SAĞLIK OKURYAZARLIĞI VE SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 245 - 260, 30.04.2021

Abdullah Ertem Alper Güzel

Öz

Çalışmanın amacı Ankara'da öğrenim gören üniversite öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ile sosyal medya bağımlılığı düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir.
Çalışma, geçerliği test edilmiş sağlık okuryazarlığı ve sosyal medya bağımlılığı ölçekleriyle gerçekleştirilmiştir. Tanımlayıcı nitelikteki bu çalışmada olasılıksız örnekleme yöntemi kullanılmış ve 367 kişi örnekleme alınmıştır. Veriler normal dağılım göstermediği için Non-parametrik testler kullanılmıştır. Toplanan verilerin analizi kapsamında frekans, yüzde, ortalama, standart sapma gibi tanımlayıcı istatistikler hesaplanmıştır. Kategorik verilerin kıyaslanmasında Kruskal-Wallis testi ve Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. Sağlık okuryazarlığı ve sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişki ise Pearson Korelasyon analizi ile test edilmiştir.
Araştırmaya katılanların sağlık okuryazarlığı ölçeği ortalama puanı 32,36 ±8,65 bulunmuştur. Katılımcıların sağlık okuryazarlığı ölçeğinden en düşük 11,98 puan ve en yüksek 50 puan aldıkları görülmüştür. Sağlık okuryazarlığı düzeylerini incelediğimizde katılımcıların 19,9%’unun yetersiz, 34,9%’unun sorunlu, 29,7%’sinin yeterli ve 15,5%’inin ise mükemmel sağlık okuryazarlığı düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, en düşük puanın 22 ve en yüksek puanın 81 olduğu sosyal medya bağımlılığı ölçeğinde ise ortalama puan 52,85±12,34 olarak hesaplanmıştır. Sağlık okuryazarlığı ve sosyal medya bağımlılığı puanları arasındaki zayıf, pozitif yönde doğrusal bir ilişki saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık okuryazarlığı, sosyal medya bağımlılığı, üniversite öğrencisi

THE RELATIONSHIP BETWEEN HEALTH LITERACY AND SOCIAL MEDIA

Öz

The aim of this study is to determine the relationship between the levels of health literacy and social media addiction among university students who are studying in Ankara.
This study was designed as a descriptive study and survey method was used to collect data. The survey consisted of three parts which are demographic characteristics, health literacy scale and social media addiction scale. The convenience sampling method was used in this study and 367 individuals in living at Ankara. Non-parametric tests were used because the data did not show normal distribution (P<0.05). Descriptive statistics such as frequency, percentage, average, and standard deviation were calculated. Comparison of categorical data was driven by Kruskal-Wallis test and Mann-Whitney U test. The relationship between health literacy and social media was analyzed by using Pearson Correlation test.
The mean score of the health literacy scale of the participants was found as 32.36 ± 8.65 where the lowest is 11.98 and the highest is 50. Also, while the health literacy level of 19.9% participants was inadequate, only 15.5% were found to have excellent health literacy levels. In addition, mean score of social media addiction scale was calculated as 52.85 ± 12.34, with the lowest score being 22 and the highest score being 81. Regarding the relationship between health literacy and social media addiction, a weak, positive linear relationship was found between health literacy and social media addiction scores.

Anahtar Kelimeler

Health Literacy, Social Media Addiction, University Students

Kaynakça

• Altun, B., & Özkan, S. (2020). Öğrenci Ebeveynlerinin Genel Özyeterlilik ve Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Ankara’da İki İlkokul Örneğinde İncelenmesi. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Dergisi, 1(1), 15-31.
• Atlı, F., Buğa, A., Mammadli, T., & Yıldırım Atlı, A. (2021). Türkiye’de Üniversite Öğrenimi Gören Öğrencilerin Öz-anlayışları ile Sosyal Medya Bağımlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 59-77.
• Babacan, M. E. (2016, Nisan). Sosyal Medya Kullanım Alanları ve Bağımlılık İlişkisi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3(1), 7-28. doi:10.15805/addicta.2016.3.0017
• Balcı, Ş., & Baloğlu, E. (2018). Sosyal Medya Bağımlılığı ile Depresyon Arasındaki İlişki: "Üniversite Gençliği Üzerine Bir Saha Araştırması". İleti-ş-im(29), 209-234. doi:10.16878/gsuilet.500860
• Baş, K., & Diktaş, A. (2020). Social Media Dependency of Pre-Service Social Studies Teachers. Inonu University Journal of the Faculty of Education,, 21(1), 193-207. doi:10.17679/inuefd.563544
• Baz, F. Ç. (2018). Sosyal Medya Bağımlılığı: Üniversite Öğrencileri Üzerine Çalışma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 276-295. doi:10.26466/opus.470118
• Bilgin, M., Şahin, İ., & Togay, A. (2020). Ergenlerde Sosyal Medya Bağımlılığı ve Anne-Baba Ergen İlişkisi. Eğitim ve Bilim, 45(202), 263-281. doi:10.15390/EB.2020.8202
• Can, B., Hazar, Z., & Kurt, S. (2021). Spor Yapan ve Yapmayan Lise Öğrencilerinin Sosyal Medya Bağımlılık Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi (Karma Model Araştırması). Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 15-39. doi:10.31680/gaunjss.801906
• Coşkun, S., & Bebiş, H. (2015). Adolesanlarda e-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Gülhane Tıp Dergisi (57), 378-384.
• Çiftçi, H. (2018). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Medya Bağımlılığı. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 417-434.
• Çömlekçi, M. F., & Başol, O. (2019). Gençlerin Sosyal Medya Kullanım Amaçları ile Sosyal Medya Bağımlılığı İlişkisinin İncelenmesi. Çelal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 173-188. doi:10.18026/cbayarsos.525652
• Daşlı, Y., & Baloğlu, A. O. (2020). Sosyal Medya Bağımlılığı Üzerine Bir Alan Araştırması. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 6(33), 1229-1239.
• Deniz, S. (2020). Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlığı ve Siberkondri Düzeylerinin İncelenmesi. İnsan ve İnsan, 7(24), 84-96. doi:https://doi.org/10.29224/insanveinsan.674726
• DeVellis, R. (2003). Scale Development: Theory and Applications . New York: SAGE Publications.
• Dikmen, M. (2021). COVID-19 Pandemisinde Üniversite Öğrencilerinin Depresyon Düzeyleri ile Sosyal Medya Bağımlılıkları Arasındaki İlişki: Bir Yapısal Eşitlik Modeli. Bağımlılık Dergisi, 22(1), 20-30.
• Dinç, A. (2021). Spor Bilimleri Öğrencilerinin Sosyal Medya Bağımlılığı ve Sağlıklı Beslenme Tutumlarının İncelenmesi (Iğdır İli Örneği). Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(25), 812-821.
• Duman, Ö. D. (2021). Sosyal Medya Bağımlılığının Erzurum İli Üzerindeki Yansıması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 343-362.
• Gica, S., Yunden, S., Kirkas, A., Sevil, F., Ozdengul, F., & Ak, M. (2020). The Effect of Social Media/Smartphone Addiction and Sleep Quality on Academic Success in Medical Faculty Students. Selcuk Medical Journal, 36(4), 312-318. doi:10.30733/std.2020.01471
• Güleryüz, S., Esentaş, M., Yıldız, K., & Güzel, P. (2020). Sosyal İzolasyon Sürecindeki Bireylerin Serbest Zaman Değerlendirme Biçimleri: Sosyal Medya Kullanım Amaçları ile Sosyal Medya Bağımlılığı İlişkisinin İncelenmesi. FOCUSS Spor Yönetimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 31-45.
• Güner, A. E., Şahin, E., Peksu, S., Kaya Şengül, S., & Güngör, M. (2020). Sınıf Öğretmenlerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeylerini Belirleme, Bilgi, Tutum, Davranış Değişikliği ve Eğitim İhtiyacını Saptama Çalışması. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Dergisi, 1(1), 69-87.
• Güney, M., & Taştepe, T. (2020). Ergenlerde Sosyal Medya Kullanımı ve Sosyal Medya Bağımlılığı. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 183-190. doi:10.46971/ausbid.757713
• HLS-EU Consortium. (2012). Comperative report of health literacy in eight EU member states. the european health literacy survey HLS-EU.
• İnce, M., & Koçak, M. C. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıkları: Necmettin Erbakan Üniversitesi Örneği. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 736-749.
• Kaplan, A. M., & Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media. Business Horizons, 53(1), 59—68.
• Kaşıkçı, F., Denli, Ö., & Güney Karaman, N. (2021). Gençlerde Sosyal Medya Bağımlılığı ve Sosyal Dışlanma: Öz-Kontrolün Aracılık Rolü. Başkent Univesity Journal of Education, 8(1), 147-159.
• Kemp, S. (2021, 01 27). Digital 2021: The Latest Insights into The ‘State Of Digital’. 04 14, 2021 tarihinde We are Social: https://wearesocial.com/blog/2021/01/digital-2021-the-latest-insights-into-the-state-of-digital adresinden alındı
• Kıran, S., Küçükbostancı, H., & Emre, İ. E. (2020). Sosyal Medya Kullanımının Kişiler Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(4), 435-441. doi:10.17671/gazibtd.693331
• Okur, E., Evcimen, H., & Yağcı Şentürk, A. (2021). Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin İncelenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 30(1), 18-24. doi:10.17942/sted.629676
• Okyay, P., & Abacıgil, F. (2016). Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/Sa%C4%9Fl%C4%B1k%20Okur%20Yazarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.pdf adresinden alındı
• Özgür, M., & Uçar, A. (2020). Üniversitede eğitim gören kız öğrencilerde sosyal medya bağımlılığı ve beden algısı ile beslenme bilgi düzeylerinin karşılaştırılması. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 46-54.
• Özkan, S., Uğraş Dikmen, A., Tüzün , H., & Karakaya , K. (2020). Prevalence and Determiners of Health Literacy in Turkey. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Dergisi, 1(1), 33-45.
• Sarı, A., & Öztunç, M. (2021). Kriz İletişiminde Sosyal Medya: Koronavirüs Krizinde Fahrettin Koca’nın Twitter Kullanımı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(1), 801-818.
• Sezer, A. (2012). Sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şahin, C., & Yağcı, M. (2017). Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği- Yetişkin Formu: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 523-538.
• Tanrıöver-Durusu, M., Yıldırım, H. H., Demiray Ready, F. N., Çakır, B., & Akalın, H. E. (2014). Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması (Birinci b.). Ankara: Sağlık-Sen Yayınları.
• Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2020). Teknolojiye Bağımlı Yaşamamak için. İstanbul: Limit Ofset. doi:ISBN: 978-975-93769-4-9
• Uslu, D., & Şeremet, G. G. (2020). Bireylerin E-Sağlık Okurlazarlık Düzeyinin Belirlenmesi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(2), 386-394.
• World Health Organization. (2013). Health Literacy The Solid Facts. Copenhagen/Denmark: WHO Regional Office for Europa.
• Yam, F. C., & İlhan, T. (2020). Modern Çağın Bütünsel Teknolojik Bağımlılığı: Phubbing. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(1), 1-15. doi:10.18863/pgy.551299
• Yaman Kahyaoğlu, D., Yücedağ Erdinç, N., & Keklik Okul, F. (2020). Sağlık Hizmeti Kullanıcıları ve Sağlık Çalışanlarının E-sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesi ve Finansal Sürdürebilirliğe İlişkin Görüşlerin İncelenmesi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(3), 563-577.
• Yılmazel, G., & Çetinkaya, F. (2016). Sağlık okuryazarlığının toplum sağlığı açısından önemi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(1), 69-74.
• Yılmazsoy, B., & Kahraman, M. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Bağımlılığı ile Sosyal Medyayı Eğitsel Amaçlı Kullanımları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Facebook Örneği. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 6(1), 9-20.