İslamcı Feminizm: Müslüman Kadınların Birey Olma Çabaları

Yıl 2008, Cilt: 17 Sayı: 2, 649 - 673, 01.06.2008

Ayşe Güç

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

İslamcı Feminizm: Müslüman Kadınların Birey Olma Çabaları

Öz

İslamcı feminizm kavramı, İslam kültürü içinde gelişen bir olguya; müslüman kadınların birey olma çabalarına işaret etmektedir. Bu çabaların yansıması, entellektüel müslüman kadınların din ve gelenek içinde kadının durumunu ele aldıkları çalışmalarında ifadesini bulmaktadır. Bu yaklaşımlar, batılı feminist söylem ile bağlantılı olarak değerlendirildiği için bazı soruların araştırılması gerekir: İslamcı feminist söylem, müslüman kadınların bizzat inşa ettiği bir söylem mi yoksa batılı feminizmin silik bir kopyası mıdır? Bu söylem, kendine has bir teoloji üretebilir mi? Bu sorulara giden yolda ilk adım, 19. yüzyılda sistemleşen feminist söylemin İslam kültürünü hangi noktalarda ve nasıl etkilemeye başladığını sorgulamak olacaktır. Bunun için de etkileme sürecini, bu süreçte batılı feminizmle işbirliği yapan oryantalizm, sömürgecilik, milliyetçilik gibi birtakım faktörleri de göz önünde bulundurarak değerlendirmek gerekir. 20. yüzyılın sonuna doğru entellektüel Müslüman kadınlar, Müslüman dünyadaki kadın sorununu batılı feminist söylemi de dikkate alarak tartışmaya başlamışlardır. Böylece, İslam kültürü içinde feminist söylemden dolaylı olarak etkilenen yeni bir kadın söylemi ortaya çıkmıştır. Bu yeni söylem, kadın çalışmaları sahasına katkı yapan bir literatür de oluşturmaya başlamıştır. Son yıllarda, entellektüel müslüman kadınların din ve gelenek içinde kadının durumunu tartışan çalışmalarında dile getirdikleri yaklaşımlar İslamcı feminizm olarak adlandırılmış ve bu entellektüel müslüman kadınlara da İslamcı feminist denilmiştir. Bu makale, zikredilen noktaları göz önünde bulundurarak bu yeni söylemi ele almaya çalışırken bir yandan da tanımlamalar ile ortaya çıkan sorunlara işaret etmeyi amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler

Kadın Çalışmaları, Feminist Söylem, Kadın Sorunu, İslamcı Feminizm / Feminist, Feminist Teoloji.

Kaynakça

• Abou-Bakr, O, “Islamic Feminism?What’s in a Name? Preliminary Reflections”, Association for Middle East Women’s Studies; (23.10.2006’da girildi).
• Abray, J., “Feminism in the French Revolution”, The American Historical Review, c. 80., s. 1 (Şubat 1975).
• Al-Faruqi, Lois Lamya’, “Islamic Traditions and The Feminist Movement: Confrontation or Cooperation?”, Jannah/Sistesr/ Feminism; (12.02.2006).
• Ahmed, L. (1992), Women and Gender in Islam: Historical Roots of a Modern Debate, Yale University Pres, New Haven-London.
• Arebi, S., “Gender Anthropology in the Middle East: The Politics of Muslim Women’s Misrepresentation”, The American Journal of Islamic Social Sciences, c. 8, s. 1, 1991.
• Badran, M., “Understandig Islam, Islamism, and Islamic Feminism”, Journal of Women’s History, c. 13, s. 1 (Bahar 2001).
• ……….., “Islamic Feminism: What’s in a Name?” no. 569, Al-Ahram Weekly Online; (02.06.2006’da girildi).
• Barlas, A. (2003), Believing Women in Islam: Unreading Patriarchal Interpretations of The Qur’an, Austin: University of Texas Press.
• Butler, M. A., “Early Liberal Roots of Feminism: John Locke and the Attack on Patriarchy”, The American Political Science Review, 72, 1 (Mart 1978).
• Clinton, K. B.,“Femme et Philosophe: Enlightenment Origins of Feminism”, Eighteenth-Century Studies, c. 8, s. 3 (Bahar 1975).
• Çakır, S. (1996), Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul: Metis Yayınları.
• Darvishpour, M., “Islamic Feminism: Compromise or Challenge to Feminism?”, Iran Bulletin/Women; (17.02.2006’da girildi).
• Emin, K. (1990), Tahrir’ül Mer’e, Tunus: Darü’l-Maarif.
• …………. (1993), el-Mer’etu’l-Cedîde, (y.y.); Mektebetü'l-Esra.
• Fidan, H. (2006), Kur’an’da Kadın İmgesi, Ankara: Vadi Yayınları.
• Fiorenza, E. S., (1992), But She Said: Feminist Practices of Biblical Interpretation, Boston: Beacon Press.
• ………… (1998), In Memory of Her: A Feminist Theological Reconstruction of Christian Origins, New York: Crossroad.
• ………… (1998), Sharing Her Word: Feminist Biblical Interpretation in Context, Beacon Press,
• Greene-Mccreight, K. (2000), Feminist Reconstructions of Christian Doctrine: Narrative Analysis and Appraisal, New York: Oxford University Press.
• Haddad, Y.Y.-Esposito, John L. (1998), Islam, Gender and Social Change, New York: Oxford Universtiy Press.
• Hamit, H. (2001), İslam’da Feminizm, İstanbul: Okumuş Adam Yayınları.
• Jayawardena, K. (1994), Feminism and Nationalism in the Third World, London: Zed Books.
• Karaman, H. (ts.), Gerçek İslam’da Birlik, İstanbul: Nesil Yayınları.
• Moghadam, V. M., “Islamic Feminism and Its Discontents: Toward A Resolution of The Debate”, Signs, 27, 4 (Yaz 2002).
• Mojab, S., “Theorizing the Politcs of Islamic Feminism”, Feminist Review, s. 69, (Kış 2001).
• Osman, G., “Back to Basics: The Discourse of Muslim Feminism in Contemporary Egypt”, Questia: The Online Library of Books and Journals; (17.09.2006’da girildi).
• Özlem, D. (2001), Max Weber’de Bilim ve Sosyoloji, İstanbul: İnkilâp Yayınları.
• Parsons, Susan Frank, The Cambridge Companion to Feminist Theology, Cambridge University Press, Cambridge, England 2002.
• Roald, Anne Sofie, “Feminist Reinterpretation of Islamic Sources: Muslim Feminist Theology in the Light of the Christian Tradition of Feminist Thought”, Women and Islamization: Contemporary Dimensions of Discourse on Gender Relations, ed. Karin Ask and Marit Tjomsland, Oxford:Berg. 1998.
• Ruether, R. R. (1974), Religion and Sexism: Images of Woman in The Jewish and Christian Traditions, New York: Simon and Schuster.
• ………., Sexism and God-Talk: Toward a Feminist Theology, Beacon Press, Boston 1983.
• ………., Womanguides: Readings Toward a Feminist Theology, Beacon Press, Boston 1985.
• Şişman, N. (2005), Küreselleşmenin Pençesi İslam’ın Peçesi, İstanbul: Küre Yayınları.
• Tohidi, N., “Islamic Feminism: Perils and Promises”, Association for Middle East Women’s Studies; (20.02.2006’da girildi).
• Tuksal, Hidayet Ş. (2001), Kadın Karşıtı Söylemin İslam Geleneğindeki İzdüşümleri, Ankara: Kitabiyat.
• Wadud, A. (1999), Quran and Woman:Rereading the Sacred Text from a Woman’s Perspective, New York: Oxford University Press.
• ……….. (2000), Kur’an ve Kadın, İstanbul: İz Yayıncılık.
• ……….. (2006), Inside the Gender Jihad: Women’s Reform in Islam, Oxford: Oneworld.
• Watson, Natalie K., Feminist Theology, Wm. B. Eerdmans Publishing, USA 2003.