FARKLI BAKIŞ AÇILARI İLE ENERJİ GÜVENLİĞİ ÜRETİCİ, TÜKETİCİ VE TRANSİT ÜLKELER: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2017, Sayı: 19, 59 - 88, 01.06.2017

Aslıhan Anlar

https://doi.org/10.18092/ulikidince.309724

Öz

Enerji güvenliği uluslararası toplumun
gündeminde ilk sıralarda yer alan bir konu olmasına rağmen akademik yazında
genellikle tüketici ülkeler gözüyle değerlendirilmiştir. Ancak enerji temininde
üretici ve transit ülkeler de bulunmaktadır ki enerji akışının kesintisiz devam
edebilmesi için bu ülkelerin de enerji güvenliğinin sağlanması gerekir. Bu
çalışmada konuya daha önce hiç bakılmayan fakat hemen her çalışmada değinilen
transit ülkelerin güvenliği açısından yaklaşılmış ve Türkiye örneği üzerinden
konu tartışılmıştır. Öncelikle Dünya’daki üretici, tüketici ve transit ülkeler
yönünden genel olarak konu incelenmiş, üretici ve tüketici ülkelerdeki benzeşen
veya farklılaşan güvenlik tehditlerine bakılmış ve Türkiye’nin enerji sorunları
irdelenerek konu somutlaştırılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Enerji güvenliği, transit ülkeler, üretici ülkeler, tüketici ülkeler

ENERGY SECURITY FROM DIFFERENT PESRSPECTIVES: IMPORTER, EXPORTER AND TRANSIT COUNTRIES: TURKEY CASE

Öz

Energy
security is one of the most important issues in international relations
studies. In the literature, it is elaborated from the point of view of the
consumer countries. However, energy security can be enhanced through providing
safety of the three groups of countries-consumer, supplier and transit
countries. In this study, energy security is to be assessed by considering the
special conditions of the transit countries, which is touched upon in many
articles however not studied. Here, first of all, threats against energy security
of consumer, supplier and then transit countries in general will be looked
into. Differences and similarities between security concerns of transit
countries and other two groups of states are to be shown. The issue is
scrutinized through examination of energy security concerns of Turkey. 

Anahtar Kelimeler

Energy security, transit countries, importer and exporters

Kaynakça

• Bilgin, M. (2011) Energy Policy in Turkey: Security, Markets, Supplies and Pipelines. Turkish Studies, 12, (3), 25 Kasım, 399-417.
• Çelikpala, M. (2014) Enerji Güvenliği: NATO’nun Yeni Tehdit Algısı. Uluslararası İlişkiler, 10 (40), 75-99.
• Han, A. K. (2011) Turkey's Energy Strategy and the Middle East: Between a Rock and a Hard Place. Turkish Studies, 12 (4), 603-617.
• Humphreys, M., Sachs, J. D. and Stiglitz, J. E, (2011) What is The Problem with Natural Resource Wealth? Essential Readings in World Politics, 4th Edition, Karen A. Mingst and Jack L. Snyder (der.), New York and London: W.W. Norton and Company, 542-554.
• İpek, P. (2012) Enerji Güvenliğinin Ekonomi Politiği ve Türk Dış Politikası. Dış Politika Teorileri Bağlamında Türk Dış Politika Analizi, Cilt I, Ertan Efegil ve Rıdvan Kalaycı (der), Nobel Akademik Yayıncılık, 225-237
• Kruyt, B., Vuuren, D.P. van, Vries, H.J.M. de, Groenenberg, H, (2009) Indicators for Energy Security. Energy Policy, 37, 2166–2181.
• Le Billon, P. (2004) The Geopolitical Economy of ‘Resource Wars’. Geopolitics, 9 (1), 1-28.
• Lund, H. (2007) Renewable Energy Strategies for Sustainable Development. Energy, 32, 912-919.
• Klare, M. T. (2001) Resource Wars the Changing Landscape of Global Conflict, New York: Henry Holt.
• Nersesian, R. L. (2010) Energy for the 21st Century A Comprehensive Guide to Conventional and Alternative Sources, Second Edition, Armonk, New York, London: M.E. Sharpe.
• Raphael, S., Stokes, D. (2010) “Energy Security”, Contemporary Security Studies, Alan Collins (der.), II. Edition, New York: Oxford University Press, 378-393.
• Umbach, F. (2010) Global Energy Security and the Implications for the EU. Energy Policy, No. 38, 1229-1240.
• Akat, S. B. (2014) Renewable Energy in Turkey. http://better-project.net/sites/default/files/Renewable%20Energy%20in%20Turkey_Directorate%20General%20for%20Renewable%20Energy.pdf (Erişim 23.09.2016)
• Akşam (2015) TANAP Projesi Ortaklar Anlaşması imzalandı, 13 Mart, http://www.aksam.com.tr/finans/tanap-projesi-ortaklar-anlasmasi-imzalandi/haber-389327
• Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü (2012) Resmi Gazete, Mineral Yakıtlar, Mineral Yağlar ve Bunların Damıtılmasından Elde Edilen Ürünler Bitümenli Maddeler, Mineral Mumlar, İstatistik Pozisyonlarına Bölünmüş Türk Gümrük Tarife Cetveli, 30 Aralık, Sayı. 28513, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121230M1-1-1.pdf, (Erişim 01.08.2016)
• BOTAŞ LNG İşletme Müdürlüğü (2011) Marmara Ereğlisi Liquefied Natural Gas (Lng) Import Terminal, http://lngebt.botas.gov.tr/ (Erişim 23.09.2016)
• BP Energy Outlook (2016) http://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/energy-economics/energy-outlook-2016/bp-energy-outlook-2016.pdf (Erişim Tarihi:03.10.2016)
• Daniel Yergin (2011) There Will Be Oil. The Wall Street Journal, September 17, http://www.wsj.com/articles/SB10001424053111904060604576572552998674340 (Erişim 20.09.2016)
• Ege Gaz. EgeGaz Aliağa LNG Terminali, http://www.egegaz.com.tr/tr/default.aspx#modal-text (Erişim 23.09.2016)
• EIA US Energy Information Administration, International Energy Statistics, https://www.eia.gov/cfapps/ipdbproject/iedindex3.cfm?tid=44&pid=44&aid=2&cid=ww,&syid=1980&eyid=2012&unit=QBTU (Erişim 22.09.2016)
• EIA US Energy Information Administration (2015) Russia, 28 July, https://www.eia.gov/beta/international/analysis.cfm?iso=RUS, (Erişim 08.04.2016)
• ETKB TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. Güneş, http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Gunes, (Erişim 25.07.2016)
• ETKB TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. Hidrolik, http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Gunes, (Erişim 25.07.2016)
• ETKB TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. Jeotermal, http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Jeotermal, (Erişim 25.07.2016)
• ETKB TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. Kömür, http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Gunes, (Erişim 26.07.2016)
• ETKB TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. Rüzgar, http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Gunes, (Erişim 25.07.2016)
• ETKB TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (2012) Biyogaz, http://www.eie.gov.tr/yenilenebilir/biyogaz.aspx (Erişim 21.07.2016)
• ETKB TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (2012) Türkiye’de Jeotermal Enerji, http://www.eie.gov.tr/yenilenebilir/turkiyede_jeo.aspx (Erişim 25.07.2016)
• Enerji Atlası (2016) Türkiye Doğal Gaz Tüketimi, 26 Haziran, http://www.enerjiatlasi.com/dogalgaz-tuketimi/ (Erişim 23.09.2016)
• EPDK T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (2016) Doğal Gaz Piyasası 2015 Yılı Sektör Raporu, www.epdk.org.tr/TR/Dokuman/6756 (Erişim 22.09.2016)
• EPDK T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (2016) Petrol Piyasası 2015 Yılı Sektör Raporu, Ankara, www.epdk.org.tr/TR/Dokuman/1900, (Erişim 22.09.2016)
• IEA, International Energy Agency (2013) Oil and Gas Security Emergency Response of IEA Countries Turkey, https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/2013_Turkey_Country_Chapterfinal_with_last_page.pdf, (Erişim 11.07.2013)
• IEA, International Energy Agency (2014a) World Energy Investment Outlook, https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/WEIO2014.pdf (Erişim 29.09.2016)
• IEA, International Energy Agency (2014b) Energy Supply Security 2014, https://www.iea.org/media/freepublications/security/EnergySupplySecurity2014_Turkey.pdf (Erişim 22.09.2016)
• IEA, International Energy Agency (2016a) Oil, https://www.iea.org/about/faqs/oil/ (Erişim 23.09.2016)
• IEA, International Energy Agency (2016b,) Key World Energy Statistics, http://www.iea.org/publications/freepublications/publication/KeyWorld2016.pdf (23.09.2016)
• IEA, International Energy Agency (2016c) Unit Converter, https://www.iea.org/statistics/resources/unitconverter/ (Erişim 03.10.2016)
• Ateşoğlu Güney, N. (2014) Kaya Petrolü ve Kaya Gazındaki Gelişmeler ABD'’ye Neler Getirecek? BİLGESAM Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi, 16 Eylül, http://www.bilgesam.org/incele/1803/-kaya-petrolu-ve-kaya-gazindaki-gelismeler-abd'%E2%80%99ye-neler-getirecek-/#.V-EZrvmLSM8 (Erişim 20.09.2016)
• Pamir, N. (2003) Dünyada ve Türkiye’de Enerji, Türkiye’nin Enerji Kaynakları ve Enerji Politikaları, http://www.metalurji.org.tr/dergi/dergi134/d134_73100.pdf (Erişim 23.09.2016)
• PETDER Petrol Sanayi Derneği (2015) Member Companies, http://www.petder.org.tr/en/about/members-companies/ (Erişim 30.01.2017)
• PWC (2012) Turkey’s Renewable Energy Sector From a Global Perspective, https://www.pwc.com.tr/tr/publications/industrial/energy/assets/renewable-report-11-april-2012.pdf, (Erişim 21.07.2016)
• Susanne N. (2011) Oil and Gas Delivery to Europe An Overview of Existing and Planned Infrastructures, IFRI Publication, Paris ve Brüksel, https://www.ifri.org/sites/default/files/atoms/files/etudeoilandgasnewedition.pdf (Erişim 23.09.2016)
• TC Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü (1998) Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Rus Doğal Gazının Karadeniz Altından Türkiye Cumhuriyetine Sevkiyatına İlişkin Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğu Hakkında Kanun, Resmi Gazete, 4 Nisan, No: 23307. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc081/kanuntbmmc081/kanuntbmmc08104357.pdf (Erişim 26.09.2016)
• TC Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü (2012) “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti arasında Türkiye Cumhuriyetine Doğal Gaz Satışına ve Azerbaycan Cumhuriyeti Kaynaklı Doğal Gazın Türkiye Cumhuriyeti Toprakları üzerinden Transit Geçişine ve Doğal Gazın Türkiye Cumhuriyeti Toprakları Üzerinden Taşınması için Münhasır Boru Hattının Geliştirilmesine İlişkin Anlaşma, 3 Mayıs, http://www2.tbmm.gov.tr/d24/1/1-0615.pdf (Erişim 26.09.2016)
• TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı. https://www.csb.gov.tr/db/turkce/editordosya/The_INDC_of_TURKEY_v_15_19_30-TR.pdf (Erişim 26.09.2016)
• TC Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, RYKGM- Ekonomik Analiz ve Değerlendirmesi Dairesi (2015) 2013-2014 Döneminde Dış Ticaret, 10 Şubat http://risk.gtb.gov.tr/data/5756b5311a79f5ee044b8a41/2013-2014%20Y%C4%B1llar%C4%B1%20D%C4%B1%C5%9F%20Ticaret%20Raporu.pdf (Erişim 01.08.2016)
• TC Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü (2015) Taşkömürü Sektör Raporu. http://www.taskomuru.gov.tr/file/is_zekasi_raporlari/sektor_raporu.pdf (Erişim 23.09.2016)
• TRT Haber (2015) Türkiye, Katar ile Uzun Vadeli LNG Mutabakatı İmzaladı, 2 Aralık, http://www.trthaber.com/haber/ekonomi/turkiye-katar-ile-uzun-vadeli-lng-mutabakati-imzaladi-219829.html (Erişim 29.01.2017)
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı (2011) Türk Boğazları. http://www.mfa.gov.tr/turk-bogazlari.tr.mfa (Erişim 23.09.2016)
• Türkiye Petrolleri (TPAO) (2015) Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu, Mayıs http://www.tpao.gov.tr/tp5/docs/imaj/HP_DG_SEKTOR_RPR_040515.pdf (Erişim 22.09.2016)
• Türkiye Petrolleri (TPAO) (2016) Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu, Mayıs, http://www.enerji.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FSekt%C3%B6r%20Raporu%2FTP_HAM_PETROL-DOGAL_GAZ_SEKTOR_RAPORU__2015.pdf (Erişim 22.09.2016)
• World Energy Council (2016) Energy Resources: Hydropower, https://www.worldenergy.org/data/resources/resource/hydropower/, (Erişim 01.08.2016)
• World Energy Council, Energy Trilemma Index- Denmark (2016) https://trilemma.worldenergy.org/#!/country-profile?country=Denmark&year=2016, (Erişim 30.01.2016)
• World Energy Council, Energy Trilemma Index- Turkey (2015) https://www.worldenergy.org/data/trilemma-index/country/turkey/2015/, (Erişim 01.08.2016)