ARAP ve KAZAK TÜRK ATASÖZLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI VE ANLAM BENZERLİKLERİ

Yıl 2020, Sayı: 3, 391 - 413, 25.06.2020

Gülgül Kanseitova , Nurzhan Parpiyev Eleonora Kanseitova

Öz

Dilbilim alanında atasözlerinin kullanımına diğer ülkelerin önem verdiği kadar Kazak Türkleri ve Arap ülkeleri de önem vermektedir. Atasözleri halkın tarihini, yaşamını, sosyal hayatını göstermektedir. Toplumun yaşama bakışı, keyfi, sevinci, acısı atasözlerinde geniş yer tutmaktadır. Halk bu sözler aracılığıyla tecrübelerini güzel, anlaşılır bir dille bugüne dek getirmiştir. Atasözleri cümle yapısının basitliği, anlamının doğruluğu, söyleniş kolaylığı ve etkileyicilik gibi özellikler taşımaktadır. Atasözleri her zaman şart cümlesi ya da emir kipinde oluşturulur ve romantik özellikler içermez. Atasözleri sadece bir devrin meyvesi değildir. Onlar halkın geçmişiyle bağlantılıdır. Atasözleri içerdiği anlamına göre her devirdeki tarihi olayları, halkın gelenek- göreneklerini ve yaşamını temsil etmektedir. Dolayısıyla atasözleri ulusal karakter taşımakta ve zengin anlamlar içermektedir. Atasözleri halkın yaşamı, sosyal hayatı, tecrübesi ve emeklerinden meydana geldiğinden konuları da çeşitlidir. Halkın yaşamı, gelenek-göreneği, yaşama bakışı, mesleği, işi, sevinci, acısı, yetiştirilme tarzı, eğitimi kısacası halk yaşamının bütün gerçekleri ve ayrıntıları atasözlerinin esas konularını oluşturmaktadır. Son zamanlarda atasözleri, dilbilimin ayrı bir dalı olarak da araştırılmaktadır. Bu araştırmalarda atasözleri bazen bir dilin sınırları içinde bazen de iki veya daha çok akraba ve akraba olmayan diller boyutunda da araştırılarak, onların sözcük-dilbilgisi, sözcük-üslup, mantık-cümle bilgisi gibi özellikleri açısından karşılaştırılmaktadır. Karşılaştırmalı atasözleri incelemesi olan bu makalede, Kazakça ve Arapça atasözlerinin kökenleri, dil bilgisi yapıları, sözcük ve anlam özellikleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kazak Türkleri, Kazak atasözleri, Arap atasözleri, karşılaştırmalı edebiyat, Halk edebiyatı, gelenek

COMPARISON OF ARABIC AND KAZAKH TURKISH PROVERBS AND THEIR MEANING SIMILARITIES

Öz

Kazakh Turks and Arab countries give the importance to the use of the proverbs in linguistics as much as much as other countries do. Proverbs illustrate the history, life and social life of the people. Society’s attitude towards life, enjoyment, joy, and suffering are placed in proverbs. The people have brought up to present their experiences in a beautiful and understandable language through these words. Proverbs carry out the features such as simplicity of the sentence structure, accuracy of meaning, easiness of pronunciation and impressiveness. Proverbs are always created in conditional or imperative mode, and they do not contain romantic features. Proverbs are not the fruit of just one era. They are connected with the people’s past. According to the meaning of the proverbs, they represent the historical events in every era, the traditions and customs and life of the people. That is why, proverbs carry out the national character and reach meanings. Since the proverbs are occured from the people’s life, social life, experience and labor, they consist of various subjetcs. Proverbs discuss the subjects such as people’s life, tradition-custom, view of life, profession, job, joy, pain, upbringing style, education, shortly all the facts and details of public life are mentioned in the proverbs. Recently, proverbs have been researched as a separate branch of linguistics. In this study proverbs are compared in the context of the word-grammar, word-style, logic-sentence knowledge, by researching proverbs sometimes within the limits of a language, sometimes within two or more relatives and non-related languages. In this article, which examines comparative proverbs, the origins, grammatical structures, vocabulary and meaning features of Kazakh and Arabic proverbs are analyzed.

Anahtar Kelimeler

Kazakh Turks, Kazakh proverbs, Arab proverbs, comparative literature, Folk Literature, tradition

Kaynakça

• Abdulkadir Salih. (2002). الاْمثال العربية , Beyrut: Darül Magrifa.
• Abdülhamit el-Garbavi. (2000). المنتقى من الحكم والامثال والاْقوال , Beyrut: Darül Kitabul Alamiy.
• Adambaev, B. (1976). Halk Hikmeti. Almatı: Mektep Yayınları.
• Akmuhanova, B. (1950). Kazak atasözleri. Almatı: Kazaktyn Memlekettik Korkem Adebiet Yayınları.
• Alimbaeva, M. (2000). Atasözler. Almatı: Atamura Yayınları.
• Alpısbaeva, K. & Auesbaeva, P. (2001). Kazak Halkının Atasözleri. Almatı: Jazuşı Yayınları.
• Buti, V. (1983). ترجمة الاْبى . Beyrut: Darul Nahdatul Arabiya Yayınları.
• Canibekov, A. (1959). Kazak Dili Sözlüğü, 1. Cilt. Almatı: Ana Tili Yayını.
• Donabaeva, A. B. (2004). Hikmetliğin Kökeni Aynı. Almatı: Atamura Yayınları.
• Ebül Mansur. (1984). كتاب نثر الدور . Kahire: Hayatul Mısriyatul Amma Lil- Kitab.
• Gabdulin, M. (1996). Kazak Halkının Ağız Edebiyatı. Almatı: Sanat Yayınları.
• Kurışjagov, A. (1987). Atasözler ve Vecizeler. Almatı: Jazuşı Yayınları.
• İsmailov, O. (1996). Babalar Sözü - Hikmetin Kaynağı. Almatı: Ana Tili Yayınları.
• Kaşgarlı, M. (1998). Türk Sözlüğü. 2. Cilt. Almatı: Hant Yayınları.
• Kaydarov. A. T. (1985). Etnodilbilimi. İlim ve Emek. Almatı: İlim ve Emek Yayınları.
• Kojahmetov, K. (1950). Kazak Atasözleri. Almatı: Ğılım Yayınları.
• Köpeyulı, M. J. (2005). Eserler. 5. Cilt. Pavlodar: Pavlodar Devlet Üniversitesi Yayınları.
• Malaysarin, C. (2003). Kazak Atasözleri. Almatı: Jalın Yayınları.
• Mahmud, el-Hüseyin. (2000). الاْمثال الشعبية . Kahire: Mektebetül Usra Yayınları.
• Mecmugatul, M. M. (1996). موسوعة الاْمثال , Mucellad 14, 3. Cilt. Beyrut: Daru Mektebetil Hilal.
• Muhammed, Safrat. (1985). الاْمثال الشعبية . Kahire: Darul Maarif Yayınları.
• Nurmahanov, A. (1960). Kazak Edebiyatının Tarihi. Almatı: Ğılım Yayınları.
• Samilova, A. T. (2002). Kazak Atasözleri. Almatı: Ana Tili Yayınları.
• Sattarov, K. (1990). Akılın Kaynağı, Atasözler. Almatı: Jazuşı Yayınları.
• Şalabayev, B. (1948). Atasözü (Kazak Edebiyatının Tarihi). Almatı: Kazak Devlet Üniversite Yayınları.
• Şarbatov, G. Ş. (1961). Arapça Halk Atasözleri ve Deyimleri. Moskova: Inostrannoi Literatura Yayınları.
• Tilepov, J. (2001). Kazak Halkının Atasözleri. Almatı: Ğılım Yayınları.
• Turmancanov, Ö. (1953). Kazak Atasözleri. Almatı: Ğılım Yayınları.
• Turusbekov, A. (2002). Kazakların Atasözleri. Göçebeler. Almatı: Atamura Yayınları.
• Velihanov, Ş. (1980). Seçmeli Eserler Toplamı. Almatı: Jazuşı Yayınları.