KÜRESEL YÖNETİŞİM VE İDARE-MEDYA İLİŞKİSİ KAPSAMINDA TÜRKİYE’DE KALKINMA GAZETECİLİĞİ

Yıl 2019, BOR Özel Sayısı, 93 - 114, 22.03.2019

Gülsen Saray

https://doi.org/10.18092/ulikidince.513213

Öz

Bu çalışmanın amacı,
ulus devletleri etkileyen ‘yeni dünya düzeni, küreselleşme ve yönetişim’
olgularının etki alanı içinde Türkiye’de yaşanan idari değişim ve dönüşüm
süreçleri hakkında halkı bilgilendirme görevini üstlenen basını ‘kalkınma
gazeteciliği’ kapsamında incelemektir.  Türkiye’nin kalkınma sürecine paralel olarak medyanın
kurumsal gelişimi üzerine tarihsel bir durum tespiti yapılmaktadır. İdare-medya
ilişkileri küresel düzenle bağlantılı gelişmektedir; ayrıca ABD ve AB
kapsamında uluslararası yardım programlarına olan bağımlılık, küresel hukukun iç hukuka uyarlanması gibi diğer
unsurlar görülmektedir. Birçok ülkede açık veya gizli sömürgecilik
uygulamalarının terkedilmesi sonrasında gelişen yeni ‘yönetişim’ anlayışının
faydacı uygulamaları, gazeteciliğin gelişimi ve medyanın kurumsal farklılaşması
üzerinde bir etki alanı yaratmıştır.  Batı’nın
kolonyal iktidarına asla maruz kalmamış olan Türkiye’de idari değişimlerin
halka anlatılması ve kamuoyunun dönüşümü özümsemesinin yansıtılması açısından ‘kalkınma
gazeteciliği’ önemli roller üstlenmiştir. 
Başkanlık sistemine geçen Türkiye’nin değişim ve dönüşüm sürecinde,
İdare ve medya ilişkilerine bakmak faydalı olabilir.  Küresel yönetişim anlayışı kapsamında
İdare-medya ilişkilerinin Türkiye’de kalkınma süreci ile birlikte ele alınması
bu çalışmayı özgün kılmaktadır.  

Anahtar Kelimeler

Kalkınma-Gazeteciliği, Küresel-Yönetişim, İdare-Medya ilişkisi

DEVELOPMENT JOURNALISM IN TURKEY WITHIN THE SCOPE OF GLOBAL GOVERNANCE APPROACH AND ADMINISTRATION-MEDIA RELATIONS

Öz

The purpose of this
study is to examine the press within the framework of ‘development journalism’
undertaking the duty of informing the public about the administrative changes
and transformation processes experienced in Turkey within the scope of the ‘new
world order, globalization and'governance’  phenomenon affecting the nation states.  A historical situation is determined on the
institutional improvement of the media parallel to Turkey's development
process. The relations between the Administration and the media are developing
in connection with the global order;  other
aspects are also observed such as the dependency on international aid programs
under the USA and EU; to be a party to international agreements and requirement
for adaptation of the interntional law to domestic law.   In many countries, utilitarian practices of
the new concept of governance conception following the abandonment of open or
hidden colonial practices have also created an impact on the development of
journalism and the institutional differentiation of the media. ‘Development
journalism’ has played an important role by informing citizens about public
administrative changes and by reflecting the public assimilation of the
transformation in Turkey, which was never subjected to Western colonial
rule.  It may be useful to look at the
Administration-media relations during the change and transformation process of
Turkey to a presidential system.  What
makes this work unique is that the Administration-media relations are handled
together within the scope of governance along with the development process of
Turkey. 

Anahtar Kelimeler

Development-Journalism, Global-Governance, Administration-Media

Kaynakça

• Adem, M. (2005). Avrupa Birliği’ nin İstihdam ve Sosyal Politikası Avrupa Birliği’nin İstihdam ve Sosyal Politikası. Avrupa Birliği ve Türkiye’ nin Eğitim Politikası. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 2005, s.103-104.
• Aggarwala, N. K. (1978). News with Third World perspective: A Practical Suggestion. In P. C. Horton (Ed.), The third world and press freedom (pp. 197–209). New York: Preager.
• Akman, Ü. G. (2017, 3 Mayıs). Başkanlık seçiminden sonra Türkiye, dünya düzeni yeniden oluşurken yerini almaya hazırlanıyor. www.stratejikortak.com/2017/05/yeni-dunya-duzeni.html (7.10.2018).
• Akpınar, H. (2002). Onların Hikayesi.Nasıl Gazeteci Oldular?. Ankara, Ümit Yayıncılık.
• Aksoy, M. (1993). Devlet ve Basın. Devlet ve Basın Paneli, 10 Ekim 1992, Milli Kütüphane; Birinci Kısım “Devlet ve Basın”; İkinci kısım “Basın Nereye”; Üçüncü kısım “Nasıl bir Rayo-TV Yayıncılığı”; Dördüncü kısısm “Belge ve Raporlar” (yayına hazırlayan Metin Aksoy). Ankara, ÇGD Yayınları.
• Aldıkaçtı, O. (1982). Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Alver, F. (2011). Gazetecilik Bilimi ve Kuramları. İstanbul, Kalkedon Yayınları.
• Atasayan, M. G. (2012). Kamu Hizmetlerinin Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi. 11. Baskı, Oniki Levha Yayıncılık, Yayın No: 296.
• Bal, İ. (2004). Türk Dış Politikasının 87 Yıllık Analizi. www.dispolitikadakrizyonetimi. blogspot.com/2011/03/turk-ds-politikasnn-87yllkanalizi .html (10.03.2010)
• Barbak, A. (2017). „Türkiye’de Kamu Politikasi Sürecinde Güvenlik-Kalkinma Baği: Ulusal Kalkınma Planları Üzerine Bir Araştırma. (ISSN 1307-9832). UİİİD-İJEAS, 2017 (18), ss. 263-288.
• Beattie, A. (2017, MAY 18). The end of globalisation? Don’t be so sure. www.ft.com (30.11.2018)
• Bratich, Z. J. (2008). Conspiracy Panics, Political Rationality and Popular Culture. State University of NewYork Press.
• Çakmak, N. M. (2012). Global İdare Hukuku Tartışmaları. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XVI, Y. 2012, Sa. 3, ss.121-135.
• Ceyhun, D. (1984). Bab-ı Ali’nin Şu Son Kırk Yılı. İstanbul, Milliyet Yayınları, No: 41.
• Chalkley, A. (1980). Development journalism—a new dimension in the information process. Media Asia,7(4), 215–217.
• Chase-Dunn C. and Grimes, P. (1995). World-Systems Analysis. Annual Review of Sociology. Vol. 2, p. 387-417.
• Duran, B. (2012). Türk Dış Politikası Yıllığı. (Eds: Burhanettin Duran Kemal İnat Ufuk Ulutaş). Ankara, SETA Yayınları 29. ss 16-37.
• Epperson, A. R. (1985). The Unseen Hand. An Introduction into the Conspiratorial View of History. www.archive.org (10.10.2018)
• Epperson, A. R. (1990). The New World Order. 5. Baskı, Publius Press. www.archive.org (31.10.2018).
• Erdoğan, İ. (2007). Türkiye’de Gazetecilik ve Bilim İletişimi. Yapısal Özellikler Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Gazi Üniversitesi, İletişim Fakültesi, 2007. Ankara, İletişim 40. Yıl Kitaplığı No 7.
• Ertan, A. S., Putterman, L. and Fiszbein M. (2012). Determinants And Economic Consequences Of Colonization: A Global Analysis. Working paper of Brown University, Department of Economics. www.brown.edu/academics/economics (5.10.2018).
• Eşel, O. G. (2011). Demokrat Parti Dönemi Türk-Amerikan İlişkilerinde Basin Sansürü ve Pulliam Davasi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 2011-Bahar, (29), 145-162.
• Falk, R. (1997). Resisting ‘globalisation‐from‐above’ through ‘globalisation‐from‐below’. New Political Economy, Issue 1: Globalisation and the politics of resistance (1997), Vol. 2/1, pp. 17-24.
• Giddens, A. (2008). Ulus Devlet ve Şiddet. Çeviren Cumhur Atay, Kalkedon Yayınları.
• Goldfrank, W. L. 2000. Paradigm Regained? The Rules of Wallerstein's WorldSystem Method. Journal of World-Systems Research. Vol. 6, issue 2, pp. 150-195.
• Griffoli, M. T. (2017). Banking On Change. New technologies promise to reshape the financial services industry. Finance & Development, September 2017, Vol. 54, No. 3. pp 26-29.
• Gürkan, N. (1998). Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın. ISBN 975-470-628-X, İstanbul, İletişim Yayınları (Birici Baskı).
• Güz, N. ve Saray, G. (2016). Ak Parti Hükûmetlerinin Nükleer Enerji Politikalarının Türk Basınında Tartışılması (2000-2016 Dönemi). Ahmet Yesevi Üniversitesi, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi; 15 Temmuz Darbe Teşebbüsü ve Türkiye Demokrasisi Özel Sayısı; Bilig, GÜZ (autumn) /2016/SAYI (number) 79: 129-158.
• ICA (1978). An Outline of American History. Handbook prepared by the International Communication Agency (ICA, 1978), Ankara: Embassy of the United States of America.
• IMF (2000). World Economic Outlook, International Monetary Fund, Washington D.C., May 2000. www.imf.org/external/np/exr/ib/2000/041200.htm (5.10.2018).
• Katsamunska, P. (2016). The Concept of Governance and Public Governance Theories. Economic Alternatives, Issue 2, 2016, pp 133-141.
• Kaya, Ş. (2018, 3 Temmuz). Yeni Dünya Düzeni Jeopolitikten, Jeoteknolojiye Evrilirken…. www.hurriyet.com.tr/yazarlar/sahver-kaya/yeni-dunya-duzeni-jeopolitikten-jeoteknolojiye-evrilirken-40884472 (5.10.2018).
• Kazgan, G. (2000). Küreselleşme ve Ulus Devlet Yeni Ekonomik Düzen. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kohn, M. and Reddy, K. (2017). Colonialism, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2017 Edition), Edward N. Zalta (ed.). www.plato.stanford.edu/archives/fall2017/entries/ colonialism (20.09.2018).
• Koloğlu, O. (1993). Türk Basını, Kuvayı Milliye’ den Günümüze (70. Yılında Cumhuriyet Basını). Kültür Bakanlığı Yayınları/1563, Demokrasi Klasikleri Dizisi/2, (Birinci Baskı), Ankara, Profil Yayıncılık.
• Kovac, P. and Gajduschek, G. (2015). Contemporary Governance Models and Practices in Central and Eastern Europe, (eds. Kovac, P., G. Gajduschek), NISPAcee Press.
• Kunczik, M. (1988). Concepts of journalism: North and South. Bonn: Friedrich-Ebert-Stiftung.
• Livesey, F. (2017). From Global to Local: The Making of Things and the End of Globalisation. Profile Books, London, 2017.
• Martínez V. and Carlos A. (2001). World Systems Theory. ESD.83, Fall 2001. www.thebasebk.org (13.08.2018).
• MEGEP (2008). Türk Basınının Doğuşu Ve Gelişimi, Gazetecilik. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, MEGEP (Mesleki Eğitim Ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi), Ankara 2008.
• OECD (2016). Development Co-operation Report 2016: The Sustainable Development Goals as Business Opportunities. Paris: OECD
• Ogan, C. L. (1982). Development journalism/communication: The status of the concept. Gazette, 29(1-2), pp 3–13.
• Övgün, B. (2007). Bir Politika Transferi Örneği: Kalkınma Ajansları. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 62(Sayı 3), 234-255.
• Özcan, A. B. (2011). Uluslararası Güvenlik Sorunları ve ABD’nin Güvenlik Stratejileri. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, ss. 445-465.
• Özdemir, G. (2013). Good Governance In Sustainable Human Development: A Subnational Case In Turkey. Doctor of Philosophy in the Department of Sociology of the OF Middle East Technical University. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Özkan, Ö. (2009). Avrupa Birliği Sürecinde Türk Yazılı Basınının Yaklasımı ve Avrupa Birliği’ni Sunumu (1995-2005). Yayımlanmamış Doktora Tezi; Ege Üniversitesi, SBE, Gazetecilik Anabilim Dalı, İzmir.
• Özsever, A. (2004). Tekelci Medyada Örgütsüz Gazeteci. Ankara, İmge Kitabevi.
• Patel, A. M., Xavier, R. J. and Broom, G. (2005). Toward a model of organizational legitimacy in public relations theory and practice. Proceedings International Communication Association Conference, pages pp. 1-22, New York, USA.
• Peters, B. G. and Savoie, D. J. (2000). Governance in the Twenty-first Century, Revitalizing the Public Service. (ed. Peters and Savoie). Canadian Centre for Management Development/McGill-Queen’s University Press.
• Richstad, J. (2000). Asian journalism in the twentieth century. Journalism Studies, 1(2), 273–284.
• Robertson, R. (2000). Globalization: Social Theory and Global Culture. First published in 1992. Theory, Culture & Society series; London, Thousand Oaks, New Delhi, Sage Publications.
• Romano, A. R. (2005). Asian journalism: News, development and the tides of liberation and technology. In A. Romano & M. Bromley (Eds.), Journalism and democracy in Asia (pp. 1–14). London: Routledge.
• Romano, A. R. and Hippocrates, C. (2001). Putting the public back into journalism. In S. Tapasall & C. Varley (Eds.), Journalism theories in practice (pp. 166–184). Melbourne: Oxford University Press.
• Said, Edward (1979). Orientalism, New York: Vintage Books, Rndom House.
• Shah, H. (1992). Development news: Its potential and limitations in the rural United States. The Journal of Development Communication, 3, pp 9–15.
• Skocpol, T. (1977). Wallerstein's World Capitalist System: A Theoretical andHistorical Critique.. American Journal of Sociology, (March, 1977) Vol. 82, No 5, pp 1075-1090.
• Sobacı, M. Z. ve Köseoğlu, Ö. (2016). Başkanlık Sistemlerinde Yerel Yönetimler ABD, Brezilya, Şili, Endonezya ve Güney Kore. İstanbul, SETA Yayınları 63 I. Baskı.
• Sönmez, M. (2003). Medyanın Krizi Krizin Medyası. Medya Nereye?. İşletme ve Finans Dergisi, Mali Ekonomik Sorunlara Yönelik Aylık Yayın, Sayı 202, Ocak 2003, s 32.
• Sorinel, C. (2010). Immanuel Wallerstein’s World System Theory. in Universitaty Ovidius Constaa, Facultaty of Economic Sciencies, Annals of Faculty of Economics, 2010, vol. 1, issue 2, pp 220-224.
• Stohl, M. and George L. (1998). Westphalia, the End of the Cold War and the New World Order: Old Roots to a ‘NEW’ Problem. Failed States and International Security: Causes, Prospects, and Consequences. A Conference on February 25-27, 1998, at the Purdue University, West Lafayette.
• Tokgöz, E. (2001). Türkiye’nin ktisadi Gelişme Tarihi (1914-2001). Ankara: İmaj Yayınevi.
• Topkay, Ö. (2016). Sosyal Politika Bağlamında Dünyada Sağlık Politikalarının Tarihsel Gelişimi. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2016, C.21, S.2 ss. 707-722.
• Topuz, H. (2003). II. Mahmut’dan Holdinglere Türk Basın Tarihi. İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Topuz, H., Öngören, M.T., Aziz, A. ve Önen, M. (1990). Yarının Radyo ve Televizyon Düzeni. Özgür, Özerk ve Çoğılcu Alternatif. İstanbul, TÜRSES ve İletişim Araştırmaları Derneği ILAD Yayını.
• Tosunoğlu, Ş. (2015). Türkiye’nin Resmi Kalkınma Yardımları Politikası: Eğilimler ve Hedefler. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 2015, Cilt 4(Sayı 10), ss. 8-29.
• UNDP (1997). Governance and Sustainable Human Development: A UNDP Policy Document; UNDP Management Development and Governance Division of the Bureau for Policy and Programme Support, New York Oxford Oxford University Press, January 1997. (www.undp.org).
• Wallerstein, I. (2004). World-Systems Analysis, An Introduction. Duke University Press. 5. Baskı. (www.warwick.ac.uk/fac/soc/pais/research/researchcentres/cpd/easg/easg_calendar/world-systems_analysis_-_an_introduction.pdf ; (22.08.2018).
• Wallerstein, I. (2011). The Modern World System I: Capitalist Agriculture and the Origin of the European World Economy in the Sixteenth Century. (Previously published by Academic Press Inc. in 1974). With a new prologue. University of California Press.
• Wallerstein, I. (1976). The Modern World-System: Capitalist Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century. New York: Academic Press, 1976, pp. 229-233.
• www.forum.donanimhaber.com/bilderberg-toplantilari--4554088, 27 Ekim 2005; (10.10.2018).
• www.oxfordislamicstudies.com/article/book/islam-9780195107999/islam-9780195107999-chapter-13 ;(1.09.2018).www.the-map-as-history.com/European-colonization-19th-20th-centuries (5.09.2018).
• www.abgs.gov.tr (3.05.2011).
• Xiaoge, X. (2009). Development Journalism. The Handbook of Journalism Studies. (Edts: Karin Wahl-Jorgensen and Thomas Hanitzsch), ICA handbook series, Taylor & Francis. pp 357-370.
• Young, R. J.C. (2001). Postcolonialism: An Historical Introduction. Oxford, Blackwell.