Discourse on Transgender Individuals as Narratives in the New Media

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 1, 267 - 284, 20.02.2015

Soner Yağlı

Öz

Social, political, economic, cultural and especially technological change and development brought with it a substantial change to the structure within which we perceive the notion of media. The so-called new media that not only changed the social dimension of communication but also the ways in which we hear, see, share and develop identities within new contexts of time and space, have soon caught the attention of gender studies. Gender and identities of individuals can easily find themselves in contradiction to traditional gender roles imposed by society, and such individuals can quickly find themselves as the “other” in a world where “us” dominates. Discourses on the other can spread very quick in today’s high-tech and high-speed communication environment, and opinions can rapidly hit masses of online users. This causes individuals with notions of gender and identity other than those approved by traditional social and cultural structures to become subject to broad attacks via powerful media channels. On the other hand, and equally strong in power, the same individuals can receive strong support from like-minded people.  Within this context, Rüzgâr Erkoçlar, a once famous actress, who recently expressed that she felt like a male and underwent several medical treatments in order to change her sex, has become subject to heatful debate on new media platforms. These debates, who often contained instances that can be defined as hate speech and acts of discrimination, displayed on the other hand a stance that was more “forgiving” because the transition took place from the socially less privileged female gender to the more privileged male gender, an attitude which can be labeled as another act of bigotry. These traits in the evaluation of Erkoçlar’s gender transition can be clearly followed in the discourse that built up around the debates on the internet. Based on these facts, and the aforementioned case, this study aims to analyse the ways in which gender roles are constructed during the use of new media, and how different social and cultural viewpoints tackle the issue.

Anahtar Kelimeler

New Media; Ideology; Gender; Discourse; Technology

Bir Anlatı Mecrası Olarak Yeni Medyanın Söyleminde Trans Bireyler

Öz

Toplumsal, siyasal, ekonomik, kültürel ve özellikle teknolojik gelişim ve değişimler medya kavramının yapısında ona içkin olan tüm unsurlarıyla birlikte bir farklılaşma meydana getirmiştir. İletişimin toplumsal boyutunun yanı sıra zaman ve mekân bağlamında görme, işitme, paylaşma ve aidiyet duygularını tamamıyla değiştiren yeni medya ortamı, toplumsal cinsiyet çalışmalarının ilgi odaklarından biri olmuştur. Bireyin kendisini hissettiği ve özdeşlik kurduğu cinsiyete dair kimliğinin oluşumunda toplumun ona biçtiği ve görmek istediği, hatta dayattığı roller oldukça etkin olup, bunun dışına çıkıldığında geleneksel biçimde kabul gören  “biz” durumunun karşısına geçilerek/itilerek “öteki” olma tehlikesi her zaman mümkündür. Bu ötekileştirme söylemi, günümüzün teknolojiyle bezenmiş/örüntülenmiş ortamında daha yaygın ve etkili bir biçimde karşımıza çıkarak, geniş kitleleri aynı anda sarmalamaktadır. Geleneksel biçimde meşru olarak kabul edilen biyolojik veya toplumsal cinsiyete yönelik anlayışın dışında cinsel yönelimini cinsiyet değiştirerek gerçekleştiren bireyin karşısında günümüz koşullarında daha güçlü bir mecra/cephe yer almaktadır. Yeni medya veya dijital medya olarak da kavramsallaştırabileceğimiz alan, aslında bazen kimi sosyo-kültürel gelişmeler de görüldüğü gibi aynı zamanda desteğin de üretildiği bir platform olmaktadır.  Bu bağlamda kadın oyuncu kimliğiyle ün sahibi olan ve “sıradan insan”ın dışında yer alan Rüzgâr Erkoçlar’ın***, bir “trans erkek” olarak, kendini erkek gibi hissettiğinden dolayı kadın bedenine hapsolmuşluğunu hormon terapisi ve cinsiyet değiştirme operasyonlarıyla değiştirip cinsiyet ve görünüm olarak da erkekliği tercih etmesi yeni medya platformlarında, özellikle twitter üzerinden başlatılan bir tartışmayı gündeme taşımıştır. Söylemsel düzeyde kimi tepkilerden ötürü “ayrımcı söylem” ve “nefret söylemi” içinde de değerlendirilebilecek Erkoçlar’ın cinsiyet değiştirme operasyonu, cinsiyet bağlamında daha yaygın olarak görülen erkek iken kadın cinsiyetini seçme operasyonlarına duyulan tepkinin dışında toplumsal düzeyde “makbul” olan “erkek” cinsiyetinin seçilmesi ve kimi çevrelerce sadece “erkek” unsurundan dolayı bir ön kabul oluşturması bakımından da önemli bir örnektir. Bu ön kabul, sosyal medyayı kullanan bireylerin söylemlerinde çok belirgin biçimde karşımıza çıkmaktadır. Buradan hareketle bu çalışmada, ilgili örnek olay temel alınarak yeni medya söyleminde toplumsal cinsiyet farklılıklarının nasıl inşa edildiği ve bu söylemsel oluşumda seçilen cinsiyete göre sosyo-kültürel bağlamdaki bakış açılarının nasıl farklılaştığı örneklerle sorgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yeni Medya; İdeoloji; Toplumsal Cinsiyet; Söylem; Teknoloji

Kaynakça

• ALTHUSSER, L. (2003). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, A. Tümertekin (çev.), İthaki Yayınları, İstanbul.
• AYDOĞAN, F., (2010). “İkinci Medya Çağında Gözetim ile Kamusal Alan Paradoksunda İnternet”, İkinci Medya Çağında İnternet, F. Aydoğan & A. Akyüz (der.), Alfa Yayınları, İstanbul, 3-17.
• BINARK, M., (2007). “Yeni Medya Çalışmalarında Yeni Sorular ve Yöntem Sorunu”, Yeni Medya Çalışmaları, (der. Mutlu Binark), Dipnot Yayınları, Ankara, 21-44.
• BOZKURT, V., (2000). “Gözetim ve İnternet: Özel Yaşamın Sonu mu?”, Birikim Dergisi, Sayı: 136, 69-74.
• BUTLER, J., (2012). Cinsiyet Belası – Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi, B. Ertür (çev.), Metis Yayıncılık, İstanbul.
• CASTELLS, M., (2013). Ağ Toplumunun Yükselişi – Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, E. Kılıç (çev.), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• CONNELL, R.W. (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar – Toplum, Kişi ve Cinsel Politika, C. Soydemir (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• EAGLETON, T., (1996). İdeoloji, M. Özcan (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• ERGUR, A., (1996), “Bireyin Son Kaleleri Düşüyor: Cep Telefonu ve Ötesi”, Birikim Dergisi, Sayı:89, 15-22.
• ERGUR, A., (1998). “Elektronik Denetimin Sınırlarında Demokrasi”, Birikim Dergisi, Sayı:110, 54-59.
• FINE, C., (2011). Toplumsal Cinsiyet Yanılsaması, K. Tanrıyar (çev.), Sel Yayıncılık, İstanbul.
• FOWLER, R., (1985). Language as Social Practice, Handbook of Discourse Analysis, T. van Dijk (ed.), V: 4, Academic Pres, London.
• FOWLER, R., (1991). Language In the News: Discourse and Ideology In the Press, Routledge, London.
• GEUSS, R., (2002). Eleştirel Teori – Habermas ve Frankfurt Okulu, F. Keskin (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• İNCEOĞLU, Y. & Çoban, B., (2014). “’Öteki’leştirme Sürecinde Medyanın Yeri”, Azınlıklar, Ötekiler ve Medya, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 50-102.
• KAOS GL, (2012). “Nefret Suçları Kimin Sorunu? LGBT Bireyler, Nefret Söylemi ve Medyadaki Temsil”, Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları, Y. İnceoğlu (der.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 289-306.
• KELLNER, D., (2005). “Kültür Endüstrileri”, Kitle İletişim Kuramları, E. Mutlu (der. ve çev.), Ütopya Yayınevi, Ankara, ss.233-239.
• KÖYLÜ, M. (2012). “HIV/AIDS İle Mücadelede En Büyük Sorun Virüs Değil, Önyargılar”, Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları, Y. İnceoğlu (der.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 325-343.
• LLOYD, G., (1996). Erkek Akıl – Batı Felsefesinde ‘Erkek’ ve ‘Kadın’, M. Özcan (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• LUNDBY, K. & Roonning, H. (1997). “Medya-Kültür-İletişim: Medya Kültürü Aracılığıyla Modernliğin Yorumlanışı”, N. Gürkan (çev.), Medya Kültür Siyaset, S. İrvan (der.), Ark Yayınları, Ankara, ss.13-28.
• MAIGRET, E., (2011). Medya ve İletişim Sosyolojisi. H. Yücel (çev.), İletişim Yayınları, İstanbul.
• MUMBY, D. K., (2005). “İdeoloji ve Anlamın Toplumsal İnşası: Bir İletişim Bakış Açısı”, Ç. Dursun (çev.), Doğu Batı, Kasım-Aralık-Ocak 2004-2005, ss.123-141.
• ONG, W. J., (1995). Sözlü ve Yazılı Kültür – Sözün Teknolojileşmesi, (çev. S. P. Banon), Metis Yayınları, İstanbul.
• ÖRDEK, K. (2012). “Türkiye’de Trans Bireylere Yönelik Nefret Suçları”, Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları, Y. İnceoğlu (der.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 307-324.
• PELIZZON, S. M., (2009). Kadının Konumu Nasıl Değişti? - Feodalizmden Kapitalizme, İ.E. Sadi & C. Somel (çev.), İmge Kitabevi, Ankara.
• SCOTT, J. W., (2007). Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi, A.T. Kılıç (çev.), Agora Kitaplığı, İstanbul.
• ÜŞÜR, S. S., (1997). İdeolojinin Serüveni – Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme, İmge Kitabevi, Ankara.
• YENGİN, D., (2012). Yeni Medya ve Dokunmatik Toplum, Derin Yayınları, İstanbul.
• ZEYBEKOĞLU, Ö., (2013). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Erkeklik Olgusu, Eğiten Kitap, Ankara.