SAĞLIK HİZMETİ KULLANICILARI VE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ E-SAĞLIK OKURYAZARLIK DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ VE FİNANSAL SÜRDÜREBİLİRLİĞE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 563 - 577, 30.12.2020

Diler Kahyaoğlu Nilüfer Yücedağ Erdinç Ferah Keklik Okul

Öz

Bu araştırmanın amacı, sağlık hizmeti kullanıcıları ve sağlık çalışanlarının e-sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve sağlık sektöründeki finansal sürdürülebilirliği sağlama konusunda katılımcıların kişisel tercihlerinin değerlendirilmesidir. Araştırma evrenini 2020 yılında Mersin’in Tarsus ilçesinde ikamet eden sağlık hizmeti kullanıcıları ve sağlık çalışanları oluşturmaktadır. Araştırma evreninden kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenen katılımcılardan veri toplanmıştır (n=160). Çalışmada kullanılan soru kağıdında, Norman ve Skinner (2006) tarafından geliştirilen ve Tamer Gencer (2017) tarafından Türkçeye uyarlanan “e-sağlık okuryazarlık ölçeği” ile Tordrup, Angelis ve Kanavos (2013) tarafından hazırlanan ve Özer (2015) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Finansal Sürdürülebilirliği Sağlama Konusunda Paydaş Görüşleri” ölçeğinin boyutlarından olan “kişisel tercihler” boyutuna ilişkin ifadelere yer verilmiştir. Veriler SPSS 23 paket programı kullanılarak analiz edilmiş olup tanımlayıcı istatistikler ile t testi, tek yönlü varyans analizi ve korelasyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, e-sağlık okuryazarlık ve finansal sürdürülebilirliği sağlama konusunda kişisel tercihler yaş ve cinsiyete göre anlamlı şekilde farklılaşmaktadır. Ayrıca araştırmada e-sağlık okuryazarlık ile finansal sürdürülebilirliği sağlamaya ilişkin kişisel tercihler arasında pozitif yönlü, anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık okuryazarlığı, e-sağlık, e-sağlık okuryazarlığı, finansal sürdürülebilirlik

DETERMINING THE E-HEALTH LITERACY LEVEL HEALTHCARE USERS AND HEALTHCARE PROFESSIONALS AND EXAMINATİON OF OPINIONS ON FINANCIAL SUSTAINABILITY

Öz

The aim of this study is to determine the e-health literacy level of healthcare users and healthcare professionals and to evaluate the personal preferences of the participants regarding financial sustainability in the health sector. The population of the research consists of healthcare users and healthcare professionals residing in Tarsus district of Mersin province in September 2020. Data were collected from the participants selected from the research population using the convenience sampling method (n=160). The e-health literacy scale which was developed by Norman and Skinner (2006) and adapted into Tırkish by Tamer Gencer (2017) was used in the study. At the same time “Financial Sustainability Provision Regarding Stakeholder Feedback" scale with the size of the "personal preferences" which was developed by Tordrup, Angelis ve Kanavos (2013) and adapted into Turkish by Özer (2015) was also used. Data were examined through SPSS 23 package program by using descriptive statistics and parametric tests. In addition, correlation analysis was conducted to test the relationship between e-health literacy level and personal preferences. According to the research, participants' e-health literacy level and personal preferences for ensuring financial sustainability differ significantly by age and gender. Besides, there was a positive and significant relationship between e-health literacy level and personal preferences regarding financial sustainability.

Anahtar Kelimeler

Health literacy, e-health, e-health literacy, financial sustainability

Kaynakça

• Belek, İ. (2016). Sağlığın Politik Ekonomisi Sosyal Devletin Çöküşü. İstanbul: Yazılama Yayınevi.
• Chang Y.S., Zhang Y. & Gwizdka J. (2020). The Effects Of Information Source And E-health Literacy On Consumer Health Information Credibility Evaluation Behavior, Computers in Human Behavior, https://doi.org/10.1016/j.chb.2020.106629
• Coiera, E. & Hovenga, E.J.S. (2007). Building a Sustainable Health System, IMIA Yearbook of Medical Informatics, Health Informatics Research Group, Central Queen Island University, Australia.
• Erdağ, Ç. G. (2015). Sağlığın Temel Belirleyicisi Olarak Sağlık Okuryazarlığı, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Yayın No: 3, ISBN: 978-605-136-178, 1-14.
• Goto, E., Ishikawa, H., Okuhara, T., & Kiuchi, T. (2019). Relationship Of Health Literacy With Utilization Of Health-Care Services in A General Japanese Population, Preventive Medicine Reports, 14, 1-5.
• Gutierrez, N., Kindratt,T., Pagels, P., Foster, B. & Gimpe, E. (2014). Health Literacy, Health Information Seeking Behaviors and Internet Use Among Patients Attending a Private and Public Clinic in the Same Geographic Area, Community Health, 39, 83–89 DOI 10.1007/s10900-013-9742-5.
• Gümüş, G. K. ve Balcı, N. (2018). Financial Sustainability of Turkish Health Care System. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(4), 2265-2286.
• Kline, R. B. (2016). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. (Fourth Edition). NewYork: Guilford Publications
• Marchildon, G.P. (2004). The Many Worlds of Fiscal Sustainability, The Fiscal Sustainability of Health Care in Canada, Canada: University of Toronto Press.
• Mills, M. & Kavanos, P. (2020). Do pharmaceutical budgets deliver financial sustainability in healthcare? Evidence from Europe. Health Policy, 124, 239–251.
• Norgaard, O., Furstrand ,D., Klokke ,L., Karnoe,A. & Batterham, R. (2015.) The E Health Literacy Framework: A Conceptual Framework For Characterizing E-Health Users And The Irinteraction With E- Health Systems. Knowledge Management & E-Learning, ISSN 2073-7904.
• Norman, C. D. & Skinner H. A. (2006). E-HEALTS: The eHealth Literacy Scale. Journal of Medical Internet Research, 8(4): 1-7
• Özçelik, F. (2013). Sürdürülebilirlik Performans Karnesi. Journal of Yasar University, 8(30), 4985-5008
• Özer, Ö. (2015). “Türkiye Sağlık Sisteminde Finansal Sürdürülebilirlik: Paydaş Görüşleri Ve Değerlendirmeleri”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sağlık Kurumları Yönetimi ABD, Ankara.
• Özer, Ö. ve Yıldırım, H. H. (2016). Türkiye Sağlık Sisteminin Finansal Sürdürülebilirliğine Yönelik Bir Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (16), 149-161.
• Sadeghi, S., Brooks, D., Stagg-Peterson,S. & Goldstein, R. (2013). Growing Awareness of the Importance of Health Literacy in Individuals with. Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, COPDISSN: 1541-2555.
• Sezgin, D. (2013). Sağlık Okuryazarlığını Anlamak, Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayını (Özel sayı 3), 75-91.
• Şenel Tekin, P. (2019). Tıbbi Sekreterlerde Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Davranışları: Öğrenci Sekreterler Boyutunda Bir Değerlendirme, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(3), 577-598.
• Tamer Gencer, Z. (2017). Norman ve Skinner’ın E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Kültürel Uyarlaması İçin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı: 52, 131-145. Gencer, T. Z., Daşlı, Y. & Biçer, E. B. (2019). Sağlık İletişiminde Yeni Yaklaşımlar: Dijital Medya Kullanımı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(1), 42-52.
• Tordrup, D., Angelis, A. & Kanavos, P. (2013). Preferences on Policy Options for Ensuring the Financial Sustainability of Health Care Services in the Future: Results of a Stakeholder Survey. Appl Health Econ Health Policy, 11, 639–652.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Hane Halkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 01.10.2020 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/tr/display-bulletin/?bulletin=hanehalki-bilisim-teknolojileri-bt-kullanim-arastirmasi-2019-30574 adresinden alınmıştır.
• Uslu, D. & Şeremet, G. (2020). Bireylerin Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesi, Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(2), 386-394.
• Walsh, L., Hemsley, B., Allan, M., Adams, N., Balandin, S., Gergious, A., et al.(2017). The E-health literacy demands of Australia’s My Health Record: A Heuristic evaluation of Usability. Perspectives Health Inform Manag, 14(Fall), PMID: 29118683.
• Wang, L. (2015). Does the “National Free Health Care” Have Financial Sustainability in China? A case of Shenmu County, Shaanxi Province, China. Technology and Health Care: Official Journal of the European Society for Engineering and Medicine, 23(1).
• Werts, N. & Hutton,R. (2013 ). Barriers to Achieving E-Health Literacy, American Journal of Health Sciences, Volume 4, Number 3,Towson University, USA. World Health Organization (WHO), (2016), From Innovation to Implementation e-health Report. 01.10.2020 tarihinde https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0012/302331/From-Innovation-to-Implementation-eHealth-Report-EU.pdf?ua=1 adresinden alınmıştır.
• Yılmaz ,E. (2015). Hastaların Güçlendirilmesi ve Sağlık Okuryazarlığı, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Yayın No: 3, ISBN: 978-605-136-178, 29-38.
• Yiğit, V. ve Yiğit, A. (2016). Üniversite Hastanelerinin Finansal Sürdürülebilirliği, Sosyal Bilimler Üniversitesi Dergisi, DOI: 10.20875/sb.84868.