Türkiye Arıcılığının Genel Durumu

Yıl 2002, Cilt: 02 Sayı: 4, 30 - 39, 25.11.2002

Yrd.Doç.Dr. Recep Sıralı

Öz

Türkiye doğal koşullarının, uygun iklim ve zengin floral zenginliği doğrultusunda büyük bir arıcılık potansiyeline sahiptir. Arıcılık, bitkisel üretime olan katkısı ve insan sağlığındaki önemi nedeni ile de Türkiye’nin en yaygın ve geleneksel tarımsal etkinliklerden biridir. Türkiye coğrafi konumu ve ekolojisi ile özellikle nisan ve eylül ayları arasında arıcılık faaliyetleri için ideal bir ülke konumundadır. Ülkenin zengin turunçgil alanlarına, kültür bitkilerinin çeşitliliğine ve dağlık bölgelerdeki doğal floral kaynaklara sahip olması nedeniyle pek çok arı yetiştiricisi kolonilerini kışlatmak, geliştirmek ve üretim amacıyla yoğun gezginci arıcılık faaliyeti göstermektedir. Türkiye’de farklı iklim ve ekolojik şartlara uyum sağlamış bal arısı ırk ve ekotiplerinin büyük genetik çeşitliliği söz konusudur. Her bir arı ırkı ve ekotipi morfolojik, fizyolojik ve davranış karakterleri açısından bulundukları bölgenin özelliklerini yansıtmaktadırlar. Bugün dünyada yaklaşık 52 milyon koloniden 1,100,000 ton bal üretilmektedir. Türkiye 4.3 milyon dolayında koloni sayısı ile dünyada üçüncü, 67,259 ton bal üretimi ile dördüncü sıradadır. Ancak, koloni başına ortalama bal verimi 1999 yılı resmi rakamlarına göre 15.6 kg’dır. Koloni sayısı ve bal verimi her yıl durmadan artış göstermesine karşın, bu durum ülkenin var olan ekolojik zenginliğinin gerektirdiği potansiyel açısından tatmin edici değildir. Yetersiz ana arı üretimi, yaşlı ana arı ve standart olmayan arı kovanı kullanımı, yanlış balarısı yönetimi ile hastalık ve zararlılar ülkedeki düşük bal veriminin başlıca nedenlerindendir. Dünyada sadece Türkiye ve Yunanistan’da üretilebilen çam balı, ihracatta söz sahibi olabileceğimiz büyük bir fırsat olarak düşünülmelidir. Ancak bu büyük arıcılık potansiyeli de ne yazık ki gerektiği gibi değerlendirilememektedir. Devlet tarafından arıcılığa gerekli desteğin sağlanmaması, üreticinin ve ihracatçının belirli düzenlemelerle birlik altına alınmaması, bazı arı ürünlerinde hileye başvurulması, arı ürünleri ile ilgili standartların güncel şartlarda düzenlenmemesi, teknik ve eğitime dayalı bir çok sorun, arı ürünlerinin dış alım ve satımında zorlukların yaşanmasına neden olmaktadır. Bazı olumsuz koşullara rağmen, her türlü bitkisel ve hayvansal faaliyetin yoğun bir şekilde yapıldığı ülkede arıcılık önemli bir tarımsal girdi olarak, üretim ve pazarlama sistemi içerisinde potansiyelini geliştirebilecek bir yapı ve ülke ekonomisine önemli bir oranda girdi sağlayacak nitelik göstermektedir. Bu çalışmada Türkiye arıcılığının genel yapısı, potansiyeli ve önemli özelliklerinin incelenmesi amaçlanmış, ayrıca önemli arıcılık yöreleri, kovan tipi ve sayısı, arı ırkları, arı florası, gezginci arıcılık, bal arısı ürünleri, bal arısı yönetimi, hastalık ve zararlılar, başlıca sorunlar ile arıcılıkta verim üzerine etkili olan bazı unsurlar sunulmuş ve bunlara ilişkin çözüm önerileri öne sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Arıcılık, Arı Ürünleri, Arıcılığın Sorunları

General Beekeeping Structure of Turkey

Öz

This review is aimed to investigate the general structure, potential and their some important characteristics of Turkish beekeeping. Additional, important apicultural areas, amount and type of bee hives, bee races, bee flora, migratory beekeeping, honeybee products, honeybee management, diseases and pests, main problems and some effected factors on apicultural yield were presented and their solutions suggested.

Anahtar Kelimeler

Beekeeping, Turkey, Bee Products, Beekeeping Problems

Kaynakça

• Akbay, R., Arı ve İpekböceği Yetiştirme. Ankara Üniv. Zir. Fak. Yay. No: 956, Ders Kitabı: 276. Ankara. 308
• Anonymous, (2000). Statistical Indicators. State Statistical Institute of Turkey (DIE), Ankara, 2000.
• Başak, M., (1991). Haşeratın Arıcılıktaki Rolü. Teknik Arıcılık. Sayı 31. Ankara. 28-29.
• Brother, A., (1977). In Search of the Best Strains of Bees: Supplementary Journey to Asia Minor, 1973. Bee World. 58: 57-66.
• Çakmak, I., (1999). Honeybees and Agriculture. May Agro-Tek. Bursa. 3 (7): 7-9.
• Darendelioglu, Y., Kence, A., (1992). Morphometric Study on Population Structure of Middle Anatolia Honey Bee (Apis mellifera L.) (Hymenoptera, Apidae). The Second Turkish National Congress of Entomolgy. Adana. 387-396.
• Delaplane, K. S., (1999). Honey Bees and Beekeeping. The University of Georgia, College of Agricultural and Environmental Sciences. Athens, Georgia.
• Ekim, T., (1987). Arıcılıkta Önem Taşıyan Bitkiler ve Bunların Yurdumuzdaki Durumu. Türkiye 1. Arıcılık Kongresi (22-24 Ocak 1980). Tarım ve Köyişleri Bak. Yay. No: 154. Ankara. 53-64.
• Genç, F., (1993). Arıcılığın Temel Esasları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No 149. Erzurum. 138–185.
• Gökçe, M., (2001). Arıcılığın Genel Durumu Sorunları ve Çözüm Önerileri. Arıcılık Paneli (16 Ekim 2001). Ordu.
• Güler, A., Korkmaz, A., Kaftanoğlu, O., (1999). Reproductive Characteristics of Turkish Honeybee (Apis mellifera L.) Genotypes. Hayvansal Uretim. Izmir. 39-40: 113-119.
• Gülpınar, V., (2000). Türkiye’de Arıcılık Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Teknik Arıcılık. Sayı 69. Ankara. 17-20.
• Infandites, M., (1990). Beekeeping in Greece. Bienenstich. No 17. Ciba-Geigy AG, Basel.
• Kaftanoğlu, O., Kumova, U., Yeninar, H., Kale, N., (1993). GAP Bölgesinde Arıcılığın Genel Durumu ve Geliştirme Olanakları. Güneydoğu Anadolu Bölgesi 1. Hayvancılık Kongresi. Şanlıurfa. 340-351.
• Kaftanoğlu, O., (1998). National Beekeeping Development Project. Cukurova University, Agricultural Faculty, Department of Animal Sciences. Adana.
• Kaftanoğlu, O., (2001). The Consept of Honey Bee Races and Race Preference. Uludag Bee Journal. Bursa. 1 (3): 11-20.
• Kayral, N., Kayral, G., (1983). Son Sistem Arıcılık. Arı İş Yayın No: 1. İstanbul. 160 p.
• Kayral, N., Kayral, G., (1989). Yeni Teknik Arıcılık. İnkılap Kitapevi. İstanbul. 722 p.
• Kumova, U., (2000). Ülke Arıcılığını Çağdaşlaştırma Konusunda Öneriler. Teknik Arıcılık. Sayı 70. Ankara. 5-10.
• Nakamura, J., (1999). Problems of Beekeeping in Asia. Farming Japan. Vol. 33-3, 15-17.
• Ruttner, F. (1988). Biogeography and Taxonomy of Honey Bees. Springer-Verlag, Berlin. 283 p.
• Santas, L. A., (1990). The dangerous mite plagues Grecien bees, Varroa spread rapidly. Bienenstich. No 17. Ciba-Geigy AG, Basel.
• Smith, D. 2002. Genetic diversity in Turkish honey bees. Uludag Bee Journal 2:10-17.
• Sasaki, M., (1999). Ecological Characteristics of Asiatic Hive Bee and its possibility as Apicultural Species. Farming Japan. Vol. 33-3, 18-22.
• Sorkun, K., Doğan, C., (1994). Nektarlı Bitkilerin Çiçeklenme Dönemleri ve Yayılış Alanları Üzerine Bir Çalışma. Teknik Arıcılık. Sayı 44. Ankara. 2-11.
• Spartinos, D., (1990). Honey and Pollen for the Old Greecian Gods on Mount Olympus. Bienenstich. No 17. Ciba-Geigy AG, Basel.
• Şahinler, N., Şahinler, S., (1996). A Study on the Present Situation and Problems of Apiculture and Some Recommendation in Hatay Province. Journal of Agricultural Faculty of Mustafa Kemal Univesity. 1 (1): 17-28.
• Şekerden, Ö., Kılıç, M., Kaplan, Ö. M., (1992). Türkiye’de Anzer Balı Üretim Bölgesinin Florası, Coğrafik ve İklimsel Özellikleri ile Bu Şartlarda Arıcılığın Yapılma Şekli. Doğu Anadolu Bölgesi 1. Hayvancılık Semineri (3-4 Haziran 1992). Erzurum. 17-29.
• Şenocak, K., (1988). Modern Arıcılık – Arı Sırrının Çözümü. Remzi Kitabevi. İstanbul. 222 p.
• Tolon, B., (1999). Bee Product Standardization for Production and Export. Uluslararası Hayvancılık ’99 Kongresi (21-24 Eylül 1999). İzmir. 519-524.
• Tolon, B., Altan, Ö., (1999). Difficulties in İmport and Export of Bee Products and Proper Suggestions. Uluslararası Hayvancılık ’99 Kongresi (21-24 Eylül 1999). İzmir. 596-602
• Yıldız, M. A., Asal, S., (1996). General Protein (P-3) Polymorphism in Honey Bee (Apis mellifera) From Central Anatolia. Tr. J. of Veterinary and Animal Sciences. 20: 379-381.
• www. FAO. org. Honey Export of Turkey.