Tanzimat Dönemi Boyunca Türk Siyasal Hayatında Değişim ve Süreklilik

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 231 - 246, 04.05.2020

Halil Kanadıkırık

https://doi.org/10.31454/usb.723535

Öz

Bu çalışma Türk siyasal kültürü açısından hayatî önemi haiz bir dönemi, Tanzimat Devri’ni odağa almaktadır. Ancak Türk modernleşmesinin eğilimlerine ilişkin kapsamlı bir analize ulaşabilmek amacıyla tarihsel çerçeve, 19. yüzyılın başlarından II. Abdülhamid’in Meclis-i Mebusan’ı süresiz tatil ettiği yıla kadar genişletilmiştir. Bu zaman kesiti boyunca siyasal seçkinler ile kurumların dönüşümünün niteliği irdelenmiştir. Tüm radikal dönüşümlere rağmen, İmparatorluk geçmişinden tevarüs edilen klasik meşru otoriteye ilişkin süreklilikler tespit edilmiştir. Bu bağlamda siyasal modernleşmenin klasik siyasal kültürün ana hatlarını korumaya yönelik bir yol tercih ettiği gösterilmiştir. Böylelikle çok-dilli ve çok-dinli toplumsal yapıya hükmeden imparatorluğun siyasal seçkinlerinin her türlü krize, bütünlüğü korumak için klasik-geleneksel reflekslerle yanıt verdiği ileri sürülmüştür. Neticede ise Tanzimat Devri’nde otoritenin bürokratik örgüt içinde yayılmasına karşın, ciddi bir kriz anında tekrar ve bu defa çelişkili yapısıyla yeni bir patrimonyal rejimin kurulabildiği gösterilmek istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gelenek, Meşruiyet, Modernleşme, Siyasal Kültür, Tanzimat

Kaynakça

• ACAR, H. (2020), Tanzimat Dönemi Siyasi Liderlerinden Biri Olarak Keçecizade Mehmet Fuad Paşa. Analytical Politics, 1(1): 18-34. AKŞİN, S. (1994), 1839’da Osmanlı Ülkesinde İdeolojik Ortam ve Osmanlı Devletinin Uluslararası Durumu. Mustafa Reşid Paşa ve Dönemi Semineri: Bildiriler (Ankara 13-14 Mart 1985), Ankara: TTK Yayınları: 5-12. AKYILDIZ, A. (1998). Sened-i İttifak’ın İlk Tam Metni. İslâm Araştırmaları Dergisi, 2: 209-222. AKYILDIZ, A. (2015), Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme, İstanbul: İletişim. BERKES, N. (2017), Türkiye’de Çağdaşlaşma. Ahmet Kuyaş (Yay. Haz.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. BOURDIEU, P. (1990), The Logic of Practice. Richard Nice (Trs.). Stanford: Stanford University Press. BOURDIEU, P. (1995), Outline of a Theory of Practice. Richard Nice (Trs.). Cambridge: Cambridge University Press. BUZPINAR, Ş. T. (2006). Mustafa Fâzıl Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) içinde (C. 31, ss. 300-301). İstanbul: TDV İSAM. ÇAĞMAN, E. (2010), III. Selim’e Sunulan Islahat Lâyihaları, İstanbul: Kitabevi. ÇAVDAR, T. (2004), Türkiye’nin Demokrasi Tarihi: 1839 – 1950, Ankara: İmge. DAVISON, R. H. (1997a), Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform: Cilt 1. Osman Akınhay (Çev.). İstanbul: Papirüs. DAVISON, R. H. (1997b), Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform: Cilt 2. Osman Akınhay (Çev.). İstanbul: Papirüs. DURMAZ, S. (1997). General İgnatyev’in Midhat Paşa Hakkında Yazdığı Bir Mektup. Toplumsal Tarih, 37: 58-59. ECKSTEIN, H. (1988). A Culturalist Theory of Political Change. The American Political Science Review, 82(3): 789-804. ENGELHARDT, E. P. (2017), Türkiye ve Tanzîmat: Devlet-i Osmaniye’nin Târih-i Islahatı 1826’dan 1882’ye. Ali Reşad (Çev.), Erol Kılınç (Yay. haz.). İstanbul: Ötüken. GENCER, B. (2009). Son Osmanlı İmparatorluğu’nda Anayasal Akültürasyon. 100. Yılında II. Meşrutiyet: Gelenek ve Değişim Ekseninde Türk Modernleşmesi Uluslararası Sempozyumu (22-24 Ekim 2008 Bildiriler). Prof. Dr. Zekeriya Kurşun, vd. (Ed.) İÇİNDE (ss.67-94). İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları. HABERMAS, J. (2015), Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. Tanıl Bora ve Mithat Sancar (Çev.). İstanbul: İletişim. KARAL, E. Z. (2017), Osmanlı Tarihi V. Cilt: Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789 – 1856), Ankara: TTK Yayınları. KEYDER, Ç. (2015), Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İstanbul: İletişim. KÜÇÜK, C. (1994). Osmanlı İmparatorluğu’nda ‘Millet Sistemi’ ve Tanzimat. Mustafa Reşid Paşa ve Dönemi Semineri: Bildiriler (Ankara 13-14 Mart 1985). Ankara: TTK Yayınları: 13-23. LEWIS, B. (2010), 300 Yıldır Sorulan Soru: Hata Neredeydi? Harun Özgür Turgan ve Serpil Bilbaşar (Çev.). İstanbul: Oğlak. LEWIS, B. (2017), Modern Türkiye’nin Doğuşu. Boğaç Babür Turna (Çev.). Ankara: Arkadaş. NAGATA, Y. (1997), Tarihte Âyânlar: Karaosmanoğulları Üzerinde Bir İnceleme, Ankara: TTK Yayınları. ORTAYLI, İ. (2000), Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahallî İdareleri: (1840 – 1880), Ankara: TTK Yayınları. ORTAYLI, İ. (2004), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: İletişim. ORTAYLI, İ. (2010), Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Ankara: Cedit. SEYİTDANLIOĞLU, M. (1999), Tanzimat Devrinde Meclis-i Vâlâ (1838 – 1868), Ankara: TTK Yayınları. SİYAVUŞGİL, S. E. (1940). Tanzimat’ın Fransız Efkârı Umumiyesinde Uyandırdığı Akisler. Tanzimat I: Yüzüncü Yıldönümü Münasebetile. İstanbul: Maarif Matbaası, 747-756. TUNAYA, T. Z. (2016), Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876 – 1938), C. 1: Kanun-ı Esasî ve Meşrutiyet Dönemi (1876 – 1918). Erol Şadi Erdinç (Yay. haz.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.