HZ. PEYGAMBER’İN İLK VAHYİN AKABİNDE İNTİHARI DÜŞÜNMESİ İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN TAHLİL VE TENKİDİ

Yıl 2017, Cilt: 26 Sayı: 1, 151 - 189, 05.06.2017

Hüseyin Kahraman Mehmet Şakar

Öz

Hz. Peygamber’in vahiyle ilk karşılaşma anı ve sonrası hadis kitaplarındaki rivayetler yoluyla detaylı olarak anlatılmaktadır. Tüm rivayetler İlk gelen vahiyden sonra vahyin bir dönem kesildiğini belirtmiştir. Yalnız rivayetler arasında biri, diğerlerinde olmayan bir idrâc ile karşımıza çıkmıştır. Buna göre Hz. Peygamber vahyin kesilmesine çok üzülmüş, kendini yüksek dağlardan aşağı atmayı bile düşünmüştür. Fakat rivayet dikkatle incelendiğinde Zührî’nin, intihar teşebbüsü hadisesini, senedde kopukluk olduğunu gösteren “beleğanâ” lafzıyla rivayet ettiği görülmektedir. Bu durum mezkûr rivayetin sened tenkidi doğrultusunda araştırılmasını gerekli kılmıştır. Ayrıca olayın ana temasının intihar gibi Allah’ın ve Hz. Peygamber’in yasakladığı bir fiil olması rivayetin muhteva açısından da incelenmesinin gerekli olduğu sonucunu doğurmuştur.

Anahtar kelimeler: İntihar, nübüvvet, beleğanâ, ez-Zührî, Buhârî

The Analysis and Criticism of the Narrations of the Prophet's Thinking About Suicide Right After the First Revelation

Abstract

First encounter of the Prophet with revelation and afterwards is reported in detail by the hadith sources. A lot of traditions in these sources assert that revelation was interrupted for a while after the very first one. However, one of these traditions carries an idraj (interpolation) which is not reported in any other. According to this one, Prophet was so much upset by the interruption of the revelation that he even thought of throwing himself down from a high mountain. After scrutinizing the hadith, one can realize that al-Zuhrī is transmitting this episode of suicide attempt with the saying of “بلغنا/balaghanā” which indicates a cut-off in the isnād (the chain of the transmission). Therefore, the hadith is required to be examined through the criticism of the isnād. Besides that, since the main theme of the tradition, suicide, is an act which is prohibited by God and the Prophet, it is necessary to investigate the content of the hadith as well.

Key Words: suicide, prophethood, balaghanā, al-Zuhri, al-Bukhārī

Kaynakça

• Abdurezzâk, Ebu Bekr, Musannef, I-XI, 3.Baskı, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut 1403.
• Adıgüzel, Şükran, Vahyin Başlangıcıyla İlgili Siyer Kaynaklarındaki Rivayetlerin Değerlendirilmesi (basılmamış yüksek lisans tezi), Adana 2015.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah, Müsned, (thk. Şuayb Arnaût - Âdil Mürşid) I-XLV, 1. Baskı, vd., Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2001.
• Aydınlı Abdullah, Hadis Istilâhları Sözlüğü, İstanbul 2009.
• Aynî Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmud b. Ahmed, Umdetü’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-XXV, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut 2001.
• Azamî, Muhammed Mustafa, İlk Devir Hadis Edebiyatı, çev. Hulusi Yavuz, İz Yay., İstanbul 1993.
• Bağdâdî, Ebu Bekr Ahmed b. Ali, Târîhu Bağdâd, I-XXIV, 1. Baskı, thk. Mustafa Abdulkadir Ata, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut h. 1417
• ______, el-Kifâye fî ‘İlmi’r-Rivâye, Haydarabad 1357.
• Beyhâkî, Ahmed b. Hüseyin, Delâilü’n-nübüvve, I-VII, 1.Baskı, thk. Abdulmuti el-Kalacî, Dârü'l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1988.
• Buhârî, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmâil, et-Târîhu'l-Kebîr, I-IV, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut ty.
• ______, Sahih, I-VI, 3. Baskı, thk. Mustafa Dîb el-Bûga, Dâru İbn Kesîr, Beyrut 1987.
• Elbânî, Muhammed Nasiruddin, Difâün ani'l-hadîsi'n-nebevî, Müessesetü ve Mektebetü el-Hâfıkîn, Dımeşk ty.
• Eser Mithat “Eseri Günümüze Ulaşan İlk Siyer Müellifi İbn İshâk’ın Güvenirliği” İSTEM Dergisi, 2009, VII/13.
• Halebî, Ali b. Burhanüddin, es-Sîre, I-III, Dâru’l-Marife, Beyrut 1400
• Itr, Nureddin, Menhcü'n-nakd fî ulûmi'l-hadis, Dâru'l-Fikr-Dâru'l-Fikri'l-Muâsır, Dımeşk-Beyrut 2013.
• İbn Adiy, el-Curcânî, el-Kâmil fî Duafâi’r-rical, I-VII, 2. Baskı, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1988.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali, ed-Du‘afâ ve’l-Metrûkîn, Beyrut 1406.
• İbn Ebi Hatim, er-Râzî, el-Cerhu ve’t-ta’dil, I-IX, 1. Baskı, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1952.
• İbn Hacer Ahmed b. Ali el-Askalânî, Tehzîbu’t-Tehzîb, I-XII, 1. Baskı, Matbaatu Dâireti’l-Maârifi’n-Nizâmiyye, Hindistan 1326 (h.)
• ______, Fethü’l-bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-XIII, Dâru'l-Marife, Beyrut “379(h.)
• ______, Lisânu’l-mîzân, I-X, thk. Abdulfettah Ebu Gudde, Metbûatu’l-Mektebeti’l-İslâmiyye.
• İbn Hibbân, Sikât, I-IX, 1. Baskı, thk. es-Seyyid Şerefeddin Ahmed, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1975.
• ______, Sahîh, I-XVII, 2. Baskı, thk. Şuayb Arnaût, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1993
• İbn İshâk, Sîret, 1. Baskı, thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2004
• İbn Kesîr, Ebu'l-Fida İsmail b. Ömer ed-Dımeşkî, es-Sîretü’n-Nebeviyye, (thk. Mustafa Abdulvahid) Dâru'l-Marife, Beyrut 1976.
• ______, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Sami b. Muhammed Selâlem, Beyrut 1999.
• ______, el-Bidâye ve’n-Nihâye, I-XXI, 1. Baskı, Dâru Hecr, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî, Mısır 1997.
• İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim, Ğarîbu’l-Hadîs, thk. Abdullah el-Cebûrî, Bağdad 1397
• İbnu’l-Mülakkîn, et-Tavdîh li şerhi’l-Câmi’i’s-Sahîh, I-XXXVI, 1.Baskı, thk. Halid el-Ribât, Cuma Fethî, Vuzâratu’l-evkâf, Katar 2008.
• İbn Receb El-Hanbelî, Fethu'l-Bârî, I-VI, 2. Baskı, thk. Ebu Muaz Tarık b. İvedullah b. Muhammed, Dâru İbni’l-Cevzî, Demmâm 1422
• İbn Sa’d, Ebu Abdillah, et-Tabakâtü'l-Kübrâ, I-VIII, 1. Baskı, thk. Muhammed Abdulkadir Ata, Dârul-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1990
• İbnü's-Salâh, Ebu Ömer Osman b. Abdirrahman eş-Şehrezûrî, Ulûmu'l-hadis, (thk. Nureddin Itr), Dâru'l-Fikr- Dâru'l-Fikri'l-Muâsıra, Dımeşk-Beyrut 2012.
• İbn Seyyidinnas, Muhammed b. Abdillah b. Yahya, Uyunu’l-Eser fî Funûni’l-Megâzî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer, (thk. İbrahim Muhammed Ramazan), I-II, 1. Baskı, Dâru’l-Kalem, Beyrut 1993
• Kadı İyâz, Ebu’l-Fadl İyâz b. Mûsâ el-Yahsubî, eş-Şifâ, Dâru'l-Feyhâ, Beyrut 2006.
• Kolkıran, Gönül, Tarih ve Hadis Disiplini Açısından Güvenilirlik Sorunu: İbn İshak ve Vâkidî Örneği (basılmamış yüksek lisans tezi, Ankara 2004)
• Mizzî, Tehzîbu’l-Kemâl, I-XXXV, 1.Baskı, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1980.
• Müslim, Sahîh, I-V,thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî, Dâru İhyâi’t-Türâs’i’l-Arabî, Beyrut ty.
• Öz, Şaban, Siyer’i Farklı Okumak; Bir Siyer Eleştirisinin Eleştirisi, Ankara 2014.
• Robson, James “İbn İshak’ın İsnad Kullanışı” (çev. Talât Koçyiğit, Ankara Ü.niversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1962, X, s. 117-126)
• Sezgin, Fuat, Buhari’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar, İstanbul 1956.
• Semîha Hasan El-Esved, Belâğâtü’l-İmam ez-Zührî ve İdrâcâtuhû fi’s-Sahîhi’l-Buhârî, Mecelletü’l-Câmiati’l-İslâmiyye, XIX/2, s. 575-626, Gazze 2011.
• Suyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr, el-Hasâisu’l-Kubrâ, I-II, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut ty.
• Şâkir, Ahmed Muhammed, el-Bâisü’l-hasîs şerhu İhtisâri ulûmi’l-hadîs, Dâru't-Turâs, Kahire 2002.
• Şakir, Fidan, İbn İshak ve es-Sîra’sındaki Hadislerin Tahrîc ve Değerlendirilmesi (basılmamış yüksek lisans tezi, Konya 2009).
• Şirbînî, İmâd es-Seyyid Muhammed İsmail, Raddü şübühâtin havle ismeti'r-Resûl fi dav'i's-sünneti'n-nebeviyye, yy. ve ty.
• Süheylî, Abdurrahman b. Abdullah b. Ahmed, er-Ravdu’l-ünüf fî şerhi Sireti'n- Nebeviyye li İbn Hişâm, thk. Mecdi b. Mansur, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye Beyrut ty.
• Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr, Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, I-V Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1407.
• _______, Tefsîr, (thk. Ahmed Muhammed Şakir) I-XXIV, 1. Baskı, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2000.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa, el-Câmiu’s-Sahîh, I-V, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut ty.
• Uğur, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara 1992.
• Urve b. ez-Zübeyr, Megâzî, cem ve tahkik: Muhammed Mustafa el-Azamî, Riyad 1981.
• Ünalan, Abdullah “İbn İshak ve Hadis Rivayetindeki Yeri” Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 2009, I/2, s. 97-113
• Yahya b. Maîn, Tarîhu İbn Maîn, I-IV, 1. Baskı, Ahmed Muhammed Nur Seyf, Mekke 1979.
• Yâkût el-Hamevî, Mu‘cemu’l-Buldân, I-V, Dâru Sâdır, Beyrut 1977
• Yücel, Ahmet, Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi, İstanbul 2014.
• Zehebî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed, Siyeru ‘alâmi’n-nübelâ, (thk. Şuayb el-Arnavût vd.), I-XXV, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1985.
• _______, Mîzânü’l-i’tidâl, I-IV, thk. Ali Muhammed en-Necâvî, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut ty.
• Zührî, Muhammed b. Müslim b. Şihâb, el-Megâzî, nşr. Süheyl Zekkâr, Dımaşk 1981.