğretmeni adaylarının fiziksel ve kimyasal değişme kavramlarını anlama düzeyleri ve yanılgıları. Milli Eğitim Dergisi, 34 (170).
• Demircioğlu, H., Demircioğlu, G., & Ayas, A. (2006). Hikayelerle kimya öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 110-119.
• Ertuğrul, M. (2007). Orman yangınlarında kullanılan kimyasal maddeler. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 9 (12), 11-19.
• Eryılmaz, A., & Tatlı, A. (1999). A casual model of students' achievement in an introductory mechanics course. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (15), 36-42.
• Geban, Ö., Ertepınar, H., Yayla, N., & Işık, A. (1999, Ekim). Elektro-Kimya konusunda Kavram Yanılgıları. III. Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu’nda sunulan sözlü bildiri. MEB ÖYGM, Ankara.
• Geçgel, G., & Şekerci, A. R. (2017). Bazı Kimya Konularındaki Alternatif Kavramların Tanılayıcı Dallanmış Ağaç Tekniği Kullanarak Belirlenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1-18.
• Güner, B., & Çiftç,, M. D. (2010). Popüler bilim anlayışı ve coğrafyanın popülerliği, bilim ve teknik dergisi örneği, Eastern Geographical Review, 24, 131-156.
• Güneş, T., Şener, Dilek, N., Demir, E. S., Hoplan, M., & Çelikoğlu, M. (2010, Kasım). Öğretmenlerin kavram öğretimi, kavram yanılgılarını saptama ve giderme çalışmaları üzerine nitel bir araştırma. Paper Presented at International Conferance on New Trends in Education and their Implications, Antalya, Türkiye.
• Güngör, B., & Özgür, S. (2009). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin sindirim sistemi konusundaki didaktik kökenli kavram yanılgılarının nedenleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 149-177.
• Havu-Nuutinen, S., Karkkainen, S., & Keinonen, T. (2011). Primary School Pupils' Perceptions of Water in the Context of STS Study Approach. International Journal of Environmental and Science Education, 6(4), 321-339.
• Kabapınar, F. (2003). Kavram yanılgılarının ölçülmesinde kullanılabilecek bir ölçeğin bilgi-kavrama düzeyini ölçmeyi amaçlayan ölçekten farklılıkları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 35, 398-417.
• Karagöz, F., & Korkmaz, S. D. (2015). Fen ve teknoloji dersinde web destekli öğretim yönteminin 7. sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına ve öğrendikleri bilgilerin kalıcılığına etkisi. Turkish Studies, 10(11), 927-948.
• Karagöz, S. (2016). Lise 11. sınıf biyoloji dersinde fotosentezde kavram yanılgıları (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No.428816).
• Karamustafaoğlu, O. (2009). Fen ve teknoloji eğitiminde temel yönelimler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 87-102.
• Karamustafaoğlu, O., Pazar, Ş. B., & Karamustafaoğlu, S. (2018). Eğitsel oyunlarla dolaşım sistemi konusunun öğretimi: Kan yolu oyunu örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 3(2), 1-18.
• Karslı, F., & Ayas, A. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının kavramsal değişimlerine zenginleştirilmiş laboratuvar rehber materyalinin etkisi: buharlaşma ve kaynama. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 529-561.
• Kırılmankaya, G., & Kırbağzengin, F. (2016). Öğretmen adaylarının fotosentez konusu hakkında kavram yanılgılarının vee diagramları aracılığıyla belirlenmesi ve bu araca yönelik görüşlerin tespiti. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2).
• Kolomuç, A., & Tekin, S. (2011). Chemistry teachers’ misconceptions concerning concept of chemical reaction rate. Eurasian Journal of Physics and Chemistry Education, 3(2), 84-101. “Retrived from http://www.eurasianjournals.com /index.php/ejpce”
• Laçin Şimşek, C., Öztuna-Kaplan, A., Çorapçıgil, A., & Mısır, M. E. (2018). Fen bilgisi öğretmenliği 3. sınıf öğrencilerinin basınç-kaynama noktası ilişkisine yönelik düşünceleri: Bir tga uygulaması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1679-1690.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı. Talim Terbiye Kurulu, Ankara.
• Mirzalar Kabapınar, F., & Adik, B. (2005). Secondary students’ understanding of the relationship between physical change and chemical bonding. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 38(1), 123-147.
• Moralı, S., Köroğlu, H., & Çelik, A. (2004). Buca eğitim fakültesi matematik öğretmen adaylarının soyut matematik dersine yönelik tutumları ve rastlanan kavram yanılgıları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 161-175.
• Mutlu, M. (2005). Öğrenme stillerine dayalı fen bilgisi öğretimi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-24.
• Okumuş, S., & Doymuş, K. (2018). Modellerin okuma-yazma-uygulama yöntemi ve yedi ilke ile uygulanmasının maddenin tanecikli yapısı ve yoğunluk konularının kavramsal anlaşılmasına etkisi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1603-1638.
• Özdemir, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin buharlaşma ve kaynama konularına ilişkin bilgi yapılarının analizi (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No.519204)
• Özsevgeç, T., Eroğlu, B., & Öztürk Köröğlu, Y. (2017). Popüler Bilim Dergilerinin Değerlendirilmesi: Bilim ve Teknik ve National Geographic Örneklemi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 619-630.
• Pelitoğlu, F. (2006). İlköğretim 6. sınıf sindirim sistemi konusunun transpozisyon didaktik teorisine göre incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No.177954)
• Sevim, S., & Ayvacı, H. Ş. (2016). Web tabanlı öğretimin fen ve teknoloji dersi üzerindeki etkisi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 1-19.
• Sümen, A. Ü., & Şendur, G. (2015). Investigating the effectiveness of case-based learning instruction on students’ understanding the subject of reaction rate. Journal of Theoretical Educational Science, 8(2), 236-267.
• Şaşmaz Ören, F., Karatekin, P., Erdem, Ş., & Ormancı, Ü. (2012). Öğretmen adaylarının bitkilerde solunum-fotosentez konusundaki bilgi düzeylerinin kavram karikatürleriyle belirlenmesi ve farklı değişkenlere göre analizi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 155-174.
• Tekkaya, C., Çapa, Y., & Yılmaz, Ö. (2000). Biyoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji konularındaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 140-147.
• Töman, U., Odabaşı Çimer, S., & ÇİMER, A. (2016). Fotosentez ve bitkilerde solunum kavramlarının farklı öğrenim seviyelerinde öğrenilme durumlarının araştırılması. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(03), 15-30.
• Turan, E. D., Kurt, E., & Arslan, N. (2016). Mini Kumbara Dergisi'nin Popüler Bilim Kaynakları Kapsamında Biçim Ve İçerik Bakımından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(3), 326-336.
• Uluçınar Sağır, Ş., & Kılıç, Z. (2013). İlköğretim öğrencilerinin bilimin doğasını anlama düzeylerine bilimsel tartışma odaklı öğretimin etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 308-318.
• Yağbasan, R., & Gülçiçek, Ç. (2003). Fen öğretiminde kavram yanılgılarının karakteristiklerinin tanımlanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 102-120.
• Yazır, G., & Yel, M. (2017). Biyoloji eğitiminde popüler medya kaynaklarının öğrencilerin biyoloji dersine ve bilime yönelik tutumlarına etkisi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(3), 355-380.
• Yürük, N., & Çakır, Ö. S. (2000). Lise öğrencilerinde oksijenli ve oksijensiz solunum konularında görülen kavram yanılgılarının saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 185-191.