TÜRKİYE SELÇUKLU SULTANI II. GIYÂSEDDİN KEYHUSREV’İN KARAKTER İNCELEMESİ

Yıl 2021, , 255 - 284, 02.07.2021

Zühal Şen

https://doi.org/10.23897/usad.961361

Cited By: 1

Öz

Türkiye Selçuklu Devleti, Anadolu’ya, Türk- İslâm nüfus ve nüfuzunun yerleşmesinde büyük pay sahibi olmuş bir devlettir. Yaklaşık bir asır süren tarihlerinde başa geçen sultanlar devleti istikrara kavuşturmak adına büyük mücadeleler vermişlerdir. Ancak buna rağmen çalkantıların olduğu iniş ve çıkışların yaşandığı pek çok dönem yaşanmıştır. Türkiye Selçuklu sultanları önemli kararlarda devlet adamları ile meşverete önem verseler de Türk töresine göre son karar merciinin kendileri olduğu bilinmektedir. Alınan bu kararlar genellikle isabetli olmakla birlikte bazen devleti zor duruma düşürecek mahiyette tezahür ettiği de görülmektedir. Sultanlar devlet yönetimi noktasında iyi birer eğitim almalarına rağmen onlar da zaafları, korkuları, heyecanları, öfkeleri gibi her insanda olan duygulara sahiptirler. II. Gıyâseddin Keyhusrev, siyasi lider olmalarının yanında insanî özellikleri bakımından diğerlerinden ayrılan, farklı yönleri bulunan bir sultan olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada; II. Gıyâseddin Keyhusrev’in tarihi süreçteki icraatları ele alınarak kişilik özellikleri incelenmiştir. Kaynaklar ışığında elde edilen bilgiler tenkit süzgecinden geçirilerek Sultan’ın şahsiyetiyle ilgili bilgiler tespit edilmiştir. Elde edilen veriler Psikolojik Danışman Alihuseyn Huseynov ile birlikte değerlendirilerek karakter incelemesi gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

II. Gıyâseddin Keyhusrev, Türkiye Selçuklu Devleti, Karakter, Sâdeddin Köpek, Moğol İstilası, Kösedağ Savaşı

Kaynakça

• Ahmed Bin Mahmud. (2011). Selçuknâme (Merçil, E. Haz.). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yay.
• Ahmed Eflâkî. (2012). Ariflerin menkıbeleri (Yazıcı, T. Çev.). İstanbul: Kabalcı Yay.
• Aknerli Grigor (2012). Okçu milletin tarihi (Andreasyan, H. D. Çev.) İstanbul: Yeditepe Yay.
• Amerikan Psikiyatri Birliği, ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı, ( DSM-5) (2014). (Köroğlu, E, Çev.) Ankara: HYB Yay.
• Başkumandan Simbat (t. y.), Başkumandan Simbat vekâyinâmesi, (Andreasyan, H. D Çev.). TTK Kütüphanesi'nde basılmamış nüsha.
• Bayram, M. (1994). Selçuklular zamanında Anadolu’da bazı yöreler arasındaki farklı kültürel yapılanma ve siyasî boyutları. SÜTAD, 1, 79-92. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sutad/issue/26301/277180.
• Çaycı, A. (2019). Anadolu Selçuklu sanatında gezegen ve burç tasvirleri. Konya: Palet Yay. Çaycı, A. (2001). Selçuklu ve Artuklu sikkelerinde zodiak tasvirleri, O. Eravşar (Haz.), I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyet Kongresi Bildirileri,(s. 207-218). Konya: Selçuk Araştırmaları Merkezi Yay.
• Çoruhlu, Y. (2000). Türk mitolojisinin ana hatları. İstanbul: Kabalcı Yay.
• Ebü’l-Ferec İ. İ. (2011). Târîhu Muhtasari’d- Düvel (Yaltkaya Ş. Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Elban, M. (2018). Tarih yazımından tarih eğitimine psikotarih. TOD, XXXV/(11), 226-248. Erişim Adresi: http://dx.doi.org/10.14225/Joh1349.
• Ergin, M. (2011). Orhun abideleri. Konya: Boğaziçi Yay.
• Erkan, M. (1999). Hüsrev ve Şîrin. İslâm ansiklopedisi (C. 19, s. 53-55). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Abû’l–Farac, G. (1987). Abû’l-Farac Tarihi (Doğrul, Ö. R. Çev.). (C. 2. ). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Akropolites, G. (2014). Vekayinâme (Umar, B. Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay.
• Hacıgökmen, M. A. (2018). Türkiye Selçuklu Devlet Adamları. Konya: Çizgi Yay.
• İbn Bîbî (2014). el-Evâmirü’l-Alâ’iye fi’l-Umuri’l-Alâ’iye (Selçuknâme) ( Öztürk, M. Çev.).(C. 2). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• İbn Kesir (1995). el Bidaye ve’n Nihaye (Büyük İslam tarihi) ( Keskin. M. Çev.). (C. 13) İstanbul: Çağrı Yay.
• İbnü’l- Verdî (2017). Bir ortaçağ şairinin kaleminden Selçuklular ( Alican, M. Çev.). İstanbul: Kronik Yay.
• Tskhovreba, K. (2014). A History of Georgia (Gamq’relidze, D. Trans.). Metrevelli R. & Jones S.(Ed.). Tiflis: Artanuji Publishing.
• Kafesoğlu, İ. (1998). Türk millî kültürü. İstanbul: Ötüken Yay.
• Kaymaz, N. (2011). Anadolu Selçuklularının inhitatında idare mekanizmasının rolü. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Kaymaz, N. (2014). Anadolu Selçuklu Sultanlarından II. Gıyâsü’d-Din Keyhüsrev ve devri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Koca, S. (2016). Türk kültürünün temelleri. Ankara: Berikan Yay.
• Koca, S. (2010). Türkiye Selçuklu tarihine damgasını vuran menfur bir cinayet: Sultan I. Alâeddîn Keykubâd’ın zehirlenmesi. SÜTAD, 27, 347-369. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sutad/issue/26306/277271.
• Konyalı, İ. H. (2007). Konya tarihi. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Yay.
• Köroğlu, E. & Bayraktar, S. (2010) Kişilik Bozuklukları. Ankara: HYB Yay.
• Kütük, A. (2018). Kösedağ Savaşı’nın kaybedilmesinde II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in kişiliği ve uygulamalarının rolü. Kaya (Ed.), 1243 Kösedağ Savaşı Ve Anadolu’nun Moğollar Tarafından İşgali Uluslararası Sempozyum Bildirileri içinde (s. 289-314). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yay.
• Müneccimbaşı, A. b. L. (2001). Câmiu’d- Düvel ( Selçuklular tarihi) (Öngül, A. Çev.). (C. 2), İzmir: Akademi Kitabevi.
• Müverrih Kiragos. (2009). Ermeni müverrihlere göre moğollar (Solmaz, G. Çev.). Ankara: Elips Yay.
• Müverrih Vardan. (2017).Türk fütuhatı tarihi (889- 1269) (Andreasyan, H. D. Çev.). Fuat Hacısalihoğlu, F (Ed.). İstanbul: Post Yay.
• Niğdeli Kadı Ahmed. (2015). el- Veledü’ş – Şefîk ve’l- Hâfidü’l- Halîk (Anadolu Selçuklularına dair bir kaynak). (Ertuğrul, A. Çev.). (C. 1) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Ocak, A. Y.(2011). Babaîler isyanı( Aleviliğin Tarihsel Alt Yapısı). İstanbul: Dergâh Yay.
• Ostrogorsky, G. (2019). Bizans devleti tarihi ( Işıltan, F. Çev.) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Ögel, B. (2017). Türklerde devlet anlayışı (13.Yüzyıl Sonuna Kadar).İstanbul: Ötüken Yay.
• Ögel. B. (2014). Türk mitolojisi. (C.2 ) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Özbek, S. (2018). Selçuklu – Eyyubî ilişkileri. Ankara: Berikan Yay.
• Parlar, G. (2001). Sanat tarihi yönleriyle figürlü Anadolu Selçuklu sikkeleri. O. Eravşar (Haz.), I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyet Kongresi Bildirileri içinde (s. 189-201). Konya: Selçuk Araştırmaları Merkezi Yay.
• RicE, T. T. (2015). Anadolu Selçuklu tarihi. (Taştan, T.K. Çev.). Ankara: Nobel Yay.
• Qentin, S. D. S. ( 2006). Bir Keşiş’in anılarında Tatarlar ve Anadolu (Özbayoğlu, E. Çev.).Antalya: DAKTAV Yay.
• Solmaz, S. (2001). Danişmendliler Devleti ve kültürel mirasları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Solmaz, S. (2018). Kösedağ Savaşı’nda bir Selçuklu Emîri: Nizâmeddin Suhrab. A. Demir, T. Tombuloğlu, E. Erdoğan, Ö. Düzbakar (Ed.).Selçuklu tarihçiliğinin zamansız kaybı Prof. Dr. Feda Şamil Arık’a armağan türk tarihine dair yazılar III (s. 705-721). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Subaşı, Ö. (2016). Türkiye Selçuklu devleti’nde güçlü bir kadın: Gürcü Hatun Tamara. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. XIII/(33), 384-401.
• Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19579/209096.
• Sümer, F. (1969). Anadolu’da Moğollar. Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 1, 1-47.
• Erişim Adresi: http://isamveri.org/pdfsbv/D00113/1969/1969_SUMERF.pdf
• Sümer, F. (2002). Keykubad I. İslâm ansiklopedisi (C. 25, s. 358-359). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Şeyh Evhadü’d- din Hâmid el- Kirmânî ve menâkıb-nâmesi (2005). (Bayram, M. Çev.). İstanbul: Kardelen Yay.
• el- Ömerî, Ş. b. F.(2019) Türkler hakkında gördüklerim ve duyduklarım (Mesâliku’l Ebsâr) (Batur, A. Çev.). İstanbul: Selenge Yay.
• Tarîh-i Âl-i Selçuk ( Anonim Selçuknâme) (2014). (Gök, H. İ. & Çoşguner, F. Çev.) Ankara: Atıf Yay.
• Turan, O. (2016). Selçuklular zamanında Türkiye. İstanbul: Ötüken Yay.
• Uyumaz, E. (2001). Türkiye Selçuklu sultanları, melikleri ve melikelerinin evlilikleri. (Eravşar, O. Haz.), I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyet Kongresi Bildirileri içinde (s. 397-421). Konya: Selçuk Araştırmaları Merkezi Yay.
• Yavaş, A. (2010). Anadolu Selçuklu banilerinin politik yaşamlarıyla mimari faaliyetleri arasındaki ilişkiler. TÜBAR, 28, 409- 417. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubar/issue/16969/177287.
• Yinanç, M. H. (2014). Türkiye tarihi Selçuklular devri (C. 2). (Yinanç, R. Haz.).Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.