Fen Bilimleri Ders Kitaplarına Bir Bakış: Türk İslam Bilim İnsanları

Yıl 2022, Sayı: 9, 386 - 404, 20.08.2022

Selçuk Arabacı Güldem Dönel Akgül

https://doi.org/10.47994/usbad.1068516

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında, bilime katkıda bulunan Türk İslam bilim insanlarına ne kadar yer verildiği incelendi. Araştırmada, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından son olarak 2018 yılında hazırlanan fen bilimleri öğretim programı dikkate alınarak 5., 6., 7. ve 8. sınıf düzeylerinde okutulan ders kitapları nitel araştırma deseni olan doküman analizi yapılarak incelendi. Çalışma sonucunda okutulan ders kitaplarında Türk İslam bilim insanlarına yeterince yer verilmediği tespit edildi. Ders kitaplarında bilim insanlarının; bilime yön verenler, bilimin öncüleri ve okuma metni gibi sunulduğu, Türk İslam bilim insanlarının bilime sağladıkları katkıların, 5., 6. ve 7. sınıflarda okutulan ders kitaplarında sadece ilgili ünitenin konusu ile ilişkilendirildiği 8. sınıf düzeyinde okutulan ders kitaplarında ise Türk İslam bilim adamlarına çok az bir şekilde yer verildiği görüldü. İnsan doğasına yardımcı olabilecek tüm bilimsel yöntemlerin hangi amaçlar doğrultusunda ortaya konulması hususunda öncülük eden ve bilime katkı sağlayan Türk Bilim insanlarına ders kitaplarında daha fazla yer verilerek, bu bilim insanlarının hayatları, yapmış oldukları çalışmaların önemi ve çalışma alanlarının ayrıntılı bir şekilde yer alması gerektiği vurgulandı.

Anahtar Kelimeler

Fen Bilimleri, Ders Kitabı, Türk İslam Bilim İnsanı

A Overview Of Science Textbooks: Turkish Islamic Scientists

Öz

In this study, the inclusion of Turkish-Islamic scientists who contributed to science in secondary school science textbooks examined. Taking into account the science curriculum prepared by the Ministry of National Education in 2018, the textbooks taught at the 5th, 6th, 7th and 8th grade levels were examined through document analysis, one of the qualitative data collection methods. As a result of the study, it has been determined that Turkish-Islamic scientists are not included enough in the textbooks taught, but the information given is presented as those who guide science, pioneers of science and reading texts, and that the contributions of Turkish-Islamic scientists to science are only in the textbooks taught in the 5th, 6th and 7th grades. On the other hand, it has been observed that Turkish-Islamic scientists are rarely included in the textbooks taught at the 8th grade level, in which the relevant unit is associated with its subject. It emphasized that the lives of these scientists, the importance of their work and their fields of study should be included in detail by giving more place in the textbooks of Turkish scientists who pioneered the purpose of revealing all scientific methods that could help human nature and contributed to science.

Anahtar Kelimeler

Science Education, Textbook, Turkish-Islamic Scientist

Kaynakça

• Akdemir, E., & Atasoy, D. Ç. (2021). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 7 Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Akter, S., Arslan, H. B., & Şimşek, M. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 5 Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Bozdoğan B., Şengül, Ü., & Bozdoğan, A. E. (2013). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilim İnsanları Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi: Giresun Eğitim Fakültesi örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi 5(9), 227-242.
• Busch, C., De Maret, P. S., Flynn, T., Kellum, R. Le, S., Meyers, B., Saunders, M., White, R., & Palmquist, M. (2012). Content Analysis. Colorado Satte University: Writing@CSU.
• Chiappetta, E. L., Sethna, G. H., & Fillman, D. A. (1993). Do Middle School Life Science Textbooks Provide a Balance of Scientific Literacy Themes?. Journal of Research in Science Teaching 30(7), 787-797.
• Çiğdem, Ç., Balçık, G. M. & Karaca, Ö. (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 6 Ders Kitabı. Ankara: Sevgi Yayınları.
• Dinçer, S. Ö., & Yiğit, E. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 6 Ders Kitabı. Ankara: Anadol Yayıncılık.
• Durukan, Ü. G. (2017). Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Yer Alan Bilim İnsanları. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi 9(Kadın Özel Sayısı), 321-344.
• Doğan, M. (2013). Bilim ve Teknoloji Tarihi. Ankara: Anı Yayıncılık. Eroğlu Doğan, E., Ekinci, R., & Doğan, D. (2020). Fen Bilimleri Ders Kitapları ile İlgili Yapılan Çalışmaların İncelenmesi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches 9(5), 3479 – 3499.
• İdin, Ş., & Yalaki, Y. (2016). Türkiye’deki Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Yer Verilen Türk-İslam Bilim İnsanlarının İncelenmesi. Yaşadıkça Eğitim 30(2), 37-52.
• Justi, R., & Gilbert, J. (2000). History and Philosophy of Science Through Models: Some Challenges in the Case of 'The Atom'. International Journal of Science Education 22(9), 993-1009.
• Karaçam, S., Aydın, F., & Digilli, A. (2014). Fen Ders Kitaplarında Sunulan Bilim İnsanlarının Basmakalıp Bilim İnsanı İmajı Açısından Değerlendirilmesi. On dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 33(2), 606-627.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kayrakçı, S. (2019). 7. Sınıf Öğrencilerinin Türk İslam Medeniyetinde Yetiştirilen Bilginlere İlişkin Değerlendirmeleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Koçyiğit, A. & Pektaş, M. (2017). Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarındaki Okuma Parçalarının Bilim Tarihi Kullanımı Açısından İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi 6(1), 185-199.
• Lonsbury, J. G., & Ellis, J. D. (2002). Science History as a Means to Teach Nature of Science Concepts: Using the Development of Understanding Related to Mechanisms of Inheritance. The Electronic Journal for Research in Science & Mathematics Education. 7(2), 1-42.
• MEB. (2018). 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı. Erişim Adresi: http://mufredat.meb.gov.tr/, Erişim Tarihi: 10.12.2021.
• Mısır, M. E. & Şimşek, C. L. (2018). Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Bilim Tarihinin Öğretimsel Değeri Üzerine Görüşleri. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi 1(1), 1-12.
• Özarslan, S. (2019). İslam Düşüncesi ve Müslüman Bilim Adamları. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (MÜSBİD) 8(15), 33-46.
• Özkan, İ., & Mısırlıoğlu, Z. (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 5 Ders Kitabı. Ankara: Ada Matbaacılık.
• Sinav, Ö. (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 5 Ders Kitabı. Ankara: Dikey Yayıncılık.
• Şimşek, C. L. (2011). Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı ve Kitaplarında Türk-İslam Bilginlerine Yer Verilme Durumu. Türk Fen Eğitimi Dergisi 8(4), 154-168.
• Tamdoğan, N. Ö., & Aktan, M. B. (2019). Fen Bilimleri Derslerinde Türk –İslam Bilginlerinin Öğretilmesine Dair Öğretmen ve Uzman Görüşlerinin İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi 48(224), 241-266.
• Türker, S., Seyrek, A., Bozkaya, T., & Üçüncü, Z. (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 7 Ders Kitabı. Ankara: Tutku Yayıncılık.
• Türker, S., Seyrek, A., Bozkaya, T., & Üçüncü, Z. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 8 Ders Kitabı. Ankara: Tutku Yayıncılık.
• Ulu Kalın, Ö. (2018). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Türk İslam Bilginleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 12(26), 330-346.
• Yancı, M. V. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 8 Ders Kitabı. Ankara: Dikey Yayıncılık.
• Yıldırım, A. & Simsek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 12 Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, F. S., Aydın, A., & Yalıkavak, İ. (2021). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 6 Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Yönter, G. (2021). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 7 Ders Kitabı. Ankara: Yıldırım Yayınları.
• Yücel, M., & Karamustafaoğlu, S. (2020). Orta Okul 5. ve 6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitapları Hakkında Öğretmen Görüşleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 9(1), 93-120.