EFFECTS ON ECONOMIC GROWTH OF CURRENT DEFICIT IN TURKEY (2006-2019)

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 4, 227 - 261, 31.12.2020

Hatice Berrin Özkaya Emek Aslı Cinel

https://doi.org/10.47525/ulasbid.824524

Cited By: 2

Öz

The current account deficit of the major factors are closely related to Turkey's economy and

open economy is one of the indicators of the economic crisis that caused to occur. Current account

deficit in Turkey among the factors that led to open economic growth, savings and investments, foreign

dependence on energy, foreign trade deficit, exchange rate, budget deficit, outstanding external debt,

unemployment rate, many factors can be considered as overvaluation of the Turkish lira.

When the current account has a deficit, it means that the country has sent more money abroad

than it has earned from abroad. Therefore, the created deficit is closed by borrowing from outside or

by selling domestic assets. In the opposite case, that is, when the current account gives a surplus,

residents make capital transfers abroad. As a result, the current account shows the change in total

liabilities to non-residents or assets located in a foreign country.

The purpose of the study, the current account deficit in Turkey during the period 2006-2019

and to examine the changes occurring in the economic growth, create to identify the relationship

between the current account deficit and economic growth. In line with this purpose, factors creating

current account imbalances were determined by using data from TUIK, Central Bank, Ministry of

Treasury and Finance and Strategy and Budget Directorate. Solutions to the current account for the

factors that led to the winning continuity of the deficit in Turkey has been demonstrated. Turkey's

economy growth by increasing current account deficit has been concluded that there is also increasing. 

Anahtar Kelimeler

Current Account Deficit, Economic Growth, Foreign Trade Deficit

TÜRKİYE’DE CARİ AÇIĞIN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ (2006-2019)

Öz

Türkiye ekonomisini yakından ilgilendiren cari işlemler açığı ekonominin önemli faktörlerinden

ve ekonomik krizlerin meydana gelmesine neden olan göstergelerden biridir. Türkiye’de cari işlemler

açığına neden olan faktörler arasında ekonomik büyüme, tasarruf ve yatırımlar, enerjide dışa bağımlılık,

dış ticaret açığı, döviz kuru, bütçe açıkları, dış borç stoku, işsizlik oranı, Türk Lirasının aşırı

değerlenmesi gibi birçok etken sayılabilmektedir.

Cari işlemler hesabı açık verdiğinde ülke, yurtdışından kazandığı paradan daha fazlasını,

yurtdışına göndermiş demektir. Dolayısıyla yaratılan açık, dışarıdan borçlanarak ya da yurtiçi varlıkların

satılması kanalıyla kapanmaktadır. Bunun tersi durumda da, yani cari işlemler hesabı fazla verdiğinde

yurt içi yerleşiklerce yurtdışına sermaye transferi gerçekleştirilmektedir. Sonuç olarak cari işlemler

hesabı, yurtdışı yerleşiklere karşı olan toplam yükümlülüklerdeki veya yurtdışı yerleşik bir ülkede

bulunan varlıklardaki değişimi göstermektedir.

Bu çalışmanın amacını, Türkiye’de 2006-2019 döneminde cari açık ve ekonomik büyümede

meydana gelen değişimleri incelemek, cari açık ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi tespit etmek

oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda TÜİK, Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji

ve Bütçe Başkanlığı verilerinden yararlanılarak cari işlemler dengesizliği yaratan unsurlar tespit edilmiştir.

Türkiye’de cari işlemler açığının süreklilik kazanmasına yol açan faktörlere yönelik çözüm yolları ortaya

konulmuştur. Türkiye ekonomisinde büyüme arttıkça cari açığın da artmakta olduğu sonucuna

varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Cari İşlemler Açığı, Ekonomik Büyüme, Dış Ticaret Açığı

Kaynakça

• Acar, F. (2013). “Türkiye Ekonomisine Genel Bakış (2001 - 2013)”. ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 1(2), 15-32.
• Ağaslan, E. (2008). Türkiye’de Cari Açıkların Boyutları ve Sürdürülebilirliği. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Arvas, M. ve Torusdağ, M. (2016). İthalat ve İhracatın Ekonomik Büyüme üzerine Etkisi: Türkiye Örneği. Iğdır Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-18.
• Avcı, S. B. (2015).Cari Açık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi Türkiye Örneği. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Yüksek lisans Tezi, Eskişehir.
• Ayla, D. ve Küçükkale, Y. (2017). Cari Açıkların Sürdürülebilirliği: Bir Derleme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 1025-1041.
• Bağımsız Sosyal Bilimciler Topluluğu (2006). IMF Gözetiminde On Uzun Yıl, 1998-2008: Farklı Hükûmetler, Tek Siyaset. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), Ankara 2006.
• Bahçekapılı, C. (2015).Türkiye Ekonomisinde 2011 Sonrası Sınırlı Büyümenin Nedenleri Üzerine Bir Analiz. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37(1), 111-124.
• Boya, N. (2013). Türkiye'de Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliği: Doğrusal Olmayan Bir Yaklaşım. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Çiftçi, N. (2013). Türkiye’de Cari Açık Reel Döviz Kuru ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkiler: Eş Bütünleşme Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 129-142.
• Dornbusch, R. ve Fischer, F. (1990). Macroeconomics, McGraw-Hill, International Editions.
• Duman, Y. (2017). Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Sakarya İktisat Dergisi, 6(4), 12-28.
• Efeoğlu, R. ve Pehlivan, C. (2018). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Cari Açığın Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi. Politik Ekonomik Kuram, 2(1), 103-123.
• Erbaykal, E. (2007). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili Midir? Bir Nedensellik Analizi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 81-88.
• Erdoğan, S. ve Acet, H. (2016). Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği (2003-2015). The Journal of Academic Social Science Studies, 3(51), 539-548.
• Ersungur, Ş. M., Doru, Ö. ve Aslan, M. B. (2017). Türkiye’de GSYH ve Döviz Kuru Hareketlerinin Cari Denge Üzerindeki Etkisi: Var Analizi Yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(3), 451-462.
• Genç Yılmaz S., Yardımcı, M. E. ve Göçer, K. (2018). Türkiye Ekonomisinde Cari Açık Sorununun Yapısal Nedenleri ve Sürdürülebilirliği (2002-2016). Selçuk Koç, Sema Yılmaz Genç, Kerem Çolak (Ed.), Dünden Bugüne Ekonomi Yazıları içinde (82-118), Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Göçer, İ. ve Gerede C. (2016). Cari Açık-Ekonomik Büyüme-Enflasyon ve İşsizlik Açmazında Türkiye: Yeni Nesil Bir Ekonometrik Analiz. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(5), 35-46.
• İlhan, N. (2017). Türkiye’de Cari Açığın Sürdürülebilirliği ve Büyüme ile İlişkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• İslatince, H. (2017). Türkiye’de Ekonomik Büyüme İle Bireysel Krediler Cari Açık ve Döviz Kuru Arasındaki İlişkilerin ARDL Yöntemiyle Analizi. Journal of Current Researches on Business and Economics, 7(2), 337-348.
• Kasman, A., Turgutlu, E. ve Konyali, G. (2005). Cari Açık Büyümenin mi Aşırı Değerli TL’nin mi Sonucudur?. İktisadi İşletme ve Finans, 20(233), 88-98.
• Kaygısız Durgun A., Kaya Göze, D. ve Kösekahyaoğlu, L. (2016). Türkiye’de Tasarruf, Yatırım, Cari Açık ve Büyüme: 1980-2014 Dönemi Üzerine Bir Nedensellik Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 273-300.
• Keskin, A. (2017). Türkiye’de Cari Açık Sorunu ve Açığın Finansman Yapısı: 1989- 2015 Dönemi Analizi. Amme İdaresi Dergisi, 50(3), 9-125.
• Kılıç, C. (2015). Tüketici Kredileri ve Cari Açık Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(2), 407-420.
• Koç, S. ve Bakırtaş, İ. (2016). Türkiye’de Cari Açığın Sürdürülebilirliği: Kointegrasyon Testlerinden Bulgular. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 49, 252-277.
• Kostakoğlu, S. F. ve Dibo, M. (2011). Türkiye’de Cari Açık ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin VAR Yöntemi ile Analizi. Anadolu International Conference in Economics II, June 15-17, 2011.
• Kutlu, H. A. ve Demirci, N. S. (2011). Küresel Finansal Krizi (2007 - ? ) Ortaya Çıkaran Nedenler, Krizin Etkileri, Krizden Kısmi Çıkış ve Mevcut Durum. Muhasebe ve Finans Dergisi, 52, 121-136.
• Milesi-Ferretti, G. M. ve Razin, A. (1996). Sustainability Of Presistent Current Account Deficits. National Breau Economic Research, Working Paper, 5467, 1-31.
• Öztürk, G. (2013). 2000 Yılı Sonrası Türkiye’nin Cari Açık Sorunu. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Uluslararası Ticaret ve Para Yönetimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Peker, O. ve Hotunluoğlu, H. (2009). Türkiye’de Cari Açığın Nedenlerinin Ekonometrik Analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 221-237.
• Polat, G. (2008). Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliği ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama. T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Genel İktisat Programı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Sekmen, F. ve Çalışır, M. (2011). Is There a Trade-Off Between Current Account Deficits and Economic Growth? The Case of Turkey. International Research Journal of Finance and Economics, 62, 166-172.
• Şahin, B. E. (2011). Türkiye’nin Cari Açık Sorunu. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), 47-56.
• Şit, M. ve Alancıoğlu, E. (2016). Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Var Analizi. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 3(5), 5-23.
• Tarı, R. ve Kumcu, F. S. (2005). Türkiye’de İstikrarsız Büyümenin Analizi (1983-2003 Dönemi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 156-179.
• Telatar, O. M. ve Terzi, H. (2009). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 119-134.
• TEPAV (2008). Küresel Krizden Çıkış Arayışları: G-20 Zirvesinde Türkiye Ne Yapmalı?. Ankara, 1-5.
• Tokgöz, E. (2009). Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-2009). (9.Baskı), Ankara: İmaj Yayınevi.
• Tunalı, Ç. B. (2007). Türkiye Cari İşlemleri Dengesi Sorunları. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 151-175.
• Tunalı, Ç. B. (2008). Türkiye'de Cari İşlemler Açıklarının Sürdürülebilirliği, İ.Ü. Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, 163-177.
• TÜİK (2020). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=enflasyon-ve-fiyat-106&dil=1, Erişim Tarihi: 27.10.2020.
• Uçak, S. (2017). Cari Denge ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Analizi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 108-140.
• Uysal, D., Yılmaz, K. Ç. ve Taş, T. (2015). Enerji İthalatı ve Cari Açık İlişkisi: Türkiye Örneği. Muş Alparslan Üniversitesı̇ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 63-78.
• Yanar, R. ve Kerimoğlu, G. (2011). Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi. Ekonomi Bilimler Dergisi, 3(2), 191-201.
• Yaşar, L. (2013). Türkiye’de Cari Açık Sorunu ve Etkileri:1980-2011 Dönemi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı/İktisat Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
• Yediparmak, G. (2014). Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi (2003-2012). T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Yeldan, E. (2004). Türkiye Ekonomisinde Dış Borç Sorunu ve Kalkınma Stratejileri Açısından Analizi. Çalışma ve Toplum, 1(1), 1-30.
• Yılmaz, Ö. ve Akıncı, M. (2011). İktisadi Büyüme ile Cari İşlemler Bilançosu Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 363- 377.
• Yurdakul, F. ve Uçar, B. (2015). The Relationship Between Current Deficit and Economic Growth: An Empirical Study on Turkey. Procedia Economics and Finance, 26, 101-108.
• Yüksel, S. (2016). Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Belirleyicileri MARS Yöntemi ile Bir İnceleme. Bankacılar Dergisi, 96, 102-121.