Hermeneutik ve Nitel Araştırma İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 37 - 45, 30.06.2021

İrem Namlı Altıntaş , Cemil Can Erdem

Öz

İnsanı ve toplumu esas alan sosyal bilimler, bilimsel boyutta ele alınırken tıpkı doğa bilimleri gibi gözlem, karşılaştırma ve deneyler kullanılarak anlaşılmaya çalışılmış, tinsel etkenler (duygular, metafizik, zeka) yok sayılmıştır. Sosyal bilimlerin yorumsamacı anlatımının yer aldığı bu paradigma bize insanın öznel bir varlık olduğunu dönüşümsel süreçte metodoloji dahil olmak üzere her alanda insanların sosyal bilimlerin doğası ile birlikte hareket ettiğini söyler. Kuramsal çerçevede ele alınan bu çalışmanın amacı hermeneutik yaklaşımın, pozitivist bilim anlayışından farkını ortaya koymaktır. Bu bağlamda yorumsamacı bilim yaklaşımının temelleri ve kısa tarihçesi ele alınmış; bu yaklaşıma öncülük eden Weber, Dilthey, Gadamer, Heiddegger, Schleiermacher gibi düşünürlerin bilim anlayışlarına ve yorumsamacı yaklaşıma katkılarına kısaca değinilmiştir. Yorumsamacı yaklaşımının pozitivist bilim anlayışına yönelttiği eleştiriler üzerinden iki bilim anlayışı karşılaştırılmış ve yorumsamacı yaklaşımın bilim anlayışı ortaya konmuştur. Bu düşünce doğrultusunda nitel araştırma ve onun doğası açıklanmıştır. Çalışmanın sosyal bilimlerin amaçlarına göre bir metodoloji arayan araştırmacılara yol göstermesi umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hermeneutik, pozitivizm, nitel araştırma, yorumlama, kültür

Kaynakça

• Akın, M. H. (2005). Sosyal bilimlerde yöntem sorunu olarak anlama ve açıklamanın sınırları. (Yüksek Lisans Tezi ), Selçuk Üniversitesi Konya
• Aron, R. (1994). Sosyolojik düşüncenin evreleri (Ç. K. Alemdar, Çev.). Ankara: Bilgi.
• Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Barnes, B. (2008). T.S. Kuhn ve Sosyal Bilimler (Ç. H. Aslan, Çev.). Ankara: Paradigma
• Bauman, Z. (2017). Hermenötik ve sosyal bilimler (Ç. H. Oruç, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bingöl, U. (2019). Felsefi hermeneutik ve serseri şiirinin felsefi hermeneutik açısından yorumlama denemesi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 94- 115.
• Bogdan, R., ve Biklen, S. K. (1997). Qualitative research for education. Allyn & Bacon: Boston, MA.
• Cevizci, A. (2005). Paradigma felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma
• Comte, A. (1986). Pozitivizm ilmihali (P. Erman, Çev.). Ankara: Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı.
• Creswell, J. W. (2016). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Los Angeles: Sage publications.
• Dilthey, W. (2011). Hermeneutik ve tin bilimleri: Notos Kitap Yayıncılık Eğitim Danışmanlık ve Sanal Hizmetler Tic. Ltd. Şti.
• Fırıncıoğulları, S. (2016). Sosyal bilimler ve hermeneutik üzerine kısa bir değerlendirme. Sosyoloji Dergisi(33), 37-48.
• Foucault, M. (2017). Hermenötiğin Kökeni, Kendilik Hakkında-Dartmouth Konferansları 1980 (Ş. Ç. Solmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Giddens, A., ve Sutton, P. W. (2014). Sosyolojide temel kavramlar (Ç. A. Esgin, Çev.). Ankara: Phoenix
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş (A. Ersoy & P. Yalçınoğlu, Çev.). Ankara Anı
• Göka, E. ve Topçuoğlu, A., & Aktay, Y. (1999). Önce söz vardı: yorumsamacılık üzerine bir deneme. Ankara: Vadi
• Gubrium, J. F., & Holstein, J. A. (1997). The new language of qualitative method: Oxford University Press on Demand.
• Hira, İ. (2000). Sosyal Bilimler: Yasa koyucu tasarımdan yorumcu tasarıma. Bilgi, 2, 81-96.
• Karataş, Z. (2017). Sosyal bilim araştırmalarında paradigma değişimi: Nitel yaklaşımın yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 68-86.
• Kaya, F. (2019). Yorumsamacı Yaklaşımda Anlama Kavramının Önemi ve Pozitivizm Eleştirisi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 276-280.
• Mayring, P. (2011). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş (A. Gümüş & S. M. Durgun, Çev.). İstabul Bilgesu
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. . Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,, 11(1), 323-343.
• Özlem, D. (1993). Felsefe yazıları. Ankara: Anahtar Kitaplar
• Özlem, D. (1996). Metinlerle hermeneutik (yorumbilgisi) dersleri. İstanbul İnkılap
• Öztürk, E. (2020). Hermeneutiğin Öyküsü:gadamer Odaklı Bir Analiz. Ankara: Anı.
• Patton. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (S. B. Demir, Çev.). Ankara Pegem Akademi
• Peshkin, A. (2000). The nature of interpretstion in qualitative research. Educational researcher, 29(9), 5-9.
• Saygın, T. (2009). Sosyal Bilimlerin Doğası ve Hermeneutik Paper presented at the Altıncı Ulusal Sosyoloji Kongresi, Aydın
• Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama (E. Dinç, Çev.). Ankara Pegem Akademi
• Suğur, N. (2010). Sosyolojide araştırma yöntem ve teknikleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Sunar, İ. (1986). Düşün ve toplum. Ankara: Birey ve Toplum
• Şişman, M. (1998). Eğitim Yönetiminde Kuram ve Araştırmada Alternatif Paradigma ve Yaklaşımlar. Paper presented at the VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Konya.
• Toprak, M. (2003). Hermeneutik (yorum bilgisi) ve edebiyat. İstanbul: Bulut
• Ünveren Kapanadze, D. (2019). Bağlam ve süreç temelli yazma becerisinin gelişiminde söylem çözümleme yönteminin etkisi: örnek uygulama. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty); 16(1):202-242.
• Ünveren Kapanadze, D. (2019). Türkçe öğretiminde anlama becerisinin gelişiminde kültürel bağlamda bir yöntem önerisi: Salur Kazan’ın Evinin Yağmalanması örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1): 289-310
• Ünveren, D. (2020). Türkçe öğretiminde aşkın bir millî kimlik alanı: Salur Kazan’ın Evinin Yağmalandığı Destan. Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA), Bahar, (21) 175-199
• Vergin, N. (2003). Siyasetin sosyolojisi. İstanbul: Bağlam.