Dindarlık ile Benlik Saygısı Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma

Yıl 2009, Cilt: 18 Sayı: 1, 473 - 493, 01.01.2009

Mustafa Koç

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Dindarlık ile Benlik Saygısı Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma

Öz

Gelişim dönemlerinden yetişkinlik döneminde dindarlık ile benlik saygısı arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlayan bu çalışma, din psikolojisi bilim dalında yapılan bir saha araştırmasıdır. Bu ampirik çalışmada, kurgulanan bağımlı ve bağımsız değişkenleri ölçmek için Türk toplumu ve kültürü üzerinde psikometrik açıdan geçerlik ve güvenirlik testleri yapılmış ‘Her Yaş İçin Uygun Dinsel Eğilim Ölçeği’ ile ‘Yetişkinlerin Benlik Saygısı Kaynakları Envanteri’ olmak üzere toplam iki adet ölçme aracı kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan anket formu, Bursa’da çeşitli meslek gruplarına mensup yetişkinlerin seçildiği evreni temsilen, yine Bursa il sınırları içerisinde beş farklı türden meslek grubuna sahip kamu ve özel kurum ve kuruluşlarında çalışan 600 yetişkin denek üzerinde rastsal örnekleme yoluyla uygulanmıştır. Anket aracılığıyla deneklerden alınan ham verilere, Pearson Moment Korelasyon Analizi, t Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi gibi parametrik istatistiksel analiz teknikleri uygulanarak, dindarlık ile benlik saygısı arasındaki ilişki ve farklılıklar betimlenmiştir. Dolayısıyla bu araştırma üzerinden operasyonel biçimde çalışılan dindarlık ile benlik saygısı arasındaki ilişkiye bakıldığında; genel olarak içgüdümlü dindarlık ile benlik saygısı arasındaki ilişkilerde pozitif yönde bir ilişki saptanırken; dışgüdümlü dindarlık ile benlik saygısı arasında ise pozitif veya negatif anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir

Anahtar Kelimeler

Yetişkinlik Dönemi, İçgüdümlü ve Dışgü- dümlü Dindarlık, Benlik Saygısı

Kaynakça

• Bilgin, Nuri; Sosyal Psikoloji Sözlüğü, Bağlam Yayınları, İstanbul- 2003.
• Budak, Selçuk; Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara- 2000.
• Elovson, A. C. & Fleming, J. S.; “Rationale for Multidimentional Self- Esteem Scale Scoring and Weighting”, (Yayımlanmamış Makale), California State University-1989.
• Elovson, A. C. & Fleming, J. S.; “Rationale for Multidimentional Self- Esteem Scale Scoring and Weighting”, (Yayımlanmamış Bildi- ri), Psikolojik Araştırmalar Derneği’nin Yıllık Kongresi, Portland, Oregon-1992.
• Eşer, Hatice; “Üniversite Öğrencilerinde Dinî İnanç ve Benlik Saygısı İlişkisi”, Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi (içinde), [Ed. Hayati Hökelekli], D.E.M. Yayınları, 2. Baskı, İstanbul-2006, s. 491-528.
• Fleming, J. S. & Watts, W. A.; “The Dimensionality of Self-Esteem: Some Results for a College Sample”, Journal of Personality and Social Psychology, 1980, C. 39, s. 921-929.
• Fleming, J. S. & Courtney, B. E.; “The Dimensionality of Self-Esteem: II. Hierarchical Facet Model for Revised Measurement Scales”, Journal of Personality and Social Psychology, 1984, C. 46, s. 404-421.
• Hill, Peter C. & Hood, Ralph W. Jr.; Measures of Religiosity, R.E.P., Birmingham & Alabama-1999.
• İnelmen, Kıvanç; Relationship of Sex-Role Orientation to Two Measures of Self-Esteem, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstan- bul-1996.
• Jones, Susan H. & Francis, Leslie J.; “Religiosity and Self-Esteem During Childhood and Adolescence”, Research in Religious Education (içinde), [Ed. Leslie Francis J. ve ark.], Smyth & Helmwys Publishers, Georgie / U.S.A.-1996, s. 189-205.
• Karasar, Niyazi; Bilimsel Araştırma Yöntemi, 3A Araştırma, Eğitim, Danışmanlık Ltd., 7. Baskı, Ankara-1995.
• Kayıklık, Hasan; “Bireysel Dindarlığın Psikolojik Kaynakları”, Dinî Araştırmalar Dergisi, Ankara-2002, C. 5, S. 13, s. 27-40.
• Kayıklık, Hasan; “Değişen Dünyada Birey, Din ve Dindarlık”, Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi (içinde), [Ed. Ünver Günay & Celaleddin Çelik], Karahan Kitabevi, Adana-2006, s. 157-174.
• Koç, Mustafa; Yetişkinlik Döneminde Dindarlık İle Benlik Kavramı Değişkenleri Arasındaki İlişki, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa-2008.
• Köklü, Nilgün; Sosyal Bilimler İçin Açıklamalı İstatistik Terimleri Sözlüğü, Nobel Yayınları, Ankara-2002. Kur’an-ı Kerim
• Maltby, John & Day, Liza; “Depressive Symptoms and Religious Orientation: Examining the Relationship Between Religiosity and Depression within the Context of Other Correlates of Depression”, Personality and Individual Differences, 2000, C. 28, S. 2, s. 383-393.
• Maltby, John & Day, Liza; “Religious Orientation, Religious Coping and Appraisals of Stress: Assessing Cognitive Factors in the Relationship Between Religiosity and Psychological Well- Being”, Personality and Individual Differences, 2003, C. 34, S. 7, s. 1209-1224.
• Mehmedoğlu, Yurdagül; Erişkin Bireyin Kendilik Bilinci, D.E.M. Yayınları, İstanbul-2005.
• Milevsky, A. & Levitt, M. J.; “Intrinsic and Extrinsic Religiosity in Preadolescence and Adolescence: Effect on Psychological Adjustment”, Mental Health, Religion and Culture, 2004, C. 7, S. 4, s. 307-321.
• Nelson, P. B.; “Intrinsic-Extrinsic Religious Orientation of the Elderly: Relationship to Depression and Self-Esteem”, Journal of Gerontological Nursing, 1990, C. 16, S. 2, s. 29-35.
• Owens, Timothy J. & Stryker, Sheldon; “The Future of Self-Esteem: An Introduction”, Extending Self-Esteem Theory and Research (içinde), [Ed. Timothy J. Owens ve ark.], Cambridge University Press, Cambridge & New York-2001, s. 1-9.
• Park, C. ve ark.; “Intrinsic Religiousness and Religious Coping as Life Stress Moderators for Catholics Versus Protestants”, Journal of Personality and Social Psychology, 1990, C. 59, S. 3, s. 562-574.
• Saroglou, Vassilis; “Gençlerin Dinleri ve Kişilikleri: Belçika’da Yapılan Yeni İncelemeler”, (Çev. Veysel Uysal), M.Ü.İ.F.D., İstanbul-2000, S. 19, s. 123-144.
• Subaşı, Necdet; “Türk/iye Dindarlığı: Yeni Tipolojiler”, İslâmiyât Araştırma Dergisi, Ankara-2002, C. 5, S. 4, s. 17-40.
• Smith, Christopher B. ve ark.; “Self-Esteem and Religiosity: An Analysis of Catholic Adolescents from Five Cultures”, Journal for the Scientific Study of Religion, 1979, C. 18, S. 1, s. 51- 60.
• Şahin, Adem; “Ergenlerde Dindarlık-Benlik Saygısı İlişkisi”, S.Ü.İ.F.D., Konya-2005, S. 19, s. 187-197.
• Taş, Kemalettin; “Dindarlığa Etki Eden Faktörler”, S.D.Ü.İ.F.D., Isparta-2004, S. 13, s. 63-83.
• Yapıcı, Asım; Din, Kimlik ve Ön Yargı: Biz ve Onlar, Karahan Kitabevi, Adana-2004.
• Yapıcı, Asım; Ruh Sağlığı ve Din: Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık, Karahan Kitabevi, Adana-2007.
• Yapıcı, Asım & Kayıklık, Hasan; “Ruh Sağlığı Bağlamında Dindarlığın Öz-Saygı ve Kaygı İle İlişkisi: Çukurova Üniversitesi Örneği”, Değerler Eğitimi Dergisi, İstanbul-2005, C. 3, S. 9, s. 177- 206.