GÖRME VE İŞİTMENİN OKUMADAKİ YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 3, 1 - 19, 26.12.2018

Süleyman Erkam Sulak , Yasemin Sönmez

Öz

Okuma
bilgi edinmenin en önemli kaynaklarından biridir. Okunan bilgilerden anlam
çıkarılabilmesi için okuma becerisinin tam ve eksiksiz öğrenilmiş olması gerekir.
Bireylerin fizyolojik, zihinsel ve psikolojik sorunları okumayı öğrenme
sürecini etkiler. Bu çalışmada okumaya etki eden fizyolojik özelliklerden olan
görme ve işitmenin okuma sürecindeki yeri ve öneminin açıklanması
amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışma ulusal ve yabancı literatürün taranması
yoluyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada okumada göz hareketleri, göz-ses
uzaklığı, gözle ilgili okumayı etkileyen sorunlar ve bu sorunların giderilmesi,
hızlı okuma ve göz ilişkisi, işitmenin okumadaki yeri ve önemi gibi konuların
üzerinde durulmuştur. Ayrıca yapılan literatür taraması sonucunda görme ve işitme
unsurlarındaki eksiklik ya da kayıpların okumayı öğrenme süreçlerine ne gibi etkilerinin
olduğu ortaya konmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak, bireylerin eğitim
hayatlarında olduğu kadar sosyal hayatlarında da oldukça önemli olan okuma
becerisinin fizyolojik unsurlarından görme ve işitmenin okuma sürecindeki yeri,
önemi ve bu unsurlara ait sorunların tespiti ve tedavi süreçleri açıklanmıştır.
Bu bilgiler doğrultusunda çeşitli önerilerde bulunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Okuma, okuma-görme ilişkisi, okuma-işitme ilişkisi

Kaynakça

• Akyol, H. (2009). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. (8. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Akyol, H. (2007). Okuma. (Ed. A. Kırkkılıç, H. Akyol). İlköğretimde Türkçe öğretimi. (1. Baskı). 15-48. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Aslan, C. (2015). Okul öncesi dönemdeki az gören çocuğun izleme becerilerinin gelişiminde işlevsel görme aktivite programının (igap izleme) etkisi: bir örnek olay çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bahill , A.T. , Adler , D., and Stark , L . ( 1975). Most naturally occurring human saccades have magnitudes of 15 degrees or less . Investigative Ophthalmology, 14, 468 – 469.
• Batemanazan, V., Jaafar, A. and Salehuddin, K. (2014). A comparative study on the eye movement patterns in Malay-English bilingual readers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 118, 229-234.
• Bell, T. (2001). Extensive reading: Speed and comprehension. The reading matrix, 1(1).
• Berninger, V. W. and Richards, T. L. (2002). Brain literacy for educators and psychologists. Academic Press.
• Binbaşıoğlu, C. (1993). Okumanın mekanizması ve okuma aracının bazı nitelikleri. Çağdaş Eğitim, 28(193).
• Binbaşıoğlu, C. (2014). İlkokuma ve yazma öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Blythe H. L. and Joseph, H. S.S.L. (2011). “Children’s eye movements during reading”. The Oxford handbook of eye movements. Liversedge, S., Gilchrist, I., & Everling, S. (Eds.). Oxford University Press. s. 643-662.
• Brown, P. & Hirst, S.B. (1983). Writing Reading Courses: The Interrelationship Of Theory and Practice. In Brumfit, C.J. (ed) (1983). Language Teaching Projects For The Third World. ELT Documents 116. British Council English Teaching Information Centre.
• Buswell, G. T. (1921). The relationship between eye-perception and voice-response in reading. Journal of Educational Psychology, 12(4), 217.
• Büyükköse, D. (2010). Normal işiten ve işitme engelli çocukların kavram gelişimlerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Calp, M. (2007). Özel öğretim alanı olarak Türkçe öğretimi. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Coşkun, E. (2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. Türklük Bilimi Araştırmaları, 11, 231-244.
• Çakır, Ş. (2014). Az gören öğrencilerin okuma akıcılığının artırılmasında beceri temelli, performans temelli ve birleştirilmiş müdahale programlarının etkililiğinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dadacı, Z., Acır, N. Ö. ve Borazan, M. (2015). Göz Polikliniğine Başvuran İlköğretim Dönemindeki Çocuklarda Kırma Kusurları ve Ambliyopi Sıklığının Değerlendirilmesi. Ankara Med J, 15(3), 140-144.
• Demirel, Ö. (2004). Türkçe ve sınıf öğretmenleri için Türkçe öğretimi. (3. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demiryürek, P. (2016). Okul öncesi dönemdeki az gören çocuğun odaklanma becerilerinin gelişiminde işlevsel görme etkinlik programının (igep) etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Easterbrooks, S. (1999). Improving practices for students with hearing impairments. Exceptional Children, 65(4), 537-554.
• Genç, G. A., Ertürk, B. B., & Belgin, E. (2005). Yenidoğan işitme taraması: başlangıçtan günümüze. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 48(2), 109-18.
• Gilchrist, I. D. (2011). “Saccades”. The Oxford handbook of eye movements. Liversedge, S., Gilchrist, I., & Everling, S. (Eds.). Oxford University Press. s. 85-94.
• Gompel, M., J. van Bon, W. and Schreuder, R. (2004). Reading by children with low vision. Journal of Visual Impairment & Blindness (JVIB), 98(02).
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. (1. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Güneş, F. (2009). Hızlı okuma ve anlamı yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınları.
• Güneş, F. (2015). Etkinliklerle hızlı okuma ve anlama. (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Inhoff, A. W., Solomon, M., Radach, R. and Seymour, B. A. (2011). Temporal dynamics of the eye-voice span and eye movement control during oral reading. Journal of Cognitive Psychology, 23(5), 543-558.
• İçden, G. (2003). Üniversite hazırlık sınıfı işitme engelli öğrencilerinin okuma sonrası soruları yanıtlamalarında “soru-yanıt ilişkileri” stratejisinin kullanımı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Jordan, T. R., McGowan, V. A. and Paterson, K. B. (2013). What’s left? An eye movement study of the influence of interword spaces to the left of fixation during reading. Psychonomic Bulletin & Review, 20(3), 551-557.
• Kasapoğlu, S. (2014). Kabartma yazı ile okuyan görme engelli öğrencilerin kurgusal metinleri kısaltmalı ve kısaltmasız okuma hızlarının ve okuduklarını anlama düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kırağ, N. ve Temel, A. B. (2016). İlkokul Çağı Çocuklarda Görme Taraması ile Göz Sağlığı Sorunlarının Belirlenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 24(1), 10-15.
• Kirk, S., Gallagher, J. J., Coleman, M. R. and Anastasiow, N. J. (2009). Educating exceptional children (12th edition). Houghton Mifflin.
• Kurudayıoğlu, M. (2011). Zihinsel ve fiziksel bir süreç olarak okuma. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1).
• MEB. (Milli Eğitim Bakanlığı). (2009). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu 1-5. Sınıflar. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB. (2013). Görme engellilere okuma yazma öğretim kılavuzu. [https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/10100531_grmeklavuzu.pdf] adresinden indirilmiştir.
• MEB. (2016). Çocuk Gelişimi ve Eğitim, İşitme Yetersizliği. [http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/%C4%B0%C5%9Fitme%20Yetersizli%C4%9Fi.pdf] adresinden erişilmiştir.
• MEB. (2018). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar).
• Northway, N.and Dutton, G. (2009). Undetected visual problems in adults with literacy difficulties. Glasgow Caledonia University: Glasgow (unpublished doctoral dissertation).
• Rayner, K. (1998). Eye movements in reading and information processing: 20 years of research. Psychological bulletin, 124(3), 372-422.
• Rayner, K., Juhasz, B. J. and Pollatsek, A. (2005). “Eye Movements During Reading” The science of reading: A handbook. Snowling M. J. and Hulme, C. (Eds.). Blackwell Publishing. S. 79-97.
• Rayner, K., Schotter, E. R., Masson, M. E., Potter, M. C. and Treiman, R. (2016). So much to read, so little time: How do we read, and can speed reading help? Psychological Science in the Public Interest, 17(1), 4-34.
• Razon, N. (1982). Okuma güçlükleri [http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5721] adresinden 23.05.2018 tarihinde ulaşılmıştır.
• Reading, R. (2009). Current Literature. Child: care, health and development, 35, 5, 748–750. Doi: 10.1111/j.1365-2214.2009.01010.x.
• Reichle, E. D., Pollatsek, A., Fisher, D. L. and Rayner, K. (1998). Toward a model of eye movement control in reading. Psychological review, 105(1), 125-157.
• Sönmez, Y. (2017). Sesli düşünme stratejisinin ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Sulak, S.E. (2014). Süreçsel modelle bilgilendirici metin öğretiminin okuduğunu anlama becerilerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Teymen, H. İ. (2014). Az gören öğrencilerde punto büyütme, büyüteç kullanma ve uyarlanmış bilgisayar teknolojisinin okuma hızı üzerine etkililiği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tobías, G., Ramos, D. E., and Romero, V. M. (2014). Eye movement recordings during reading tasks in children with mixed dyslexia. International Journal of Arts and Commerce, 3(5).
• URL 1: http://www.nistagmus.net/nistagmus-haber/258-fiksasyon-nedir.aspx
• Uğurlu, N. I. (2015). İşitme engelli okuyucuların biçim-sözdizimsel (morpho-syntax) farkındalık becerilerinin eylemlerde uyum ve zaman kategorileri açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Wong, A. (2008). Eye movement disorders. Oxford University Press.
• Yaman, F., Dönmez, O., Avcı, E., & Yurdakul, I. K. (2016). İşitme Engelli Öğrencilerin Okuma-Yazma Eğitiminde Mobil Uygulama Kullanımı. Eğitim ve Bilim, 41(188), 153-174.
• Yaymak, U. (2015). Milli Eğitim Bakanlığına bağlı işitme engelli ilköğretim okullarındaki müzik eğitiminde kullanılan yöntemler üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.