DIŞ TİCARETİN DÖVİZ KURU DEĞİŞİMLERİNE DUYARLILIĞI: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2014, Sayı: 12, - , 20.04.2015

Celal Kızıldere Burhan Kabadayı Ö. Selçuk Emsen

https://doi.org/10.18092/ijeas.74487

Cited By: 8

Öz

Bu çalışmada Türkiye dış ticaretini etkileyen faktörler ve özellikle döviz kurunun dış ticaret üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu amaca yönelik zaman serisi analizleri kullanılmış ve çalışmada kullanılan seriler 1980 ve 2010 yıllarını kapsamaktadır. Reel döviz kurları, GSYİH, dış gelir ve politik haklar açıklayıcı değişken olarak kullanılmıştır. Bağımlı değişken olarak da ihracat ve ithalat değerleri alınmıştır. Çalışma-da kullanılan tüm serilerin birinci dereceden farkları alınarak durağanlaştığı gözlenmiştir. Kısa ve uzun dönemli ilişkilerin tespiti için eş bütünleşme ve hata düzeltme modelleri kullanılmıştır. Reel döviz kuru hariç diğer değişkenleri için istatistikî bakımdan anlamlı ve teorik olarak beklenilen yönde katsayılar elde edilmiştir. Sonuç olarak Türkiye dış ticareti üzerinde döviz kurlarının önemli bir etkiye sahip olmadığı ve Türk dış ticaret yapısının giderek ihraç etmek amacıyla ithal eden (re-exporter) yapıya büründüğü göz-lenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret, Döviz Kuru, Zaman Serisi Analizi

Kaynakça

• ACARAVCI, A., ÖZTÜRK, İ., (2002-2003), “Döviz Kurundaki Değişkenliğin Türkiye İhracatı Üzerine Etkisi: Ampirik bir Çalışma”. Review of Social, Economic and Business Studies, Vol. 2, page: 197-206.
• ADENİYİ, O., OMİSAKİN, O., ve OYİNLOLA, A., (2011), “Exchange Rate and Trade Balance in West African Monetary Zone: Is there a J- Curve, The İnternational Journal of Applied Economics and Finance, Volume 5, Issue 3, Page No: 167-176.
• AKBOSTANCI, E., (2002), Dynamics of the Trade Balance: The Turkisch J-Curve, ERC Working Papers in Economic, Page No: 1-20.
• ALTINTAŞ, H., ve ÖZ, B., “Türkiye’de Kur Değişkenliği ve İhracat İlişkisi-nin Ekonometrik Analizi: 1989-2008, http://web.inonu.edu.tr/~ozal.congress/pdf/
• pdf (Erişim tarihi: 10.02.2012).
• ARİZE, A.C., (1998). “The Effects Exchange Rate Volatility on U.S Imports: An Empirical Investigation”, International Economic Journal, Volume 12, Number 3, Autumn, ss: 31-40.
• BAHMANİ-OSKOOEE, M., ve MİTRA, R., (2007), “Exchange Rate Risk and Commodity Trade Between the U.S. and India”, Open Econ Rev, 19:71–80 DOI 10.1007/s11079- 007-9009-9,ss:71-81.
• BAUM, F., C., ÇAĞLAYAN, M., (2009), “The Volatility of International Trade Flows and Exchange Rate Uncertainty”, Journal of Applied Econometrics, Mart, 12, ss: 1-45.
• ÇAVDAR, Ş, Ç., (2011), “Dış Ticaret Hadleri ve Reel Döviz Kuru İlişkisi: Türkiye Örneği” e- Journal of New World Sciences Academy, Volume: 6, Number: 4, Article Number: 3C0085, ISSN:1306-3111, ss: 455-463.
• GUJARATİ, D. N., (2009), Temel Ekonometri. (Çev. Ü. Şenesen ve G. G. Şenesen). İstanbul: Ayhan Matbaası.
• GÜL, E., EKİNCİ, A., (2006), “Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1990-2006”, Dumlupınar Üniversitesi, Sos-yal Bilimler Dergisi, Sayı 16, ss: 165-177.
• KARAGÖZ, M., ve DOĞAN, Ç., (2005), “Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, ss: 219-228.
• KÖSE, N., Ay, A., ve TOPALLI, N., (2008), “Döviz Kuru Oynaklığının İhracata Etkisi: Türkiye Örneği (1995-2008)” Gazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10/2, ss: 25-45.
• ONAFOWORA, O., (2003), “Exchange Rate and Trade Balance in East Asia: Is There a J- Curve?” Acces Econ, 5 (18), pp: 1-13.
• PEKER, O., (2007), “Reel Döviz Kurunun Dış Ticaret Dengesi Üzerindeki Kısa ve Uzun Dönem Etkilerinin Ekonometrik Analizi: Türkiye Örneği”, İnönü Üniversitesi, 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, Malatya, ss: 1-9.
• TAKAENDASE , P., TSHEOLE, T., ve AZİAKPONO M., (2005), “Real Exchange Rate Volatility and its Effect on Trade Flows: New Evidence from South Africa”, The Biennial Conference of The Economic Society of South Africa, Durban, pp:1-20.
• TARI, R., YILDIRIM, D., Ç., (2009), “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama”, Celal Bayar Üniversitesi, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 16, Sayı: 2, ss: 95-105.
• TÜRKYILMAZ, S., ÖZER, M., ve KUTLU, E., (2007), “Döviz Kuru Oynaklığı İle İthalat Ve İhracat Arasındaki İlişkilerin Zaman Serisi Analizi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt/Vol. 7, Sayı/No, 2, ss: 133-150.
• YAMAK, R., KORKMAZ, A., (2005), “Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi”, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı 2, ss: 11-29.
• ZENGİN, A., (2000), “Reel Döviz Kuru Hareketleri ve Dış Ticaret Fiyatları : Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bulgular”, C.Ü., İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt, 2, Sayı, 2, ss: 27-41.
• ZİVOT, E. ve D.W.K. ANDREWS; (1992), “Further Evidence of Great Crash, the
• Oil-Price Shock and the Unit Root Hypothesis”, Journal of Business and Economic Statistics, 10(3), pp.251-270.
• ZİWEİ, S., (2008), “Exchange Rate Changes and Trade Balance: An Emprical Study of the Case of Japan”, Singapore Management Universty, pp: 1-49.