Bir Güvenlik Meselesi Olarak Çevre Sorunları

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 358 - 382, 29.12.2022

Pelin Aliyev

Öz

Soğuk Savaş döneminde ortaya çıkan iki kutuplu sistemde güvenlik, bir devletin sahip olduğu askeri gücün diğer devlet üzerinde yarattığı tehdit ve endişe çerçevesinde ele alınmaktaydı. Çevresel kaygılar ise, nadiren güvenlik sorunu olarak algılanmaktaydı. Bu yaklaşım, aynı zamanda 1648 Westfalya Antlaşması’ndan bu yana kabul gören geleneksel güvenlik anlayışının da bir ifadesiydi. 1960’lı yıllar itibariyle çevre sorunları gerek akademik olarak gerekse uluslararası konferanslarda bir güvenlik meselesi olarak ele alınmaya başlanmıştır. Ancak bu sorunlar Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle çözümü noktasında uluslararası iş birliğinin zorunlu olduğu küresel bir meseleye dönüşmüştür. Bu çalışmanın amacı, güvenliğin içeriğinin genişlemesine paralel olarak çevre sorunlarının ele alınış biçiminde nasıl bir değişim ve dönüşümün gerçekleştiğini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Çevresel Güvenlik, Geleneksel Güvenlik Anlayışı, Yeni Güvenlik Anlayışı, Çevre Sorunları

Kaynakça

• ALGAN, Nesrin, “Türk Boğazları'nda Çevresel Güvenlik”, Mülkiye Dergisi, 26 (234), 2014, s. 21-34. ARAS, Bülent, TOKTAŞ, Şule ve KURT, Ümit, Araştırma Merkezlerinin Yükselişi: Türkiye’de Dış Politika ve Ulusal Güvenlik Kültürü, SETA- Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, 2010.
• ARENDS, J. Frederik M., “Homeros'dan Hobbes ve Ötesine: "Güvenlik" Kavramının Avrupa Geleneğindeki Boyutları”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 6 (22), 2009, s. 3-33.
• BAKAN, Selahaddin ve ŞAHİN, Sonay, “Uluslararası Güvenlik Yaklaşımlarının Tarihsel Dönüşümü ve Yeni Tehditler”, The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences, 4(2), 2018, s. 135-152.
• BARNETT, Jon, The Meaning of Environmental Security – Ecological Politics and Policy in the New Security Era, Zed Books, Londra, 2001.
• BAYLIS, John, “Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı”, “Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı”, Mustafa Aydın, Hans Günter Brauch, Mitat Çelikpala, Ursula Oswald Spring ve Necati Polat, der., Uluslararası İlişkilerde Çatışmadan Güvenliğe, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012, s. 153-166.
• BİNGÖL, Ozan, “Yeni Güvenlik Yaklaşımları ve 21. Yüzyıl Sorunları”, Hasret Çomak, Caner Sancaktar, Sertif Demir, der., Uluslararası Güvenlik, Beta Yayınları, İstanbul 2016, s. 17-44.
• BRUNDTLAND, Gro H., Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future, United Nations General Assembly document A/42/427, 1987.
• CHALECKI, Elizabeth. L., Environmental security: a guide to the issues, Praeger, USA, 2013.
• COURTOIS, Pierre, PEREAU, Jean-Christophe et TARIK, Tazdaït, “Une approche évolutionnaire des négociations internationales en présence de problèmes environnementaux globaux”, Recherches économiques de Louvain, 70, 2004, s. 31-51.
• DEDEOĞLU, Beril, Uluslararası Güvenlik ve Strateji, Yeniyüzyıl Yayınları, İstanbul 2008.
• DEMİRAY, Muhittin ve İŞCAN, İsmail Hakkı, “Uluslararası Sistemde Güvenlik Kavramının Değişimi Ekonomik ve Jeopolitik Arka Planı”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 2008, s. 141-170.
• DUFAULT, Evelyne. “Revoir Le Lien Entre Dégradation Environnementale et Conflit : L’insécurité Environnementale Comme Instrument de Mobilisation”, Cultures et Conflits, no. 54, 2004, s. 105-31.
• EKŞİ, Nuray, “İklim Mültecileri”, Göç Araştırmaları Dergisi, 4, 2016, s. 10-58.
• ERDEM, Engin İ., “İnsani Güvenlik Kavramı Bağlamında Çevre Güvenliği”, Gazi Akademik Bakış, 10(19), 2016, s. 255-281.
• FRÉDÉRICK, Michel, “La sécurité environnementale: éléments de définition”, Études internationales, 24(4), 1993, s. 753-765.
• G8 ENVIRONMENT MINISTERS, “G8 Environment Ministers Communiqué”, Schwerin, Germany, March 28, 1999. http://www.g8.utoronto.ca/environment/1999schwerin/communique.html (Erişim Tarihi: 13.06.2022).
• GLOBAL HUMANITARIAN FORUM, Human Impact Report: Climate Change-The Anatomy of a Silent Crisis, Geneva, 2009.
• HUFTY, Marc, “La sécurité environnementale: un concept à la recherche de sa définition”, Claude Serfati, der., Une économie politique de la sécurité, KARTHALA Editions, Paris, s. 117-139.
• İZCİ, Rana, “Uluslararası Güvenlik ve Çevre”, Faruk Sönmezoğlu, der., Uluslararası Politikada Yeni Alanlar, Yeni Bakışlar, Der Yayınları, İstanbul 1998, s. 403-424.
• KALKAN KÜÇÜKSOLAK, Övgü, “Güvenlik Kavramının Realizm, Neorealizm ve Kopenhag Okulu Çerçevesinde Tartışılması”, Turan Strateji Araştırmalar Merkezi (TURAN-SAM), 4(14), 2012, s. 202-208.
• KAYPAK, Şafak, “Çevresel Güvenlik ve Sınıraşan Çevre Suçları”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 2013, s. 11-22.
• KAYPAK, Şafak, “Çevresel Güvenlik ve Yansımaları (Hatay Örneğinde)”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(35), 2016, s. 19-34.
• KİBAROĞLU, Ayşegül, “Çevre Sorunlarının Uluslararası Güvenliğe Etkileri”, Dördüncü Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Güvenliğin Yeni Boyutları ve Uluslararası Örgütler, Genelkurmay ATASE SAREM, 31 Mayıs-2 Haziran 2007, İstanbul 2007, s. 211- 223.
• LE PRESTRE, Philippe, “Sécurité environnementale et insécurités internationales”, Revue Québécoise de droit international, 11(1), 1998, s. 271-291.
• MAZLUM, İbrahim, “Çevre ve Güvenlik İlişkisine Tanımsal Bir Yaklaşım”, Ayhan Kaya ve Günay Göksu Özdoğan, der., Uluslararası İlişkilerde Sınır Tanımayan Sorunlar, Bağlam Yayıncılık, İstanbul 2003, s. 333-360.
• MİŞ, Nebi, “Güvenlikleştirme Teorisi ve Siyasal Olanın Güvenlikleştirilmesi”. Akademik İncelemeler Dergisi, 6(2), 2011, s. 345-381.
• ÖZDAĞ, Ufuk, “Sessiz Bahar'dan sonra ses getiren elli yıl: kadın, çevre, sağlık”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28 (2), 2011, s. 179-199.
• SERFATI, Claude, “Introduction: L’économie politique de la sécurité”, Claude Serfati, der., Une économie politique de la sécurité, KARTHALA Editions, Paris 2009, s. 5-19.
• TOPÇU, Ferhunde Hayırsever, Küreselleşme ve Uluslararası Çevre Politikaları: Yönetimden ‘Yönetişime’ Geçiş Sorunu, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2007.
• UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAM, Human Development Report, 1994.
• VIOTTI, Paul R. ve KAUPPI, Mark V., Uluslararası İlişkiler Teorisi, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara 2016.
• VURAL, Çağla, “Çevresel güvenliğin gelişimi”, Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 6 (1), 2018, s. 20-38.
• YILMAZ, Fırat Harun ve NAVRUZ, Mücahit, “Küresel İklim Değişikliği, İklim Mültecileri ve Güvenlik”, ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 13. Uluslararası Kamu Yönetimi Sempozyumu Bildirileri Özel Sayısı, 2019, s. 255-270.