Esmâ-i hüsnâ, Kur’ân’da dört âyette ve Ebû Hüreyre’den (öl. 57/678) rivayet edilen bir hadisin farklı iki versiyonunda yer alan Allah’ın güzel/en güzel isimleri anlamında bir ifadedir. Esmâ-i hüsnânın hangi isimler olduğu, bu isimlerin anlamları ve bu isimlerle dua etme gibi konuları içeren kitaplar, erken dönemlerden itibaren İslâm âlimleri tarafından kaleme alınmıştır. Lugat ve nahiv âlimi Ebû İshak ez-Zeccâc’ın (öl. 311/923) Tefsîru esmâ’illâhi’l-hüsnâ adlı eseri, bu konuya tahsis edilmiş bilinen ilk çalışmadır. Eş‘âri kelâmcısı Abdülkāhir el-Bağdâdî’nin (öl. 429/1037-38) el-Esmâʾ ve’ṣ-ṣıfât adlı eseri de aynı konuya dairdir. Bu çalışma-da, Mâtürîdî âlimi Ebû İshâk es-Saffâr’ın (öl. 534/1139) esmâ-i hüsna yorumu çerçevesinde kelâm anlayışı ele alınmıştır. Onun Telḫîṣü’l-edille li-ḳavâʿidi’t-tevḥîd adlı kelâm eserinin yaklaşık üçte birlik bir kısmını esmâ-i hüsnâ yorumu oluşturmaktadır. Bu bölüm incelendiğinde Saffâr’ın ulûhiyet konusunu 177 esmâ-i hüsnâyı esas alarak izah etmeye çalıştığı görülmektedir. Saffâr, alfabetik bir sıra içerisinde ele aldığı ilâhî isimleri öncelikle lugavî (semantik) yönden açıklamaktadır. Sonrasında ise incelediği ilahî ismi, bir kelâm konusu ile bağlantı kurarak kelâmî perspektifle izah etmektedir. Onun eseri incelendiğinde hilâfet konusu hariç diğer kelâm bahislerini, esmâ-i hüsna ile bağlantılı kurarak ele aldığı anlaşılmaktadır. Saffâr öncesi Hanefî-Mâtürîdî kelâm literatürü içinde esmâ-i hüsnânın bu kadar kapsamlı ele alındığı başka bir eserin bilinmemesi, bizi bu konu özelinde araştırma yapmaya yöneltmiştir. Bu makalede onun esmâ-i hüsnâ temelli kelâm anlayışı tanıtılmaya ve değerlendirilmeye çalışılacaktır. Böylece esmâ-i hüsnâ literatürü çerçevesinde onun eserinin özgünlüğü de ele alınmış olacaktır.
Kelâm Mâtürîdilik Ebû İshâk es-Ṣaffâr Telḫîṣü’l-edille Esmâ-i hüsnâ Allah’ın Güzel İsimleri
Seen in four verses of the Qurʾān and two different versions of a ḥadīth narrated by the Abū Hurayra (d. 57/678), al-Asmāʾ al-ḥusnā is an expression that refers to the beautiful or most beautiful names of Allah. Since the earliest periods of Islam, Muslim scholars have written various books focusing on issues, such as al-asmāʾ al-ḥusnā', the meanings of these names and praying with these names. The book Tafsīr al-asmāʾ al-ḥusnā, written by the Abū Isḥāq al-Zajjāj (d. 311/923), a scholar specializing in language and syntax, is the first known work devoted to this subject. Similarly, the book al-Asmāʾ wa-l-ṣifāt by Ashʿarī theologian ʿAbd al-Qāhir al-Baghdādī (d. 429/1037-38) addresses the same subject. The present study discusses Māturīdite scholar Abū Ishāk al-Saffār's (d. 534/1139) understanding of Kalām based on his interpretation of al-asmāʾ al-ḥusnā. Approximately one-third of his theology book called Talkhīṣ al-adilla li-qawāʿid al-tawḥīd is composed of his interpretation of al-asmāʾ al-ḥusnā. An examination of the related sections in it reveals that al-Saffār attempts to explain the issue of divinity based on one hundred seventy-seven al-asmāʾ al-ḥusnā. al-Saffār first explains the divine names provided in alphabetical order from a semantic perspective. Afterward, he explains each holy name theologically by linking it to a related subject in theology. An analysis of his book Talkhīṣ al-adilla would reveal that he deals with all other theology issues in connection with the beautiful names of God, except for the subject of the caliphate. Because no other work is known to have addressed the beautiful names of God in such detail in the Ḥanafite-Māturīdite theological literature before al-Saffār, we decided to investigate what he offered in his work further. This article aims to introduce and evaluate his understanding of theology based on his interpretation of al-asmāʾ al-ḥusnā. Thus, the originality of his book will be considered within the framework of the literature of al-asmāʾ al-ḥusnā.
Kalām Māturīdiyya Abū Isḥāq al-Ṣaffār Talkhīṣ al-adilla al-Asmāʾ al-Ḥusnā’ Beautiful Names of God
Birincil Dil | İngilizce |
---|---|
Konular | Din Araştırmaları |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2020 |
Gönderilme Tarihi | 15 Haziran 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 3 Sayı: 2 |