SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN TOPLUMSAL CİNSİYET ALGILARI

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 2, 99 - 114, 31.12.2020

Kamil Uygun , Özlem Önsan

Öz

Toplumsal cinsiyet algısı, biyolojik farklılıkların temel alındığı ancak kişinin biyolojik oluşumundan ziyade toplumun üretmiş olduğu kadın-erkek anlayışını içeren kalıp yargılar hakkındaki düşüncelerin ifadesidir. Cinsiyet ayrımcılığının önlenmesi ve sorunun çözümlenebilmesi için eğitim ve öğretmenler önemlidir. Bu nedenle, araştırmada bireylerin cinsiyet algısını etkileyen önemli kurumlardan biri olan eğitim kurumu içerisinde, eşitlik kazanımının ve değerinin aktarıcısı olan sosyal bilgiler öğretmenleri ele alınmıştır. Araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet algılarını incelemektir. Araştırma, tarama modeliyle tasarlanmış ve nicel yönteme dayalı olarak veriler betimlenmiştir. Araştırmanın örneklemini Balıkesir ilindeki kamu ve özel ortaokullarda görev yapan 144 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Katılımcılar, uygun örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Katılımcılara Altınova ve Duyan’ın (2013) geliştirdiği “’Toplumsal Cinsiyet Algı Ölçeği’’ kullanılmıştır. Çalışmadaki “Kişisel Bilgi Formu” araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Veriler yüzde, ortalama, t-testi ve ANOVA ile analiz edilmiştir. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet algılarının ortalamasının x̄=101,06 olduğu saptanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre sosyal bilgiler öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet algılarında cinsiyet, aylık gelir, yetiştiği aile yapısı ve yetiştiği aile yönetim biçiminin etkisinin olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet algısı,, sosyal bilgiler öğretmenleri,, eşitlik,, cinsiyetçilik.

Kaynakça

• Akkoç, E. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Sanko Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep.
• Alptekin, D. (2014). Çelişik Duygularda Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı Sorgusu: Üniversite Gençliğinin Cinsiyet Algısına Dair Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 203-211
• Altınova, H. H. ve Duyan, V. (2013). Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeğinin Geçerlik Güvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9-22.
• Başaran, M. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eğitimi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Konya.
• Bhasin, K. (2003). Toplumsal Cinsiyet: Bize Yüklenen Roller. (Çev. K. Ay). KADAV Yayınları.
• Butler, B. (2014). Cinsiyet Belası: Feminzm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. (Çev. B. Ertür). (4. Baskı). İstanbul: Metis.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. (16. Baskı). Ankara: Pegem akademi.
• Çelik Bekleviç, A. (2013). Bir Üniversite Hastanesi Araştırma Görevlilerinin Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği ve Çalışma Yaşamında Toplumsal Cinsiyet Rolleri Algısının Değerlendirilmesi. Bülent Ecevit Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Zonguldak.
• Çelik Demirtaş, S. (2019). Ergenlerde Toplumsal Cinsiyet Algısı. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Çengelci, T. (2013). Sosyal Bilgiler Dersinde Yararlanılan Toplumsal ve Kültürel Kaynakların Belirlenmesi. [Electronic Version]. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 12, (43), 219-236.
• Delaney, C. (2014). Tohum ve Toprak (Çev. S. Somuncuoğlu, A. Bora). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demirel, E. (2010). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Cinsiyet Ayrımcılığı. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
• Direk, Z. (2012). Queer Kuram ve Cinsiyet Farklılığı. Çakırlar, C. Ve Delice, S. (Ed.), Cinsellik Muamması: Türkiye’de Queer Kültür ve Muhalefet (2. Bölüm). İstanbul: Metis.
• Dokudan Dinç, E., Y. (2018). İstanbul’da Bir İlçede Toplumsal Cinsiyet Algısının Araştırılması. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (Doktora Tezi), İstanbul.
• Ertan, C. (2016). Cinsellik ve Cinsel İfade. Adak, N. (Ed.), Sosyal Problemler Sosyolojisi: Dünyadan ve Türkiye’den Örnekler. Ankara: Siyasal.
• Esen, E. Soylu, Y., Siyez, D. M., ve Demirgürz, G. (2017). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet algısının toplumsal cinsiyet rolü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi 8, (1), 46-63.
• Kancı, T. (2015). Türkiye’de Eğitim, Milliyetçilik ve Toplumsal Cinsiyetin Kesişim Noktaları. Coşar, S. ve Özman, A. (Ed.), Milliyetçilik ve Toplumsal Cinsiyet: Edebiyat, Medya, Siyaset (ss. 77-109). İstanbul: İletişim.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Onurluer, E. (2019). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarının İncelenmesi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir.
• Öngen, B. ve Aytaç, S. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları ve Yaşam Değerleri İlişkisi. Sosyoloji Konferansları, (48). 1-18.
• Özdemir Yılmaz, E. (2019). Sosyal Bilgiler Dersi ile Bütünleştirilmiş Toplumsal Cinsiyet Temelli Etkinliklerin Toplumsal Cinsiyete Dayalı Meslek Seçimine Yönelik Tutumlara Etkisi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Sakarya.
• Seçgin, F. (2012). Sosyal Bilgiler Dersinde Toplumsal Cinsiyet Etkinliklerinin Öğrencilerin Algı ve Tutumlarına Etkisi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Doktora Tezi). Ankara.
• Seçgin, F. ve Kurnaz, Ş. (2015). Sosyal Bilgiler Dersinde Toplumsal Cinsiyet Etkinliklerinin Öğrencilerin Algı ve Tutumlarına Etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (5), 24-38.
• Seçgin, F. ve Tural, A. (2011). Sınıf Öğretmenliği Bölümü Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences 6(4), 2446-2458.
• Şahin, Ö. (2019). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyete Bağlı Eşitsizliği Önlemeye Yönelik Uygulanan Sosyal Politikalar. Yalova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Yalova.
• Türk Dil Kurumu (1998), Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Timurturkan, M. (2016). Cinsiyet Eşitsizliği Sorunu. Adak, N. (Ed.), Sosyal Problemler Sosyolojisi: Dünyadan ve Türkiye’den Örnekler. Ankara: Siyasal.
• Uygun, K. (2018). Sosyal Bilgiler Programı ve Yapılandırmacılık. Çalışkan, H; Kılcan, B. (Ed.) Sosyal Bilgiler Öğretimi (s.53-86) İstanbul: Lisans Yayıncılık
• Uygun, K. (2019). Sosyal bilgiler ve psikoloji-sosyal psikoloji. Demircioğlu, İ. H., Kaymakçı, S., Demircioğlu, E. (Ed.) Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları El Kitabı (613-634). Ankara: Pegem Akademi.
• Ünal, A. Z. (2016). Toplumda Tabakalaşma ve Hareketlilik [Olgular, Kavramlar, Kuramlar] (3. Baskı). Ankara: Birleşik.
• Vatandaş, D. (2011). Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı. Istanbul Journal of Sociological Studies, 35, 29-56.
• Yağan Güder, S. (2014). Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarının İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Doktora Tezi), Ankara.
• Yogev, P. (2006). Ergenlerde Toplumsal Cinsiyetin Kazanılması Aile, Okul ve Arkadaş Etkisi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara.