İSİM-FİİL VE SIFAT-FİİL YAPILARININ TÜRK DİLİ VE FRANSIZ DİLİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRMALI OLARAK İNCELENMESİ

Yıl 2022, , 692 - 700, 31.05.2022

Ali Çiçek

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1093596

Öz

Bu makalede, fiilimsi üst başlığı altında yer alan isim-fiil (mastar), sıfat-fiil ve zarf fiil kuruluşlarından isim-fiil ve sıfat-fiilin Türkçe ve Fransızcadaki yapıları, kullanışları ve özellikleri karşılaştırmalı bir biçimde ele alınacaktır. Fiilimsilerin hem Türkçede hem de Fransızcada birbirine benzemeyen bazı özellikleri hariç, genelde kuruluşları bakımından birbirine yakın benzerlikler sergiledikleri görülmektedir. Bu ortak özellikler öncelikle bazı dil bilgisi terimlerinin isim olarak karşılanışında ortaya çıkmaktadır. Mesela, birtakım Türkçe dil bilgisi kitaplarında sıfat-fiil yerine partisip (Fr. participe), aynı şekilde zarf-fiil yerine gerundium (Alm. gerudium, Fr. gérondif ) terim isimleri kullanılmaktadır. Bunun için öncelikle bu ögelerin çeşitli verilere göre Türkçe ve Fransızcadaki dil bilgisi yapıları, hangi şekilde kullanıldıkları, ardından bu iki dil bilgisi teriminin söz konusu iki dile göre benzer ve farklı özellikleri üzerinde durulacaktır.
Bu makalede, fiil kök ve gövdelerinden türetilen ve Türkçede isim sıklığında ve yaygın olarak kullanılmakta olan isim-fiil ve sıfat-fiil yapıları ile Fransızcada isim karşılığı olarak kullanılan mastar (Fr. infinitif) ve aynı şekilde isim ve sıfat olarak kullanılan partisip ( Fr. participe) yapıları karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Karşılaştırma için her iki dilde bu iki yapının önce kısa tanımları ardından yapılış şekilleri ve kullanışları çeşitli örneklerle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Türkçe isim-fiil ve sıfat-fiil ekleri verilirken bazılarının tarihi gelişimi, uğradıkları değişlikler ve günümüzdeki kullanımları çeşitli kaynaklara göre ayrı ayrı başlıklar hâlinde ele alınmıştır. Özellikle sıfat-fiillerin dilde ortaya koydukları zamana dayalı işlevleri, aynı kelime çeşidinin Fransızcadaki kullanımlarıyla karşılaştırılmıştır.
Ayrıca mevcut makalede bu iki kelime çeşidinin Türkçe ve Fransızcada oluşturdukları isim-fiil ve sıfat-fiil gruplarının önemi, cümle kuruluşlarındaki fonksiyonları üzerinde durulmuştur. Bu inceleme esnasında sözü geçen iki dildeki birtakım sözlükler, konuyla ilgili bazı makaleler ve yapılan diğer çalışmaların bir kısmından yararlanılmış ve Türkçe ile Fransızcanın isim-fiil ve sıfat-fiil yapılarını kullanma yetenekleri değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İsim-fiil, sıfat-fiil, Türkçe, Fransızca, fiilimsi

COMPARATIVE ANALYSIS OF NOUN-VERB AND ADJECTIVE-VERB STRUCTURES IN TERMS OF TURKISH AND FRENCH LANGUAGE

Öz

In this study, the structures, usages and properties of the noun-verb (infinitive) and adjective-verb (participle) in Turkish and French are discussed in a comparative way with examples.
It is seen that the verbs show close similarities to each other in terms of their organization, except for some features that differ from each other in both Turkish and French. This similarity first emerges in the expression of these two language terms as nouns. For example, in some Turkish grammar books, nouns-verb such as participle (French Participe) are used instead of verbal adjectives, and gerundium (gerudium in German or gérondif in French) instead of verbal adverb. While this subject was being studied, firstly the situations and usages of the verbal nouns and verbal adjectives were studied in Turkish; Then, its structures and similar features in French were emphasized. For this review, Turkish and French grammar books, dictionaries and resources on the internet were consulted.
In Turkish, verbal nouns and verbal adjective structures made with certain affixes from verb roots and stems are expressed as inflected verbs, incomplete verbs, gerunds, italic verbs, etc. in some grammar books. These are non-gravitating and non-judgmental structures. Such formations of verbs are also found in French in a similar way. However, verbal noun and especially verbal adjective suffixes in Turkish are much more advanced than French in terms of numerical multiplicity, expressing time, ease of use, etc. A verbal adjective structure, which is sometimes explained with a clause and a sentence in French, can only be expressed with a word or phrase that has one of the related suffixes in Turkish. The fact that Turkish is extremely rich in terms of verbal adjective suffixes, that these suffixes can easily be brought to verb bases, and that they have become very practical in a long language history is an important factor in the emergence of a practical use in this subject in Turkish. 

Anahtar Kelimeler

Noun-verb, verbal adjective, Turkish, French, gerundial.

Kaynakça

• AKTAN, B. (2009). Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi, Gazi Kitabevi, Ankara. Artin Hindoglou.(1934). Grammaire Théorique et pratique de la langue Turke, Librairie Orientale de Prosper Dondey-Dupré. Paris. ERGİN, M. (1993). Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri için Türk Dil Bilgisi, 21. Baskı, Bayrak Basım, İstanbul.