The Theological Views of Abu’l-Abbas al-Qalanisi

Yıl 2011, Cilt: 20 Sayı: 2, 77 - 96, 01.06.2011

Tevfik Yücedoğru

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Ebu’l-Abbâs el-Kalânîsî’nin Kelâmî Görüşleri

Öz

Kelâm İlmi’nin ortaya çıktığı ikinci hicrî asırdan sonra icra edilen mesleğin bazıları tarafından beğenilmemesi ve bu yüzden aşırı denilebilecek tarzda tenkitlerin oluşması neticesinde yeni alternatif kelâm anlayışları oluşmaya başlamıştı. Bu yeni anlayışın başını İbn Küllâb el-Basrî çekmekle birlikte onun çizgisini destekleyen veya aynı görüşleri değişik şekillerde dillendiren Hâris b. Esed el-Muhâsibî ve Ebu’l-Abbbas el-Kalânîsî zikredilmeye değer şahsiyetler olarak anılmaktadır. Onların görüşlerinin hicrî üçüncü asırda Ehl-i Sünnet kelâm ilminin oluşmasında önemli katkıları olduğu da bilinmektedir. İşte bu çalışma Ehl-i Sünnet ilm-i kelâmının oluşmasında bu sonuncu şahsın rolünü ve görüşlerini konu edinecektir. opinions in slightly different forms. Therefore, their views played an important part in formation of Sunni kalam in the third century AH. This article deals with the theological views and contribution of al-Qalanisi to the formation of Sunni kalam

Anahtar Kelimeler

Ehl-i Sünnet, Selef, Mu’tezile, iman, kebâir

Kaynakça

• Ahmed Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârih-i Hulefâ, İstanbul, 1976.
• Âsım Efendi, Kâmus Tercemesi, İstanbul, 1311.
• Bağdâdî, Abdulkâhir b. Tâhir, Usûlu’d-Dîn, İstanbul, 1346/1928.
• Ayn mlf., Mezhepler Arasındaki Farklar, (Çev. Ethem Ruhi Fığlalı), Ankara, 1991.
• Cüveynî, İmamu’l-Haremeyn, eş-Şâmil fî Usûli’d-Dîn, (nşr. Ali Sâmi en-Neşşâr ve diğerleri), İskenderiye, 1969.
• Eş’arî, Ebu’l-Hasen Ali b. İsmâil, Makâlâtu’l-islâmiyyîn ve’htilâfü’l- musallîn, (nşr. Hellmut Ritter), I-II, İstanbul, 1930.
• Gölcük, Şerafettin, Kelâm Tarihi (Kişiler, Görüşler, Eserler), Konya, 1992.
• Humeyyüs, Muhammed b. Abdurrahmân, Hivârun mea Eş’âriyyin, Riyad, 1426/2005.
• İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Sikatüddin Ali b. Hasen, Tebyînu kezibi’l- müfteri fîmâ nüsibe ile’l-İmâm el-Eş’arî, Beyrut, 1399/1979.
• İbn Fûrek, Ebû Bekr, Mücerredü Makâlâti’ş-Şeyh Ebi’l-Hasen el- Eş’arî, (Edit. Daniel Gimaret), Beyrut, 1987.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Şeyhülislâm Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm b. Teymiyye el-Harrânî, Minhâcu’s-sünneti’n- nebeviyye, (thk. Dr. Muhammed Reşad Sâlim), I-IX, Riyad, 1406/1986.
• Kuşeyri, Abdulkerîm, Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risalesi, (trc. Süleyman Uludağ), İstanbul, 1981.
• Makdisî, Mutahhar b. Tahir, el-Bed’ ve’t-tarih, (thk. Clement Huart), Bağdat, tsz.
• Michel Allard, “Le Probleme des Attrıbuts Divins Dans La Doctrine D’al-As’arî Et De Ses Premiers Grands Disciples”, Recherches Publıees Sous La Direction De L’ınstıtut De Lettres Orientales De Beyrouth, Tome XXVIII, Beyrouth, 1965.
• Muhâsibî, Hâris b. Esed, el-Aklu ve Fehmu’l-Kur’ân, (nşr ve thk. Hüseyin Kuvvetli), Beyrut, 1971/1391.
• Nesefî, Ebu’l-Mu’în, Tebsiratü’l- Edille, (nşr. Claude Salame), Dımaşk, 1993.
• en-Neşşâr, Ali Sâmi, eş-Şâmil fî usûli’d-dîn (mukaddime), İskenderiye, 1976.
• en-Neşşâr, Ali Sâmi, Neş’etü’l-fikri’l-felsefî fi’l-İslâm, I-II, Mısır, 1977.
• Özervarlı, M. Sait, “Kalânisî, Ebu’l-Abbas”, DİA, İstanbul, 2001, XXIV, 223.
• Sâbûnî, Nûreddin, Mâtürdiyye Akâidi, (nşr. ve thk. Bekir Topaloğlu), Ankara, 1995.
• Subkî, Tabakâtü’ş-Şâfiiyyeti’l- Kübrâ, (thk. Mahmud Muhammed et- Tamahî ve Abdulfettah Muhammed el-Hulv), I-X. Kahire, 1964.
• Topaloğlu, Bekir, Kelâm İlmi Giriş, İstanbul, 1993.
• Watt, W. Montgomery, İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, (Çev. Ethem Ruhi Fığlalı), Ankara, 1981.
• Yücedoğru, Tevfik, Ehl-i Sünnet’e Giden Yolda İbn Küllâb ve Küllâbiyye Mezhebi, Bursa, 2006.
• Yücedoğru, Tevfik, “Mukallidin İmânı”, U.Ü.İ.F.D., Cilt, XIV, Sayı, I. Bursa, 2005.
• ez-Zebîdî, Muhammed Murtazâ b. Muhammed el-Hüseyni (v. 1205/1791), Kitâbu İthâfi’s-sâdeti’l-müttekîn bi şerhi İhyâi ulûmi’d-dîn, I-V, Mısır, 1311.