Öznel İyi-Olma Hali İle Dini İnançlar Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2017, Cilt: 26 Sayı: 2, 165 - 201, 20.09.2017

Fatma Balcı Arvas

Öz

Bu çalışma, dini inançlar ve dini yönelim ile öznel iyi olma hali ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Araştırma için, 84 sorudan oluşan ve içerisinde “Yaşam Doyumu Ölçeği”, “Öznel İyi Olma Hali Ölçeği” ve “İçsel Dini Motivasyon Ölçeği”nin bulunduğu bir anket formu hazırlanmıştır. Bu araştırma Bursa’da yaşayan 495 yetişkin üzerinde yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre Allah inancına, ahiret inancına ve kader inancına sahip olan bireylerin, şüphe içerisinde olan veya inanmayan bireylere göre yaşam doyumlarının ve öznel iyi olma hali seviyelerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. İlaveten içsel dini motivasyon ile öznel iyi olma hali ve yaşam doyumunun da pozitif ilişki içerisinde olduğu görülmüştür. Ayrıca, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu ve gelir seviyesinde anlamlı farklılıklar bulunmuş, yaş değişkeninde ise anlamlı bir fark bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Dini yönelim, dini inançlar, mutluluk, öznel iyi olma hali, yaşam doyumu

A Research on Relationship Between Subjective Well-Being and Religious Beliefs

Öz

This research examines the relationship between religious belief, religious orientation, subjective well being and life satisfaction. The research consists of 84 question and in it a questionnaire for measures of “Life Satisfaction Scale’’ “Subjective Well-Being Scale” and “Intrinsic Religious Motivation Scale” was prepared. This survey conducted on 495 adults living in Bursa. According to findings, in comparison to individuals that have doubt or with no belief, individuals that have God’s belief, belief in life after death and destiny have higher level of life satisfaction and subjective well-being. It is also seen that intrinsic religious motivation is in positive relationship with the subjective well-being and life satisfaction. In addition, it was found that there are many differences between gender, marital status, education status and income status groups, on the other hand, there is no difference between age groups.

Anahtar Kelimeler

Religious orientation, religious beliefs, happiness, subjective well-being, life satisfaction

Kaynakça

• Acaboğa, Asiye, Din-Mutluluk İlişkisi, (Yüksek Lisans Tezi, Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Kahramanmaraş 2007.
• Allport, Gordon W., Birey ve Dini, (çev. Bilal Sambur), Ankara: Elis Yayınları 2004.
• Alper, Hülya, İmanın Psikolojik Yapısı, İstanbul: Rağbet Yayınları 2002.
• Ardelt, M. “Effects of Religion and Purpose in Life on Elders’ Subjective Well-Being and Attitudes Toward Death”, Journal of Religious Gerontology, 14 (2003/4), s. 55–77.
• Argyle, Michael, Psychology and Religion: An Introduction, Routledge, London-New York 2000.
• Aristoteles, Eudemos’a Etik, (çev. Saffet Babür), Ankara: Dost Kitabevi 1999.
• Atçeken, Merve, Dindarlık, Evlilik Doyumu ve Kişilik Özelliklerinin Bağışlama ile İlişkisi, (Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), İstanbul 2014.
• Ayten, Ali, Empati ve Din: Türkiye’de Yardımlaşma ve Dindarlık Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma, İstanbul: İz Yayınları 2010.
• Ayten, Ali, “Affedicilik ve Din: Affetme Eğilimi ve Dindarlıkla İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma”, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 37 (2009/2), s. 111-128.
• Bahadır, Abdulkerim, İnsanın Anlam Arayışı ve Din, İstanbul: İnsan Yayınları 2002.
• Batman, Elif, Yaşamın Zorluklarıyla Başa Çıkmada Kader İnancının Rolü, (Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Adana 2008.
• Bong-Jae, Lee, “Moderating Effects of Religious/Spritual Coping in the Relation Between Perceived Stress and Psychological Well-Being”, Pastoral Psychology, 55 (2007), s. 751-759.
• Bridges, R.A. - Spilka, B., “Religion and The Mental Health of Woman”, Religion and Mental Health, Edt. John F. Schumaker, New York-Oxford: Oxford University Press 1999, s. 43-54.
• Ryff, C.D - Singer, B.H., “Know Thyself And Become What You Are: A Eudaimonic Approach To Psychologic Well-Being”, Journal Of Happiness Studies, 9 (2008), s. 13-39.
• Camfield, L. – Skevington, S.M., “On Subjective Well-Being and Quality of Life”, Journal of Health Psychology, 13 (2008/6), s. 764-775.
• Chamberlain, K. - Zika, S., “Religiosity, Meaning in Life, and Psychological Well-Being”, Religion and Mental Health, (ed. John F. Schumaker), New York-Oxford: Oxford University Press 1992, s. 138–148.
• Christopher, J. C., “Situating Psychological Well-Being: Exploring The Cultural Roots of Its Theory and Research”, Journal of Counseling and Deveelopment, 77 (1999), s. 141-152.
• Cirhinlioğlu, Fatma Gül, Din Psikolojisi, Ankara: Nobel Yayınları 2010.
• Csikszentmihalyi, Mihalyi, Akış: Mutluluk Bilimi, (çev. Semra Kunt Akbaş), Ankara: HYB Yayınları 2005.
• Çevik-Demir, Şükran, Ergenlerde Benlik Saygısı ve Dini Başa Çıkma, (Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Bursa 2013.
• Deci, E.L. - Ryan, R.M, “Hedonia, Eudaimonia and Well-Being: An Introduction”, Journal of Happiness Studies, 9 (2008), s. 1-11.
• Delbridge, J. ve dğr., “Happiness and Religious Belief”, Religion, Personality and Mental Health, Editor: Laurence B. Brown, New York: Springer-Verlag 1993, s. 50–68.
• Diener, Ed, “Subjective Well-Being: The Science of Happiness and A Proposal for A National Index”, American Psychologist, January, 55 (2000/1), s. 34-43.
• Diener, Ed, “Subjective Well-Being”, Psychological Bulletin, 95 (1984), s. 542-575.
• Diener, Ed, ve dğr., “Life Satisfaction With Life Scale”, Journal of Personality Assesment, 49 (1985), s. 71-75.
• Diener, Ed, ve dğr., “Subjective Well-Being: Three Decades of Progress”, Psychological Bulletin, 125 (1999/2), s. 276-302.
• Ekşi, Halil, Başa Çıkma, Dini Başa Çıkma Ve Ruh Sağlığı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, (Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Bursa 2001.
• Ellison, C. G. ve dğr., “Does Religious Commitment Contribute to Individual Live Satisfaction?”, Social Forces, 68/1 (1989), s. 100–123.
• Ellison, C. G., “Religious Involvement and Subjective Well-Being”, Journal of Health and Social Behavior, 32 (1991), s. 80-99.
• Ellison, C.G. - Levin, J.S., “The Religion-Health Connection: Evidence, Theory, And Future Direction”, Health, Education & Behavior, 25 (1998/6), s. 700-720.
• Emmons, R.A. - Palautzian, R.F., “The Psychology of Religion”, Annual Review Psychology, 54 (2003), s. 377-402.
• Feist, G.J. ve dğr., “Integrating Top-Down and Bottom-Up Models of Subjective Well-Being: A Longitudinal Investigation”, Journal of Personality and Social Psychology, 68 (1995/1), s. 138-150.
• Fischer, Justina, “Subjective Well-Being as Welfare Measure: Concepts and Methodology”, Munich Personal RePEc Archive, July (2009), s. 1-42.
• Frankel B.G. - Hewitt, W.E. “Religion and Well-Being Among Canadian University Students: Role of Faith Groups on Campus”, Journal for the Scientific Study of Religion, 33 (1994/1), s. 62-73.
• Frankl, Victor E., İnsanın Anlam Arayışı, (çev.Selçuk Budak), 8. Baskı, İstanbul: Öteki Yayınları 2007.
• Fredrickson, B.L. “Positive Emotions”, Handbook of Positive Psychology, (ed. C.R. Snyder, S.J. Lopez,), New York: Oxford University Press 2002.
• Fromm, Eric, Erdem ve Mutluluk, (çev. Ayda Yörükan), 5. Baskı, İstanbul: TİB Yayınları 1999.
• Göcen, Gülüşan, “Pozitif Psikoloji Düzleminde Psikolojik İyi Olma Ve Dini Yönelim İlişkisi: Yetişkinler Üzerine Bir Araştırma”, Toplum Bilimleri Dergisi, 7/13, (2013), s. 97-130.
• Göcen, Gülüşan, Şükür: Pozitif Psikolojiden Din Psikolojisine Köprü, İstanbul: DEM Yayınları 2014.
• Hackney, C. H. - Sanders, G. S., “Religiosity and Mental Health: A Meta-Analysis of Recent Studies”, Journal for the Scientific Study of Religion, V.42/1, (2003), s. 49-50.
• Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, Ankara: TDV Yayınları 2001.
• James, William, Varieties of Religious Experience: A Study in Human Nature, Routledge, London-New York: Centenary Edition 2002.
• Joshi, S. ve dğr., “Religious Belief and Its Relation to Psychological Well-Being”, Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 34 (2008/2), s. 345-354.
• Jung, Carl G., Keşfedilmemiş Benlik, (çev. Barış İlhan-Caner Ener Sılay), 2. Baskı, İstanbul: Barış İlhan Yayınları 2010.
• Kandemir, Yusuf, Kader İnancının Psikoterapik Açıdan Fonksiyonu, (Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Erzurum 2006.
• Karaca, Faruk, “Din Psikolojisinde Metot Sorunu ve Bir Dindarlık Ölçeğinin Türk Toplumuna Standardizasyonu”, EKEV Akademi Dergisi, 3 (2001/1), s. 187-202.
• Kavas, Erkan, Dini Tutum-Stresle Başa Çıkma İlişkisi, (Doktora Tezi. S.D. Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü), Isparta 2013.
• Khan, Z.H. ve dğr.,“Muslim Attitudes Toward Religion, Religious Orientation and Empathy among Pakistanis”, Mental Health, Religion & Culture, 8 (2005/1), s. 49-61.
• Kımter, Nurten, Benlik Saygısı ve Dindarlık İlişkisi, (Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Bursa 2008.
• Koç, Mustafa, “Demografik Özellikler ile Dindarlık Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 19 (2010/2), s. 217-248.
• Koç, Mustafa, “Ruh Sağlığı ile Dini Başa Çıkma Metodu Olarak Dua ve İbadet Fenomeni Arasındaki İlişki Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım”, Ekev Akademi Dergisi, 9 (2005/24), s. 11-38.
• Köker, Süreyya, Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeylerinin Karşılaştırılması, (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Ankara 1991.
• Köktaş, Mehmet Emin, Türkiye’de Dini Hayat: İzmir Örneği, İstanbul: İşaret Yay. 1993.
• Krause, N., “Religious Meaning and Subjective Well-Being in Late Life”, Journal of Gerontology: Social Sciences, 58 (2003/3) s. 160-170.
• Krause, N. ve dğr., “Church-Based Emotional Support, Negative Interaction, And Psychological Well-Being: Findings From A National Sample Of Presbyterians”, Journal for the Scientific Study of Religion, 37 (1998/4), s. 725-741.
• Kraut, R., “The Conceptions Of Happiness”, The Philosophical Review, LXXXVIII, No.2, (1979), s. 167-197.
• Kula, Naci, Bedensel Engellilik ve Dini Başa Çıkma, İstanbul: Dem Yayınları 2005.
• Küçükcan, Talip - Köse, Ali, Doğal Afetler ve Din, İstanbul: TDV Yayınları 2000.
• Levin, J.S. - Chatters, L.M., “Religion, Health, and Psychological Well-Being in Older Adults”, Journal of Aging and Health, 10 (1998/4), s. 504-531.
• Levin, J.S. - Taylor, R.J., “Panel Analyses Of Religious Involvement And Well-Being İn African Americans: Contemporaneous Vs. Longitudinal Effects”, Journal For The Scientific Study Of Religion, 37 (1998/4), s. 695-709.
• McCullough, M.E. ve dğr., “Religion and Forgiveness”, Handbook of the Psychology of Religion and Sprituality, (ed. Raymond F. Paloutzian, Crystal Park), New York-London: The Guilford Press 2005, s. 394-411.
• McQuillan, J. ve dğr., “Infertility and Life Satisfaction Among Women”, Journal of Family Isssues, 28 (2007), s. 955-981.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi, Kişilik ve Din, İstanbul: Dem Yayınları 2004.
• Onay, Ahmet, Dindarlık, Etkileşim ve Değişim, İstanbul: Dem Yayınları 2004.
• Pargament, K. I., The Psychology of Religion And Coping, New York-London: The Guilford Press 1999.
• Park, C.L., “Religion as A Meaning-Making Framework in Coping With Life Stress”, Journal of Social Issues, 61 (2005/4), s. 707-729.
• Plante, T.G. - Sherman, N.K., “Religious Faith and Mental Health Outcomes”, Faith and Health: Psychological Perspectives, (ed. T.G. Plante, A.C. Sherman), New York-London: The Guilford Press 2001.
• Pressman, P. ve dğr., “Religion, Anxiety, and Fear of Death”, Religion and Mental Health, Ed. J. F. Schumaker, New York Oxford: New York University Press 1992.
• Russell, B., Mutluluk Yolu, (çev. Nurettin Özyürek), 8. Baskı, İstanbul: Varlık Yayınları 2003.
• Ryan, R. M. - Deci, E.L., “On Happiness And Human Potentials: A Review of Researchon Hedonic and Eudaimonic Well-Being”, Annu. Rev. Psychology, 52 (2001), s. 141-166.
• Ryff, C. D., “Happiness Is Everything or Is It? Explorations on The Meaning of Psychological Well-Being”, Journal of Personality and Social Psychology, 57 (1989/6), s. 1069-1081.
• Sandage, S.J. - Hill, P.C., “The Virtues of Positive Psychology: The Rapprochement and Challenges of An Affirmative Postmodern Perspective”, Journal for the Theory of Social Behaviour, V.31/3, (2001), s. 241-260.
• Sayar, Kemal, Ruh Hali: Bireysel Mutluluk-Sosyal Mutluluk, 3. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları 2008.
• Saygılı, Sefa, Strese Son, İstanbul: Türdav Yayınları 2001.
• Schaefer, C.A. - Gorsuch, R.L., “Situational and Personal Variations in Religious Coping”, Journal for the Scientific Study of Religion, 32 (1993/2), s. 136-147.
• Seligman M.E.P., Gerçek Mutluluk, (çev. Semra Kunt Akbaş), Ankara: HYB Yayınları 2007.
• Seligman, M.E.P. - Csikszentmihalyi, M. “Positive Psychology: An Introduction”, American Psychologist, 55 (2000/1), s. 5-14.
• Sherman, A.C. - Simonton, S. “Religious Involvement Among Cancer Patients: Associations with Adjustment and Quality of Life”, Faith and Health: Psychological Perspectives, (ed. T.G. Plante, A.C. Sherman), New York-London: The Guilford Press 2001.
• Şengül, Fatma, Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisi, (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), İstanbul 2007.
• Tuzgöl-Dost, Meliha, Üniversite Öğrencilerinin Öznel İyi Oluş Düzeyleri, (Doktora Tezi Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Ankara 2004.
• Uysal, Veysel, Geleneksellik-Çağdaşlık Bağlamında Türkiye’de Dindarlık ve Kadın, İstanbul: Dem Yayınları 2006.
• Vilchinsky, N. - Kravetz, S., “How Are Religious Belief and Behavior Good For You? An Investigation of Mediators Relating Religion to Mental Health in A Sample of Israeli Jewish Students”, Journal for the Scientific Study of Religion, 44 (2005/4), s. 459-471.
• Wink, P. ve dğr., “Religion as Moderator of the Depression-Health Connection”, Research on Aging, 27 (2005/2), s. 197-220.
• Yapıcı, Asım, Ruh Sağlığı ve Din: Psikososyal Uyum ve Dindarlık, Adana: Karahan Kitabevi 2007.