ENGELLİLERİN MESLEKİ EĞİTİMİ VE İSTİHDAMI

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 3, 327 - 354, 29.12.2019

Ömer Faruk Aver

Öz

Sosyal politikalar disiplininin çalışma alanı olan dezavantajlı gruplar içerisinde oran olarak en büyük grubu engelliler oluşturmaktadır. Bu çalışmada ilk önce engelliğe neden olan durumları, sonuçlarını ve önlemleri ele almaktadır. Engellilerin sorunlarını çözmeye yönelik geliştirilen sosyal politika uygulamalarını ve etkilerini araştırmaktadır. Eğitim ve istihdam, engelli bireyin toplumsal hayata katılımını etkileyen iki önemli alandır. Kapsayıcı sosyal politikalar bireysel uyarlamalar, desteklerle toplumsal katılımı artırmayı amaçlamaktadır. Gelenekselleşmiş düşüncede eğitim ve istihdam ilişkisi birbirini izleyen süreçler olarak düşünülmektedir. Fakat teorik ve uygulamalı eğitimin birleşimden oluşan destekli istihdam modelinin, engelli istihdamında başarılı olduğu görülmektedir. Farklı ülkelerin engellilere yönelik mesleki eğitim ve istihdam alanındaki sosyal politikaları incelenmekte ve karşılaştırılmaktadır. Değerlendirme bölümlerinde ise Türkiye’de uygulanan politikalara değinilmiş ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mesleki eğitim, istihdam, engellilik, sosyal politika, destekli istihdam

VOCATIONAL EDUCATION AND EMPLOYMENT OF THE DISABLED

Öz

People with disabilities constitute relatively the largest group among the disadvantageous groups which are the fields of study for social policies discipline. This study discusses primarily conditions causing the disability, results of and measures for the disability. It investigates social policy practices developed for solving problems of the people with disabilities and effects of these practices. Education and employment are two important fields affecting participation of any disabled person in social life. Purpose of the comprehensive social policies is to increase social participation through individual adaptations and supports. Education and employment are considered as successive processes in traditional approach. It is seen that, however, supported employment model consisting of the combination of theoretical training and applied training is useful in employment of people with disabilities. We analyze and compare social policies of different countries on vocational education and employment for the people with disabilities. As for the evaluation sections, policies implemented by Turkey are mentioned and suggestions are made in this respect.

Anahtar Kelimeler

Vocational training, employment, disability, social policy, supported employment

Kaynakça

• AÇSHB. (2019). 2018 Yılı Faaliyet Raporu . Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.
• AFAD. (2018). Türkiye'de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri. Ankara: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı .
• Ahrendt,D.(2018).Quality of Life- Social and Employment Situation of People with Disabilities . Eurofound.
• Altan, Ö.Z. (2007). Sosyal Politika . Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Ameri, M., Schur, L., Adya, M., Bentley, S., McKay, P., and Kruse, D. (2015). “The Disability Employment Puzzle: A Fıeld Experıment On Employer Hiring Behavior”. NBER Working Paper Series , 1-70.
• Arıkan, S. (2018). “Özel Sektörde Engelli İstihdamı”. Selma A. (Ed.), Engelli Bireylerin Destekli İstihdamı. İstanbul : Akademik Kitaplar, s. 93-100.
• Avrupa Komisyonu. (2016). Komisyon Çalışma Dokümanı 2016 Türkiye Raporu Ekindeki Komisyon Tarafından Avrupa Parlamentosuna, Konseye, Ekonomik ve Sosyal Komiteye ve Bölgeler Komitesine Sunulan Bildirim AB Genişleme Politikasına İlişkin 2016 Bildirimi. Brüksel.
• Avrupa Komisyonu. (2018). Komisyon Tarafından Avrupa Parlamentosuna, Konseye, Ekonomik ve Sosyal Komiteye ve Bölgeler Komitesine Sunulan Bilgilendirme AB Genişleme Politikasına İlişkin 2018 Bilgilendirmesi Ekindeki Komisyon Çalışma Dokümanı. Strazburg.
• Avrupa Komisyonu. (2019). AB Genişleme Politikasına İlişkin 2019 Bilgilendirmesi Ekindeki 2019 Türkiye Raporu. Brüksel.
• Aysoy, M. (2004). Avrupa Birliği Sürecinde Özürlüler Politikası. İstanbul: Açı Kitapları. Balkan, A. G. (2018). “Engelli İstihdamı”. İşveren, 56 (6), 30-31.
• Besiri, A. (2009). “Yoksulluk Ekseninde Engellilerin Eğitimi”. TBB Dergisi, 83, 353-374.
• Birleşmiş Milletler. (2006). Convention on the Rights of Persons with Disabilities. New York: BM.
• Blanck, P., and Schartz, H. (2003). “Labor Force Participation and Income of Individuals with Disabilities in Sheltered and Competitive Employment: Cross-Sectional and Longitudinal Analyses of Seven States during the 1980s and 1990s”. William & Mary Law Review, (44), 1029-1108.
• BM, ILO. (2018). Guide for Business on the Rights of Persons with Disabilities.
• Buckup, S. (2009). The price of exclusion: The Economic Consequences of Excluding People with Disabilities from the World of Work. Geneva: International Labour Organization Employment Working Paper.
• Ceker, M. (2009). Engelli Çalışanların Haklarının İyileştirilmesi Konusunda İtalya Örneğinin Değerlendirilmesi. AB Projesi Değerlendirme Raporu.
• CICOPA. (2014). Cooperatives and Employment: A Global Report.Quebec: CICOPA/Desjardin.
• Cohen, M. (2008). Removing Barriers to Work, Flexible Employment Options for People with Disabilities in BC . An Economic Security Project Report.
• Çavuş, Ö. H., ve Tekin, A. (2015 ). “Türkiye’de Engellilerin İstihdam Yöntemi Olarak Korumalı İş yeri”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30 (1), 145-165.
• Çelebi, Y. (2018). “Türkiye’de Engellilerin İstihdamı”. İşveren, 56(6), 24-25.
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2014). 2002-2013 Türkiye’de Engellilik ve Kalkınma: Son 10 Yılın Raporu. Ankara: Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2015b). Kamuda Engelli İstihdamının Analizi. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2019). Engelli ve Yaşlı Bireylere İlişkin İstatistiki Bilgiler. Ankara: Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Engelliler Konfederasyonu. (2018). Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi (CRPD)- Türkiye STK Gölge Raporu. Ankara.
• Erdem, S. S., Bolu, F., ve Mayda, A. S. (2017). “Annelerin Ev Kazalarına Yönelik Güvenlik Önlemlerinin Tanımlanması”. Konuralp Tıp Dergisi, 9 (2), 117-123.
• Ertem, S. (2010). Avrupa Ülkelerinde Engellilere İlişkin Güncel Politikalar ve Uygulamalar. İzmir: İzmir Ticaret Odası Dış Ekonomik İlişkiler Müdürlüğü.
• European Commission. (2018). Peer Review on Work-Capacity Assessment and Employment for Persons with Disabilities. Web: https://ec.europa.eu/ adresinden 2 Mart 2018’de alınmıştır.
• European Commission.(2018b).Work-Capacity Assessment and Employment of Persons with Disabilities.
• European Union. (2018c). Mutual Learning Programme Synthesis Report. European Union. Federal Ministry of Education and Research. (2014). Education in Germany 2014.
• Gökbay, İ. Z., Ergen, A., ve Özdemir, N. (2011). “Engelli Bireylerin İstihdamına Yönelik Bir Vaka Çalışması: Engelsiz Eğitim”. Öneri, 9 (36), 1-8.
• Güler, Z. (2015). “Özel Politika Gerektiren Grupların İş Yaşamındaki Sağlık ve Güvenlik Riskleri ile Kontrol Tedbirleri”. Çalışma Dünyası Dergisi, 2 (1), 117-134 .
• Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü. (2018). İzleme Değerlendirme Raporu 2018. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• ILO. (2007). The Employment Situation of People with Disabilities: Towards Improved Statistical Information. Geneva: ILO.
• ILO. (2014). Inclusion of Youth with Disabilities: The Business Case . Internatıonal Labour Offıce.
• ILO. (2015). Decent Work for Persons with Disabilities: Promoting Rights in The Global Development Agenda. International Labour Office.
• ILOCOOP. (2018). Cooperatives and the World of Work No.3 - At Work Together: The Cooperative Advantage for People with Disabilities. Geneva: ILO.
• İnternet: Yorumsuz İstatistik. Web: http://www.nurdaldurmus.com/yorumsuz-istatistik-dunya-engelliler-gunu/ adresinden 4 Ekim 2010’da alınmıştır
• İnternet: 2022 Sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz Ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun
• İnternet:AbilityOne Commission.(2017). Web:https://www.abilityone.gov/ adresinden 3 Mart 2017’de alınmıştır
• İnternet: AÇSHB. (2018). Ulusal Engelli Hakları Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2019-2023). Web: https://www.ailevecalisma.gov.tr/EYHGM/Projeler/Ulusal-Engelli-Haklari-Strateji-Belgesi-ve-Eylem-Plani-2018-2023.pdf adresinden 20 Haziran 2019’da alınmıştır.
• İnternet: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2016). Avrupa Birliği ve Engellilik. Web: http://eyh.aile.gov.tr/mevzuat/uluslararasi-mevzuat/14-avrupa-birligi-ve-engellilik adresinden 3 Mart 2016’da alınmıştır.
• İnternet: ANED (2018). The Academic Network of European Disability Experts. Web: https://www.disability-europe.net/country adresinden 2 Mart 2019’da alınmıştır.
• İnternet: Australian Apprenticeships.(2017). Web: https://www.australianapprenticeships.gov.au/search?keys=disability adresinden 18 Mart 2018’de alınmıştır.
• İnternet: Avrupa Komisyonu.(2010). 2010-2020 Avrupa Engellilik Stratejisi: Engelsiz Avrupa İçin Yenilenmiş Bir TaahhütWeb:https://www.turged.org.tr/Hukuk-Engelli-Mevzuati/Avrupa_Engellilik_Stratejisi_2010_2020.doc adresinden 18 Mart 2018’de alınmıştır.
• İnternet: BM. (2018). United Nation Disability. Web: https://www.un.org/development/desa/disabilities/ adresinden 28 Kasım 2018’de alınmıştır.
• İnternet: Campos, A. R. (2007). The social economy in the European Union. European Economic & Social Committee (Belgium): Web: http://www.eesc.europa.eu/resources/docs/ qe-30-12-790-en-c--2.pdf adresinden 12 Ocak 2019’da alınmıştır.
• İnternet: Devlet Personel Başkanlığı. (2018). Kamu Personeli İstatistikleri. Web: http://www.dpb.gov.tr/tr-tr/istatistikler/engelli-personel-ve-omss-istatistikleri adresinden 12 Aralık 2018’de alınmıştır
• İnternet: Down Sendromu Derneği. (2018). Bağımsızım Çünkü Çalışıyorum: İş Koçu Destekli İstihdam Programı. Web: https://www.downturkiye.org/is-koclugu-ve-down-sendromlu-genclerin-istihdami adresinden 14 Aralık 2018’de alınmıştır.
• İnternet: Dünya Sağlık Örgütü. (2011) Dünya Engellilik Raporu. Web:https://docplayer.biz.tr/25818819-Dunya-engellilik-raporu.htmladresinden 7 Nisan 2015’de alınmıştır.
• İnternet: EACEA National Policies Platform (2018) Eurydice -Overview. Web: https://eacea.ec.europa.eu/ adresinden 13 Mart 2019’da alınmıştır.
• İnternet: Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2015). Mesleki Eğitim. Web: http://eyh.aile.gov.tr/sikca-sorulan-sorular/mesleki-egitim adresinden 1 Aralık 2015’de alınmıştır
• İnternet: Engelli ve Yaşlılara Meslek Eğitimi. (2015). Web: http://www.yenisafak.com/gundem/engelli-ve-yaslilara-meslek-egitimi-597611?mobil=true adresinden 23 Kasım 2015’de alınmıştır
• İnternet: Engellilik Nedir ve Engel Çeşitleri. (2015). Web: http://yoksa-engelsiz-misiz.forum9.biz/t9-engellilik-nedir-ve-engel-cesitleri adresinden 25 Ekim 2015’de alınmıştır
• İnternet: Eurofound.(2018)European Observatory of Working Life. Web: https://www.eurofound.europa.eu/observatories/eurwork adresinden 23 Aralık 2018’de alınmıştır.
• İnternet: European Agency(2018). European Agency for Special Needs and Inclusive Education. Web: https://www.european-agency.org adresinden 24 Mart 2019’da alınmıştır.
• İnternet: European Commission. (2011). Supported Employment for People with Disabilities in the EU and EFTA-EEA: Good Practices and Recommendations in Support of a Flexicurity Approach. Web:http://ec.europa.eu/justice/discrimination/files/cowi.final_study_re- port_may_2011_final_en.pdf adresinden 10 Şubat 2017’de alınmıştır.
• İnternet: Eurostat. (2016a). Disability Statistics - Barriers to Employment. Web: http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Disability_statistics_-_barriers_to_employment adresinden 28 Mart 2018’de alınmıştır
• İnternet: Eurostat. (2016). Google Public Data. Web: http://www.google.com/publicdata/ adresinden 30 Ekim 2016’da alınmıştır.
• İnternet: Eurostat. (2019). Statistics Explained. Disability Statistics. Web: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Disability_statistics adresinden 20 Nisan 2019’da alınmıştır.
• İnternet: Gelir İdaresi Başkanlığı. (2019). Engellilik İndirim Tutarları. Web: https://www.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/yararli-bilgiler/engellilik-indirimi-tutarlari adresinden 20 Mayıs 2019’da alınmıştır.
• İnternet: ILO Ankara Ofisi. (2013). Web: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---normes/documents/publication/wcms_450452.pdf adresinden 5 Nisan 2019’da alınmıştır.
• İnternet: ILO. (2017). ILO Disability Inclusion Strategy and Action Plan 2014-17. Web: https://www.ilo.org/global/topics/disability-and-work/publications/lang--en/nextRow--30/index.htm adresinden 15 Mayıs 2018’de alınmıştır.
• İnternet: ILO. (2018). Making Apprenticeships and Workplace Learning İnclusive of Persons with Disabilities. Web: http://www.skillsforemployment.org/KSP/en/index.htm adresinden 12 Kasım 2018’de alınmıştır.
• İnternet: İstanbul Aydın Üniversitesi Engelsiz Yaşam Araştırma ve Uygulama Koordinatörlüğü Projesi (2012-2013 ). Web: http://projeler.aydin.edu.tr/projeler.asp?pid=46 adresinden 28 Kasım 2015’de alınmıştır
• İnternet: İŞKUR. (2018). 5 Yılda 10 Bin Engelli Geleceğe Hazırlanacak. Web: https://www.iskur.gov.tr/haberler/5-yilda-10-bin-engelli-gelecege-hazirlanacak/ adresinden 25 Nisan 2019’da alınmıştır.
• İnternet: İŞKUR. (2018-2019). Haftalık Görünüm Dergisi. Web: https://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/yayinlar/ adresinden 25 Haziran 2019’da alınmıştır.
• İnternet: Keçiören Belediyesi. (2015). Türkiye'de Yetişkin Engellilerin Mesleki Eğitimi. Web: www.devomda.com/tr/dosya/VocationalTurkish.ppt adresinden 22 Kasım 2015’de alınmıştır.
• İnternet: Levinson, E. M., and Palmer, E. J. (2011). “Preparing Students With Disabilities for School-to-Work Transition and Postschool Life”. Web: https://my.vanderbilt.edu/specialeducationinduction/files/2011/09/Transition-Planning1.pdf adresinden 22 Şubat 2019’da alınmıştır.
• İnternet: Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2017-2018. Web: http://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/icerik/64 adresinden 20 Şubat 2019’da alınmıştır.
• İnternet:Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Mesleki Açıköğretim Lisesi. Web: http://maol.meb.gov.tr/www/2018-2019-haftalik-ders-cizelgesi/icerik/171 adresinden 24 Mayıs 2019’da alınmıştır.
• İnternet: Ministry of Social Development-New Zealand. Mainstream Employment Programme. Web: http://www.msd.govt.nz/what-we-can-do/disability services/mainstream/index.html adresinden 29 Kasım 2017’de alınmıştır.
• İnternet: National Institute of Disability Management and Research. Annual Report. Web: http://www.nidmar.ca/index.asp adresinden 26 Kasım 2016’da alınmıştır
• İnternet: Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi. (2018). ÖMSS/KURA İle Özürlü Memur Yerleştirme İşleminin Yapılması. Web: http://www.osym.gov.tr adresinden alınmıştır.
• İnternet: Rede Empresarıal De Inclusão Socıal (2015). Web: www.redeempresarialdeinclusao.com.br adresinden 12 Ekim 2018’de alınmıştır.
• İnternet: SERÇEV. Serebral Palsili Çocuklar Derneği. Web: http://sercev.org.tr/hizmetlerimiz adresinden 15 Ocak 2019’da alınmıştır.
• İnternet: SGK. (2019). SGK İstatistik Yıllıkları 2014, 2015, 2016, 2017. Web: http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari adresinden 20 Mart 2019’da alınmıştır.
• İnternet: Tarihsel Süreçte Engelli Ayrımcılığı.(2016) Engelsiz Dostlar. Web: http://www.engelsizdostlar.com/forum/tartismadusuncelerimizayrimciliklamucadeletoplum- adresinden 13 Mart 2016’da alınmıştır.
• İnternet: Telenor Group (2018). Telenor Open Mind: Open Doors, BroaderPerspectives. Web: https://www.telenor.com/career/diversity-inclusion/telenor-open-mind-open-doors-broader-perspectives/ adresinden 24 Mart 2018’da alınmıştır.
• İnternet: TÜİK. (2017). Türkiye Sağlık Araştırması 2016. Web: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1017 adresinden 3 Mart 2019’da alınmıştır.
• İnternet: TÜİK. (2018). Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080. Web:http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30567 adresinden 3 Mayıs 2017’de alınmıştır.
• İnternet: Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği. Ulusal Projeler. Web: https://www.tofd.org.tr/ulusal-projeler adresinden 22 Temmuz 2017’de alınmıştır.
• İnternet: Ulusal Ajans.(2018) Web: http://www.ua.gov.tr/ adresinden 26 Kasım 2018’de alınmıştır.
• İnternet: VIVE.(2017).Det Nationale Forsknings- og Analysecenter for Velfærd. Web: https://www.vive.dk/da/velkommen/ adresinden 12 Mart 2017’de alınmıştır.
• İnternet: Yılmaz, V. (2015). Engellilerin Eğitime Erişiminde Kamusal Sosyal Destek Programlarının Önemi. Web: http://secbir.org/images/2015/pdf/metin6.pdf adresinden 20 Ocak 2019’da alınmıştır.
• İren, A. G. (2018). “Ülkemizdeki Engelli İstihdamı ve Yaşanan Sorunlar”. İşveren, 56(6), 28 -29.
• Karataş, K. ( 2002). “Engellilerin Toplumla Bütünleşme Sorunları Bir Sosyal Politika Yaklaşımı”. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 2 (2), 34.
• Kidd, M., Sloane, P., and Ferko, I. (2000). “Disability and the labour market: an analysis of British males”. Journal of Health Economics, 19 (6), 961-981.
• Koç,O.(2018). “Topluma Tam Katılım: Engelli Bireyler Çalışarak Topluma Katılıyor”. İşveren,56 (6), Kuddo, A. (2009). Labor Laws in Eastern European and Central Asian Countries: Minimum Norms and Practices. Washington: Dünya Bankası.
• Küçükali, A. (2014 ). “Engellilere Uygulanan Sosyal Politikaların Değerlendirilmesi: Atatürk Üniversitesi Örneği”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), 59-86 .
• Küçükali, A. (2015). “Engellilere Uygulanan Sosyal Yardımlar”. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 16 (35), 100-115.
• Majıd, S., and Razzak, A. (2015). “Designing A Model of Vocational Training Programs for Disables Through Odl”. Turkish Online Journal of Distance Education, 16 (1), 212-237.
• Mamatoğlu, N. (2015 ). “Türkiye’de Engelli İstihdamının Genel Görünümü: İşveren Gözüyle Engelli İstihdamını Artırma Konusunda Önerilen Politikalar”. Alternatif Politika, 7 (3), 524-561.
• Meşhur, F. (2011). “Ortopedik Engellilerin İstihdamında Tele Çalışmaya İlişkin Tutumlar Açısından Bir Uygulama”. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (22), 72-118 .
• Meşhur, H., ve Alkan, F. (2006). Engellilerin Bir İstihdam Seçeneği Olarak Tele Çalışma; Modellenmesi ve Modelin Kent Planlama Açısından İrdelenmesi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2014). Türkiye Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi (2014-2018). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018a). Millî Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2017/'18. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• OECD. (2018). Labour Market Inclusion of People with Disabilities. Organization for Economic Co-operation and Development. Paris: OECD.
• Oostveen, A. (2018). Wage Subsidies For Disabled Workers in the Netherlands. European Socıal Polıcy Network Flash Report. Luxembourg: European Commission.
• Orhan, S. (2013). Türkiye’de Özürlü Dostu İstihdam Politikaları (Durum Analizi ve Öneriler. Yayımlanmış Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• Önen, K. (2018). “Engelsiz İstihdam”. İşveren, 56 (6), 4-5.
• Özbey, F. (2015). Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilere İş Analizi Temelinde Tekstil İşçiliği Becerilerinin Öğretilmesi: Eylem Araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özbey, F. (2018). “Türkiye’de Engellilerin Eğitimi (Genel-Mesleki)”. Selma A. (Ed.). Engelli Bireylerin Destekli İstihdamı. İstanbul: Akademik Kitaplar, 39-55.
• Özen, Ş. O. (2015). “Türkiye’nin İstihdam Politikaları ve Avrupa İstihdam Stratejisi’ne Uyumu”. ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 78-105.
• Parmenter, T. (2011). Promoting Training and Employment Opportunities for People with Intellectual Disabilities: International Experience. Employment Working Paper, 103.
• Petri, G. (2018). Peer Review on Social Inclusion, Health and the Equalisation of Opportunities for Young People with Disabilities. Luxembourg: European Commission.
• Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığı. (2017). Güvenlik Raporlama Sistemi 2017 Türkiye İstatistikleri Raporu. Ankara: Sağlık Bakanlığı.
• Saloviita, T. (2000). “Supported Employment as a Paradigm Shift and a Cause of Legitimation Crisis”. Disability and Society, 15 (1), 87-98.
• Schartz, H., and Blanck, P. (2003). “Labor Force Participation and Income of Individuals with Disabilities in Sheltered and Competitive Employment: Cross-Sectional and Longitudinal Analyses of Seven States during the 1980s and 1990s”. William & Mary Law Review (44), 1029-1108.
• Seyyar, A. (2001). Sosyal Siyaset Açısından Engelliler Politikası Almanya-Türkiye Mukayeseli. İstanbul: TÜRDAY Yayıncılık.
• TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu. (2013). Engelli Hakları İnceleme Raporu , 24. Dönem 3. Yasama Yılı. Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi.
• TBMM. (2019 ). On Birinci Kalkınma Planı. Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• Thornicroft, G. (2009). “INDIGO Study Groupglobal Pattern of Experienced and Anticipated Discrimination Against People with Schizophrenia: A Cross-Sectional Survey”. Lancet, 373, 408-415.
• Tisk.(2013). Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu 25.Genel Kurul Çalışma Raporu. Ankara
• TOHAD. (2017). Engelli Bireylere Yönelik Fiziksel-Cinsel Şiddet, İstismar ve Kötü Muamele Olayları İzleme Raporu 2016. Ankara: Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği.
• Trafik Hizmetleri Başkanlığı. (2019). Trafik İstatistik Bülteni Ülke Geneli 2018. Ankara: Emniyet Genel Müdürlüğü.
• Turan, T., Dündar, S. A., Yorgancı, M., ve Yıldırım, Z. (2010). “0-6 Yaş Grubu Çocuklarda Ev Kazalarının Önlenmesi”. Ulus Travma Acil Cerrahi Dergisi, 16 (6), 552-557.
• TÜİK.(2002). Türkiye Özürlüler Araştırması 2002. Ankara: Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı.
• TÜİK. (2010). Engellilerin Sorun ve Beklentileri Araştırması. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
• TÜİK. (2011). Nüfus ve Konut Araştırması. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
• Uşan, F. (2003). “Mesleki Eğitim ve İstihdam”.Devlet Personel Rejimi ve İş Mevzuatı, E-Akademi, 15.
• Uzun, M. (2018). “Engelli İstihdamı”. İşveren, 56 (6 ), 33-35.
• Wehman, P., Revell, G., and Kregel, J. (1997). Supported Employment: A Decade of Rapid Growth and Impact. Supported Employment Research: Expanded .
• Woude, S. L. (2018). Social Inclusion Takes More than a Village, it Takes a Country. Luxembourg: European Commission.