SAĞLIK İŞLETMELERİNDE EFQM LİDERLİK KRİTERİ ÖLÇEĞI İLE ALT BOYUTLARININ DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER BAKIMINDAN ÇALIŞAN MOTIVASYONUNA ETKİSİ ARAŞTIRMASI

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 17, 30.04.2022

Mehmet Arslan Tuğrul Batırer

Öz

Sağlık işletmelerinin kendine has özellikleri nedeniyle liderlik ve motivasyon zorlukları yaşanmaktadır. Sağlık hizmetlerinin emek ve teknoloji yoğun hizmetler olmasından dolayı hizmet kalitesi teknolojiyi kullanan ve üreten sağlık çalışanlarının motivasyon seviyesinden etkilenmektedir. Bu çalışma ile sağlık çalışanlarının EFQM Mükemmellik Modeli liderlik kriterlerine ilişkin algıları ve bu algılarının motivasyonlarına olan etkisi eğitim durumu, kurumdaki görev, medeni durum, ve demografik değişkenler bakımından araştırılmıştır. Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Dr. Nafiz Körez Devlet Hastanesi ve Sincan Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi ve bağlı birimleri çalışanlarına yönelik hazırlanan anket çalışması, EFQM liderlik kriterleri, liderlik davranışları algıları ve motivasyon düzeyleri demografik özellikler bakımından ölçek analizleri, bulguları ve yorumları ile değerlendirilmiştir. Liderlik ölçeği ile alt boyutlarında ve motivasyon ölçeğinde demografik değişkenler bakımından farklılık olup olmadığı anova ve student t testi ile incelenmiştir. Liderlik ölçeği ile alt boyutlarının sağlık çalışanlarının motivasyonuna etkisi ve çalışanların buna yönelik algıları belirlenmiştir. Motivasyon seviyesinde eğitim durumu, kurumdaki görev, medeni durum, yaş, değişkenleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunamamıştır. Bu demografik değişkenlerin liderlik ölçeği ile alt boyutlarında ve motivasyon ölçeğinde algılarını etkilemediği tespit edilmiştir. Bu nedenle demografik değişkenlere ilişkin liderlik kriterleri ve motivasyon konularının farklı bakış açıları ve disiplinlerarası bir metodoloji ile ele alınması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

EFQM, EFQM Mükemmellik Modeli, liderlik, motivasyon, sağlık işletmesi

THE EFFECT OF EFQM LEADERSHIP CRITERIA SCALE AND ITS SUB-DIMENSIONS IN HEALTHCARE BUSINESSES ON EMPLOYEE MOTIVATION IN TERMS OF DEMOGRAPHIC VARIABLES

Öz

Leadership and motivation difficulties are experienced due to the unique characteristics of health enterprises, Since health services are labor and technology intensive services, service quality is affected by the motivation level of health workers who use and produce technology. With this study, the perceptions of healthcare professionals regarding the EFQM Excellence Model leadership criteria and the effect of these perceptions on their motivation were investigated in terms of educational status, position in the institution, marital status, work experience and demographic variables. The questionnaire study, prepared for the employees of Ankara Provincial Health Directorate Dr. Nafiz Körez State Hospital and Sincan Oral and Dental Health Center and its affiliated units, was evaluated with scale analysis, findings and comments on scale reliability, demographic characteristics analysis, EFQM leadership criteria, perceptions of leadership behaviors and motivation levels. With the t-test it was examined whether there is a difference in terms of demographic variables in the leadership scale with its sub-dimensions and motivation scale. The effect of the leadership scale and its sub-dimensions on the motivation of health workers and their perceptions about it were determined. There was no statistically significant difference in motivation level in terms of educational status, job in the institution, marital status, age. It has been determined that these demographic variables do not affect their perceptions in the leadership scale and its sub-dimensions and motivation scale. For this reason, it is suggested that leadership criteria and motivation issues related to demographic variables should be handled with different perspectives and an interdisciplinary methodology.

Anahtar Kelimeler

EFQM, EFQM Excellence Model, leadership, motivation, healthcare business

Kaynakça

• Arıkan, S. (2003). Yönetim ve Organizasyon. (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık, 10.
• Avcı, U. ve Topaloğlu, C. (2009). “Hiyerarşik Kademelere Göre Liderlik Davranışlarını Algılama Farklılıkları: Otel Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma”. K.M.U İ.İ.B.F Dergisi, 11(16): 1-20.
• Can, H. ve Kavuncubaşı, Ş. (2001). Kamu ve Özel Kesimde İnsan Kaynakları Yönetimi. (4. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi, 320-321.
• Eren, E. (1998). Yönetim ve Organizasyon. İstanbul: Beta Yayım Dağıtım A.Ş., 342.
• Hartley, J., Martin, J. and Benington, J. (2008). Leadership in Health Care: A Review of the Literature for Health Care Professionals, Managers and Researchers, Commissioned by the National Institute for Health Research (NIHR) Service Delivery and Organization (SDO) Programme. Institute of Governance and Public Health Management, University of Warwick, 15.
• Hayran, O. ve Sur, H. (Editörler). (1998). Sağlık Hizmetleri Yönetiminde Profesyonelleşme, Sağlık Hizmetleri El Kitabı. İstanbul: Yüce Yayım, 179. İnternet: https://sites.google.com/site/myfirststepwithefqmmodel2010/home/1-leadership, Erişim tarihi: 13.08.2020.
• İnternet: https://www.efqm.org/, Erişim tarihi: 09.07.2020.
• İnternet: https://www.efqm.org/efqm-model, 09.07.2020.
• İnternet: http://www.efqm.sk/criteria.html, 09.07.2020.
• İnternet: http://www.efqm.sk/fundamental-concepts.html, 09.07.2020.
• İnternet: https://www.kalder.org/efqm_mukemmellik_modeli, Erişim tarihi: 13.08.2020.
• İnternet: https://www.efqm.org/efqm-model, Erişim tarihi: 13.08.2020.
• İnternet: https://www.kalder.org/, Erişim tarihi: 15.09.2020.
• İnternet: https://www.kalder.org/efqm_mukemmellik_modeli, Erişim tarihi: 15.09.2020.
• İnternet:http://www.kalderankara.org/share/132171208E%C4%9FitimBro%C5%9F%C3%BCr%C3%BC.pdf, Erişim tarihi: 11.10.2020.
• İnternet: EFQM. (2020). Model Brochure. EFQM Brussles Belgium, 1-8. https://mcusercontent.com/8aae4cc18759a21fc7689d67a/files/d5aa617d-fe86-48e9 a9f5f3c817f0d14c/EFQM_MODELBROCHURE_AW_final_Free_Sponsors.01.pdf, Erişim tarihi: 13.08.2020.
• İnternet:https://tr.wikipedia.org/wiki/Varyans_analizi , Erişim tarihi: 15.09.2020.
• İnternet:https://tr.wikipedia.org/wiki/Student%27in_t_testi, Erişim tarihi: 15.09.2020.
• Jiang, J. (2014), “The Study of the Relationship between Leadership Style and Project Success”. American Journal of Trade and Policy, 1(1), 51-55.
• Kavuncubaşı, Ş., (2000), Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2000, 52, 54-55.
• Koçel, T. (2011). İşletme Yöneticiliği: Yönetim ve Organizasyon Organizasyonlarda Davranış Klasik-Modern-Çağdaş ve Güncel Yaklaşımlar. (Onüçüncü Baskı). İstanbul: Beta Basım ve Yayıncılık A.Ş. 323-329, 576-583, 619.
• Koçyiğit, S. (2006). Faaliyete Dayalı Maliyet Yöntemi ve Hastane Uygulaması. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 62.
• Koontz, H., O‟Donnell, C., and Weichrich, H. (1999). Essential of Management. Newyork: MacGraw Hill Inc., 451.
• Kuşluvan, Z. (1999). “Örgütlerde Motivasyonun Önemi ve Kullanılan Motivasyon Araçları”. Human Reseurces: İnsan Kaynakları ve Yönetim Dergisi, 3(3), 55- 64.
• Semiz, H. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinde sporun liderlik üzerine etkisi (Hendek örneği). Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya, 11-12.
• Sığrı ve Gürbüz (2017). Örgütsel Davranış. Ankara. Beta Basım Yayınları. (4.Baskı), 145-157.
• Tabish, S.A. (1998). "Towards Development of Professional Management In Indian Hospitals". Journal of Management in Medicine, 12(2), 109-119.
• Tengilimoğlu D. (2005). “Hizmet İşletmelerinde Liderlik Davranışları ile İş Doyumu Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 23-48.
• Tengilimoğlu, D. (2005). “Kamu ve Özel Sektör Örgütlerinde Liderlik Davranişi Özelliklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Çalışması”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 1-16.
• Yılmaz, A. ve Ceylan, Ç. B. (2011). “İlköğretim Okul Yöneticilerinin Liderlik Davranış Düzeyleri ile Öğretmenlerin İş Doyumu İlişkisi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetim, 17(2): 277-394.
• Zeynel, E., ve Çarıkçı, İ. H. (2015). “Mesleki Motivasyonun, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Akademisyenler Üzerine Görgül Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3).