Modern Arap Edebiyatı’nda Cezaevi Romanı

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 2, 31 - 57, 11.08.2016

Adnan Arslan

Öz

I. Dünya Savaşı sonrası Ortadoğu’da kurulan Arap ülkelerinin rejimleri, farklı isimlendirmelere rağmen totaliter bir özellik göstermektedir. Yönetimi elinde bulunduran ya da yönetimde söz sahibi olan kesim içerisinde, ulusal ve uluslararası politikalarında halka hesap verme gibi bir mekanizma gelişmediği için bu ülkelerde, modern demokratik ülkelerde bulunan özgürlükler büyük oranda kısıtlanmıştır. Yönetici konumunda bulunan tabakanın sivil topluma uygulamış olduğu baskılar karşısında, halkın haber alma ve düşünce özgürlüğünün, gözle görülür derecede geri planda kaldığı anlaşılmaktadır. Bu ülkelerde, Arap entelektüelinin, yapılan hukuk dışı uygulamaları gözler önüne serme adına genel olarak, edebiyatı özellikle de romanı, bir araç olarak gördüğü dikkat çekmektedir. Bu eğilim, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Arap dünyasında azımsanmayacak sayıda cezaevi konulu romanların yazılmasına neden olmuştur. 

Anahtar Kelimeler: Modern Arap Edebiyatı, cezaevi, roman, Orta Doğu

Prison Novel in Modern Arabic Literature

Abstract

Althought labeled in differently, Arab countries which were found in Middle east after WW2 have totaliterian in nature. There have not been developed any mean of mechanisim on accountubility within the elits of the countries to public during exercising national or international affairs, consequently liberties exercised in modern countries extremly restiricted in these countries. It’s very well understood that people’s right to be informed and freedom of opinion left far behind due to the high volume of oppression againts the civil society. In these countries considering the literature particularly noval as a tool by arab intellectuals to expose unlawful practices takes high attraction. The tendency caused a lot of novals which have theme of prison to be written within the arap novel after the second half of 20th century.

Keywords: Modern Arabic Literature, prison, novel, Middle East

Anahtar Kelimeler

Modern Arap Edebiyatı, cezaevi, roman, Orta Doğu

Kaynakça

• Abu-Rumman, Mohamed A.A., Ürdün’de 1989-2005 Arası Demokratik Dönüşüm, (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü) Ankara 2009.
• Alver, Ahmet, “Türk Edebiyatında Unutulan Sesler: 12 Eylül 1980 Askeri Darbe Sonrası Türkiye’de Yazılan Hapishane Edebiyatı‟na Analitik Bakış”, Turkish Studies, 2 (2013), s. 603-618.
• Antakyalıoğlu, Zekiye, Roman Kuramına Giriş, İstanbul: Sanat ve Kuram Yayınları 2013.
• Aslan, Selçuk, “Kişilik, Huy ve Psikopatoloji, Psikiyatride Derlemeler”, Psikiyatride Derlemeler Olgular ve Varsayımlar (RCHP), 1-2 (2008), s. 7-19.
• Aydın, Mustafa-Özcan, Nihat Ali- Kaptanoğlu, Neslihan, “Riskler ve Fırsatlar Kavşağında Irak’ın Geleceği ve Türkiye”, Tepav Ortadoğu Çalışmaları II, Temmuz 2007, 1-102.
• Barthess, Lan Watt-Roland, Roman ve Gerçek Etkisi, İstanbul: Donkişot Yayınları 2002.
• Bourneur, Roland- Quellet, Real, Roman Dünyası ve İncelemesi, çev. Hüseyin Gümüş, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları 1989.
• Buran, Hasan, “Siyasal Rejim Sınıflamalarının Yeniden Gözden Geçirilmesi Üzerine”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2009/1), s. 69-97.
• Çetişli, İsmail, Edebiyat Sanatı ve Bilimi, Ankara: Akçağ Yayınları, 2008.
• Demir, Ahmet, “Toplumcu Gerçekçi Objektiften Yansıyan Bir Anadolu Fotoğrafı: Bacayı İndir, Bacayı Kaldır”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 5 (2008/1) s. 66-80.
• Doksat, Mehmet Kerem, “Kişilik Bozuklukları”, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar Sempozyum Dizisi, No: 62 (2008), s. 239-254.
• el-Atûm, Eymen, Yâ sâhibeyi’s-sicn, Beyrut: el-Müessetü’l-Arabiyye li’d-dirâse ve’n-neşr 2013.
• Erdem, Demirhan Fahri- Erdem, Çiğdem, “Ortadoğu’da Otoriter Rejimler: Ortadoğu Arap Toplumları’nın Tarihsel, Siyasal ve Sosyo-ekonomik Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme”, Akademik Ortadoğu Dergisi, sayı: 14, s. 214-240.
• Fildiş, Ayşe Tekdaş, “Günümüzde Suriye’de Yaşanan Sorunların Tarihsel Arka Planına Kısa Bir Bakış”, Ortadoğu Analiz, Nisan 5 (2013/52), 55-62.
• Hıvârî, Râid, “eş-Şarkul’-mütevessit, el-hıvâru’l-mütemeddin” http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=408847. (18.02.2016)
• Işıksalan, Nilay, “Postmodern Öğreti Ve Bir Postmodern Roman Çözümlemesi: Kara Kitap/ Orhan Pamuk”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2007/2), s. 419-465.
• İbn Cellûn, Tâhir, Tilke’l-utmetu’l-bâhira, Beyrut: Dârü’s-sâkî 2001.
• İdil, A. Mümtaz, Gerçeklik ve Roman, Ankara: Dayanışma Yayınları 1983.
• İdrîs, Yûsuf, el-Askeriyyü’l-esved, Beyrut: Dârü’l-avde [t.y.]
• Kai, Hafez, “The Role of Media in the Arap World’s Transformation Process”,https://www.unierfurt.de/fileadmin/userdocs/philfak/kommunikationswissenschaft/files_publikationen/hafez/inhalt899_bound_hafez.pdf. (02.03.2016)
• Kîlânî, Necîb, Rihletün ilallâh, Kahire: Daru’s-sahve 2012.
• __, Leyl ve gadbân, Beyrut: Müessetu’r-risâle 1993.
• Kuran, Timur, “Arap Demokrasilerinin Zayıf Temelleri, Doğu-Batı, Kasım 2012. http://econ.duke.edu/uploads/media_items/timur-kuran-kose.original.pdf. (23.02.2016.)
• Kurubaş, Erol, “Arap Dünyasında Otoriter Rejimler ve Devrim Dalgası: Değişim Mümkün Mü?” Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2011), s. 106-133.
• Mady, Ahmed, Roles and Effects of Media in the Middle East and the United States, Kansas: School of Advanced Military Studies 2004-2005.
• Mansûrî, Ali, el-Batalu’s-secîn es-siyâsî, fi’r-rivâyeti’l-Arabiyyeti’l-muâsıra (Doktora Tezi, Camiatu’l-Hâc el-Hadr), Cezayir 2007.
• el-Merzûkî, Ahmed, Tezmemart ez-zinzâne rakam 10, Fas: el-Merkezu’s-sekafeti’l-arabiyyeti 2012.
• Mocan, Ahmet, “Yalnızız” da Anlatım Teknikleri”, Turkish Studies, 7 (2012/3), s. 1831-1841.
• Münif, Abdurrahman, Şarku’l-mutevessit, Beyrut: el-Müessetu’l-Arabiyye li’d-dirase 1986.
• __, el-Ân hünâ eş-Şarku’l-mutavassıt, Beyrut: el-Müessetü’l-Arabiyye li’d-dirâse ve’n-neşr 1991.
• Narlı, Mehmet, “Otobiyografi Ve Roman / Otobiyografik Roman Her Roman Otobiyografiktir - Otobiyografik Olan Roman Yoktur”, Turkish Studies, 4 (2009), s. 901-909.
• Parsak, Mehmet, “Parlamenter/Başkanlık/ Yarı Başkanlık Hükümet Sistemlerine Genel Bir Bakış Ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Hükümet Sistemi”, Türk Akademisi Siyasi Sosyal Stratejik Araştırmalar Vakfı, Makale No: 1, Kasım, 2012.
• Rabîî, Nebîl Abdulemîr, “Edebü’s-sücûn, hılale’s-senevâti’l-hukmi’d-diktâtûriyyi fi’l-Irâk”, Evrâk, Eylül, 2014.
• Sakin, Serdar-Deveci, Can, “Ortadoğu Kavramı ve Sınırları Üzerine Bir Değerlendirme” History Studies, ABD ve Büyük Ortadoğu İlişkileri Özel Sayısı, (2011).
• Sıddıq, Muhammad, “The Contemporary Arabic Novel in Perspective”, World Literary Today, 60 (1986/2), s. 206-211.
• Süleymân, Nebîl, es-Sicn, Beyrut: Dârü’l-Fârâbî 1982.
• Stevick, Philip, Roman Teorisi, Ankara: Akçağ Yayınları 2004.
• Şengül, Mehmet Bakır, “Romanda Mekân Kavramı” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (2010), s. 528-538. file:///D:/Desktop/roman/romanda%20mekân.pdf. (17.02.2016)
• Tarakçıoğlu, İhsan, “Devlet Kavramı”, file:///D:/Downloads/ihsantarakcioglu%20(1).pdf. (01.03.2014)
• Temelat, Neslihan, “Fas: Arap Baharının İstisnası mı?”, Yasama Dergisi, http://www.yasader.org/web/yasama_dergisi/2013/sayi23/80-100.pdf. (03.03.2016).
• et-Türkî, Hamed, Atyâfu’l-ezikkati’l-mehcûra, Beyrut: Dârü’s-sâkî 2002.
• Ufkîr, Melike, es-Secîne, Beyrut: Dârül’-cedîd 1999.
• Zeyd, Zemen Abdi, “Kırâatun üslûbiyyetun fî rivâyeti eş-Şarku’l-mutavassıt, Müessesetu’n-nûr, li’s-sekâfeti ve’l-i’lâm”, http://www.alnoor.se/article.asp?id=15916 (15.01.2016)