OKUL İÇİ POLİTİK TAKTİKLER İLE ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK SÖZLEŞMEYE UYMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLIŞKİLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 72 - 86, 15.04.2022

Merve Özhan Ersoy , Aynur B.bostancı

https://doi.org/10.29065/usakead.1063086

Cited By: 1

Öz

Özet: Bu araştırma, okul içinde kullanılan politik taktikler ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın evrenini, 2021–2022 eğitim öğretim yılında Uşak merkezindeki devlete bağlı ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 2798 öğretmen oluşturmadır. Araştırmanın örneklemini ise kolay ulaşılabilir örnekleme yoluyla seçilen 350 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veriler “Politik Taktikler Ölçeği” ve “Psikolojik Sözleşmeye Uyma Düzeyi Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizi Bağımsız Örneklemler t-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu ve Çoklu Regresyon Analizi teknikleri ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, okul içinde politik taktiklerin kullanılma düzeyi düşüktür. Okul içerisinde bazı politik taktiklerin görülme düzeyine ilişkin öğretmen algıları okul düzeyi, kıdem, okuldaki öğretmen sayısına göre farklılaşırken, mezuniyet durumu, cinsiyet ve aynı okulda çalışan suresine göre farklılaşmamaktadır. Öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri yüksektir. Öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri okul düzeyi, kıdem ve mezuniyet durumlarına göre farklılaşırken, cinsiyet, aynı okulda çalışma suresine ve öğretmen sayısına göre farklılaşmamaktadır. Öğretmenlerin okul içerisinde politik taktiklerin görülmesine ilişkin algıları ile psikolojik sözleşme düzeyleri arasında anlamlı negatif yönlü orta düzeyde ilişkiler bulunmaktadır. Okul içerisinde görülen çevre oluşturma, koalisyon oluşturma ve mecburiyeti artırma politik taktiklerinin görülmesine yönelik öğretmen algıları, psikolojik sözleşmeye uyma düzeylerini düşürmektedir. Okul yöneticileri tarafından okuldaki politik taktiklerin olumsuz etkilerinin sınırlandırılması için okul uygulamalarına yönelik yönetsel şeffaflık sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

politik oyun, örgütsel politika, psikolojik sözleşme, örgütsel sadakat

Kaynakça

• Altınmakas Semizler & Bostancı, A. B. (2021) Okul İçi Politik Taktikler İle Öğretmenlerin Okul Akademik İyimserlik Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi [Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction], 9(1), 17-34.
• Akbaş, A. & Bostancı, B. A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel politika algıları ile duygusal emek düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 43-60.
• Aktaş, T. (2019). Okul müdürlerinin paternalistik liderlik davranışları ile politik taktikleri arasındaki ilişkiler. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli. Akyürek, B. (2017) Öğretim elemanlarında psikolojik sözleşmenin örgütsel güven üzerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi , Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Altun, B. & Sarpkaya, R. (2017). Eğitim yönetiminde politik modeller. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 1-12.
• Arıkan, S. (2011). İş yerinde kullanılan politik taktiklere yönelik olası bireysel önceller üzerine bir araştırma, Türk Psikoloji Dergisi, 26(68), 52-71.
• Aydın, İ., Yılmaz, K., Memduhoğlu B. H., Oğuz E. & Güngör S. (2008). Academic and Non-Academic Staff’s Psychological Contract in Turkey. Higher Education Quarterly,63(8).
• Aydoğan, S. S. & Bostancı, A.B. (2021). Öğretmenlerin duygusal emek gösterimleri ile psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki. OPUS International Journal of Society Researches, 17 (36), 2637-2674
• Bolman, L.G., Deal, T.E. (2008) Reframing organizations: Artistry, choice, and leadership. Jossey-Bass https://books.google.com.tr/ /İndirilme Tarihi: 20.01.2022
• Bostancı, A. B., Yurdakul, A.& Akbaş, A. (2016). Örgütsel politika. Ziya Bursalıoğlu na Armağan. Ankara Üniversitesi yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (4. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Bursalı, Y. M. & Bağcı, Z. (2011). Çalışanların örgütsel politika algıları ile politik davranışları arasındaki karşılıklı ilişkiler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9: 23-4.
• Cihangiroğlu N. ve Şahin B. (2010). Organizasyonlarda önemli bir fenomen: psikolojik sözleşme. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi,6(11), 1-16.
• Çağlayan, B. (2016). Psikolojik sözleşme algısının örgütsel bağlılığa etkisi: devlet okullarında görev yapan ilkokul ve ortaokul öğretmenleri üzerinde bir uygulama (Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi). Çankaya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çakarel, Y T. Börü E.D.& Yıldırım A. B. (2019). Politik Taktikler: İçsel motivasyonun bir yansıması mı? Yöneticiler perspektifinden havacılık sektöründe bir araştırma. OPUS Dergisi,12(9).
• Çavuş, E. (2018). Okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi). Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Çay, A. Y. (2019). Okul yöneticilerinin farklılıkları yönetme becerileri ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi). Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Çelik, O. T & Üstüner, M. (2020. )Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel politika algıları ile örgütsel bağlılıkları ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki.Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1). 120 - 135,
• Çelik, O. T. (2017). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel politika algılarıyla örgütsel bağlılıkları ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin analizi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Demirel, Y., Turan, E., Çetin, S., Dengel, D. (2019). Örgütlerde politik davranışların kariyer planlama üzerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22 (1), 302-314.
• Demirkasımoğlu, N. (2014). Teachers’ psychological contract perceptions and personenvironment fit levels. Eurasian Journal of Educational Research, 56, 1-24 Doğan, Ö. ve Bostancı, A.B. (2017). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı 2, 313-334,
• Doğan, S. & Karakeçli, F. G.2021). İş yeri nezaketsizliğinin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde psikolojik sözleşme ihlalinin aracılık rolü.İş ve İnsan Dergisi ǀ The Journal of Human and Work, 8 (2), 185-193,
• Dönmez, N. (2015). Okullarda görev yapan öğretmenlerin psikolojik sözleşme düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Doğan A. , Bozkurt S.& Demirbaş H. T.(2014). Kamu örgütlerinde örgütsel politika: Çalışanların politik davranışlara yönelik algıları. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 44:1-25.
• Erdem, M. &Alayoğlu,N. (2016). Yöneticilerin Liderlik tarzları ile çalışanların işyerindeki politik davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma.International Journal of Research in Business and Social Science, 5 (2), 83-96.
• Erol, E. (2019). Politik taktikler ölçeği - Üniversite/fakülte versiyonunun geliştirilmesi (Development of political tatctics scale - University/faculty version). Turkish Studies Educational Sciences, 14(3), 531-563.
• Ertekin, Y. & Yurtsever Ertekin, G. (2003). Örgütsel politika ve taktikler. Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Fışkınlı ,G.(2020). Okul yöneticilerinin sahip olduğu yönetim felsefesi ile kullandıkları politik taktikler arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Gencer, M. (2018). Güç merkezi oluşturma oyunlarının örgütsel sessizlik ve örgütsel sosyalleşmeye etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Guest, D.E. (2004), The Psychology of the Employment Relationship: An Analysis Based on the Psychological Contract. Applied Psychology, 53: 541-555.
• Güleş H. (2016). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin ilişki davranışları v kullandıkları politik taktiklerin incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Hoy, W. K. & Miskel, C.G. (2012). Educational administration. Theory, research and practice (9th. Edition). New York: McGraw-Hill
• İslamoğlu, G. & Börü, D. (2007) Politik davranış boyutları: Bir ölçek geliştirme çalışması. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(14), 135-153.
• Koçak ,S. (2016). Ortaöğretim kurumlarındaki psikolojik sözleşme üzerinde güçlendirici liderlik davranışlarının rolü .(Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Koçak, S. & Burgaz, B.(2017).Ortaöğretim Kurumlarındaki Psikolojik Sözleşme Üzerinde Güçlendirici Liderlik Davranışlarının Rolü.Eğitim ve Bilim, 42(191), 351-369. Karagöz, M. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. Ankara: Nobel Yayıncılık
• Korucuoğlu, T. & Şentürk, İ.(2017). Örgütsel güç oyunları ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 428-447.
• Mimaroğlu, H. (2008). Psikolojik sözleşmenin personelin tutum ve davranışlarına etkileri: Tıbbi satış temsilcileri üzerinde bir araştırma (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Nayır,F. (2016).Eğitim örgütlerinde politik taktikler ve örgütsel destek arasındaki ilişki. III. Internatıonal Eurasıan Educatıonal Research Congress, 31 Mayıs-3 Haziran 2016.Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Özdemir,G.(2021). Öğretmenler ve okul müdürleri tarafından kullanılan politik taktikler için rütbe sırası yargılarının ölçeklendirilmesinin kullanılması. Avrasya Eğitim Araştırmaları Dergisi ,93:1-18.
• Özdemir, M., ve Gören, S. Ç. (2016). Politik beceri ve psikolojik sermaye arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 333-345.
• Özdaşlı, K. & Çelikkol, Ö. (2012). Psikolojik Sözleşme: Kavramsal Çerçeve ve Bir İçerik Analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (7), 141-154.
• Özkalp, E. & Kırel, Ç. (2011). Örgütsel Davranış, Bursa; Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Topaloğlu, H. & Arastaman, G. (2016). Örgütlerde psikolojik sözleşme üzerine kuramsal bir değerlendirme. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi ( IHEAD), 1(2), 25-36.
• Vigoda, E. (2000). Organizational politics, job attitudes, and workout comes: Exploration and implications for the public sector. Journal of Vocational Behavior, 57(3), 326-347.
• Yıldız, T & Akkanat, Z.(2017). Psikolojik sözleşme kavramının evrimsel gelişiminin bilimsel haritalama yöntemiyle incelenmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi/Journal of Administrative Sciences.15(29), 243-263.