ERZURUM VE KELKİT YÖRELERİNE AİT ORTAK DÜĞÜN GELENEKLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, , 1324 - 1339, 31.12.2022

Ali Çiçek

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1183386

Öz

Bu çalışmada, Erzurum ve Kelkit yörelerine ait düğün geleneklerinin ortak yanları üzerinde durulacaktır. İnsanlık tarihi kadar eski olan düğün geleneklerinin tanıtılması, yaşatılması ve yeni nesillere aktarılması hususu, milli kültürün devamlı ve tarihi olması açısından önem arz etmektedir. İnsan hayatının en önemli dönüm noktalarından biri; aile ve toplum hayatının temelini teşkil etmeye vesile olan evlilik yapısıdır. Evliliğin resmi ve dini merasimlerinin yanında özellikle gelenekler içerisinde de icra olunan önemli ve uzun bir süreci ¬bulunmaktadır. Bu süreçte icra edilen düğün etkinlikleri, ana hatları bakımından Türkiye’nin hemen her yerinde birbirine benzerlik ortaya koymasına rağmen, bazı noktalarda ilden ile, ilçeden ilçeye ve bazen kısmen de olsa köyden köye farklılıklar gösterebilmektedir. Toplum hayatının temel dinamiklerinden olan geleneklerin büyük bir çoğunluğu, insanların yararına olmak üzere olumlu ögelerden meydana gelmektedirler. Ancak özellikle düğün geleneklerinin bazı aşamalarında, çeşitli tarihi dönemlerden kaynaklanan veya bazı vesilelerle kültür değişimleri sonucu ortaya çıkan birtakım olumsuzluklar da bulunmaktadır. Toplumumuzun tarihi ve kültürel köklerinden gelen gelenekler, kanunlar gibi yaptırım gücüne sahip olmasalar bile toplumsal hayatın kurulmasında ve işletilmesinde çok önemli görevler üstlenmektedirler. Hayatın hemen her alanıyla ilgili bulunan bu unsurların büyük bir kısmında toplum yararına olan birçok güzellik bulunmaktadır. Bu çok sayıdaki geleneklerin en önemlilerinden biri de düğün gelenekleridir. Birçok ortak özellikler taşımaları sebebiyle ülkemizin çeşitli yörelerine ait düğün gelenekleri arasında büyük benzerlikler bulunmaktadır. Bu çalışmada ele alınan Erzurum ve Kelkit yörelerine ait düğün gelenekleri de bu gerçeklikten hareketle konu edinilmiştir. Kelkit yöresindeki düğün gelenekleri ele alınırken bunların çok önemli bir kültür merkezi olan Erzurum yöresine ait düğün gelenekleriyle olan kesişme noktaları öne çıkarılmıştır. Bu husustaki farklılıklar ise yörelerin kendilerine özgü sosyal, kültürel ve ekonomik vb. yapılarından doğmaktadır. Ayrıca geleneklerden bazıları zamanla kaybolurken, bazıları da birtakım değişikliklere uğrayarak yeni şekillere bürünmek suretiyle varlıklarını devam ettirmektedirler. Ancak değişiklik süreçleri çok çeşitli şartlara bağlı olarak farklı zaman dilimleri içerisinde ortaya çıkmaktadır. Bu araştırmada gerek Erzurum gerekse Kelkit yörelerine ait düğün gelenekleriyle ilgili olarak yapılmış bilimsel çalışmalardan yararlanıldı. Konunun açıklanması için Erzurum’un kültürel ve geleneksel yanlarını bilen ve hâlen Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesinde çalışan Erzurumlu beş akademisyenin görüşlerine başvurulmuştur. Aynı şekilde bu konuyla ilgili olarak Kelkit’te de on kişiyle görüşüldü.

Anahtar Kelimeler

Düğün, Gelenek, Erzurum, Kelkit

AN EVALUATION OF THE COMMON WEDDING TRADITIONS OF THE ERZURUM AND THE KELKIT REGIONS

Öz

In this study, the common aspects of the wedding traditions of the Erzurum and Kelkit regions are emphasized. The issue of introduction, keeping alive, and transferring the wedding traditions that come from the ancient times to new generations is important in terms of the continuity and history of the national culture. One of the most important turning points in human life is the structure of marriage which is instrumental in forming the basis of family and community life. In addition to the official and religious ceremonies of marriage, there is an important and long process that is performed within the traditions. Although the wedding events performed in this process are similar to each other in almost all parts of Turkey in terms of their main course, they can show differences from city to city, district to district, and sometimes partially from village to village at some points. Most of the traditions, which are one of the basic dynamics of social life, consist of positive elements for the benefit of people. However, especially at some stages of wedding traditions, there are also some conflicts arising from various historical periods or as a result of cultural changes based on some occasions. Although the wedding events performed in this process are similar to each other in almost all parts of Turkey in terms of their practices, they can show differences from city to city, district to district, and sometimes partially from village to village at some points. Traditions, stemming from the historical and cultural roots of the society, play a very significant role in the establishment and process of social life, even if they do not have the sanction power of the law. There are plenty of beauties in every part of life for the benefit of society. For example, wedding traditions are considered to be one of the most important ones among the various traditions. There are also great similarities among the wedding traditions that take place in different regions of our country since they share many common features. The main subject of this study which covers the wedding traditions of the Erzurum and Kelkit regions has been analyzed and evaluated by considering the reality. The wedding traditions in the Kelkit region and especially the Erzurum region, which is a very crucial cultural center, have overlapped with each other and the outcomes are highlighted. The differences in this issue take place within social, cultural, and economic domains. Moreover, while some of the traditions disappear over time, some of them continue their existence by undergoing some changes and taking on new forms. This transformation process happens in different periods depending on a wide variety of conditions. The published scientific studies on wedding traditions in the same regions of Erzurum and Kelkit have significantly contributed to this study. For the clarification of the subject, the opinions of five academicians who are natives of Erzurum and working at Erzincan Binali Yıldırım University were consulted. Regarding this issue, ten people were also interviewed in the Kelkit region.

Anahtar Kelimeler

Wedding, Tradition, Erzurum, Kelkit

Kaynakça

• Adıgüzel, S. (2010). Erzurum ve Azerbaycan'da Ortak Olan Bazı Düğün Gelenekleri, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0 (7), 121-126.
• Çolak. A. (2012). Hadis Temelli Anadolu Düğün Âdetleri, Gümüşhane İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1, 1, 147-188.
• Dikici, A. (2001). Geleneklerin Toplumdaki Yeri ve Önemi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 251-258.
• Dilçin,C. (2013). Tdk Tarama Sözlüğü
• Koçak, K. (2013). Türk Kültür Tarihinin Bin Yıllık Başyapıtı: Kutadgu Bilig’den Bugüne Ulaşan Gelenekler, International Journal Of Eurasia Science, 13, 56-66.
• Maurice D.-Marcel C.-Maurice L. (1972). Dictionnaire Du Français Vivant Bordas, Paris: Bordas.
• Mutluer, Z., Can, M. (2021). Geçmişten Günümüze Erzurum Çeyiz Geleneği, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 27(47), 400-409.
• Sezen, L. (1998). Erzurum'da Sosyal ve Kültürel Değişmeler, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0, 9, 23-30.
• TDK Türkçe Sözlük (2005). Ankara: Tdk Yayınları.