Sanatsal Sembolün Millileştirilmesi Kriterleri

Yıl 2025, Sayı: 17, 179 - 193, 25.03.2025

Günay Qarayeva

https://doi.org/10.47994/usbad.1598530

Öz

Sembol, şiirde ulusal soru açısından ana şiirsel araçlardan biridir. Sembol, edebiyatta dil, ayrıntı, imge ve karakteri içeren estetik bir kategoridir ve bunların hepsi milliyet kavramını yönetir. Ancak konu hassas bir yaklaşım gerektirir. Her halkın şiirsel düşüncesinde belirli bir imgenin sık sık tekrarlanması imgeye ulusal bir karakter kazandırmaz. Milliyetin bir tezahürü olarak sembolün temel gereksinimi, her şeyden önce insanlara gelişimde rehberlik etmesi ve birincil anlamını koruyarak çeşitli tarihsel biçimlerde devam etmesidir. Burada, bir sembolün ulusal olarak benimsenme süreci incelenmektedir; bu, ciddi bir araştırma gerektiren bir şeydir, çünkü ulusal düşüncemizde önemli imgeler vardır ve diğer halkların edebiyatında da aynı veya farklı ölçüde bulunabilir. Dolayısıyla, etnik düşünce, coğrafi faktör ve ideolojik etki bu süreçte özel bir rol oynar. Sunulacak makalede, ulus ve milliyet kavramları, bu alandaki Azerbaycanlı, Türk, Rus ve Avrupalı bilim insanlarının kavramlarına atıfta bulunularak kanıtlanmaktadır. Bu şekilde, ulusal şiirin tarihsel ve sanatsal evrim sürecinde evrensel bir karaktere sahip olan imge-sembollerin bireysel özellikleri belirlenir. Araştırma sırasında, ulusal belleğin gen havuzunda etkin olan Dağ, Ay, Yıldız, Araz nehri ve diğer sembollerin ulusallaşma süreci izlenir ve analiz edilir.

Anahtar Kelimeler

Millet, Edebi Sembol, Dağ, Ay-Yıldız, Araz

Criteria For The Nationalization Of The Artistic Symbol

Öz

The symbol is one of the main poetic devices in terms of the question of nationalism in poetry. The symbol is an aesthetic category in literature, incorporating language, detail, image and character which all govern the concept of nationality. However, the subject requires a sensitive approach. In the poetic thinking of every society the frequent repetition of a specific image does not give the image a national character. The main requirement of the symbol as a manifestation of nationality is that it should, first of all, guide the people in development and endure in various historical forms retaining the primary meaning. The process of the national adoption of a symbol is studied here, something that demands serious research, because there are images of importance in our national thought that can be found to the same or a different extent in the literature of other peoples too. Thus, ethnic thinking, the geographic factor and ideological influence play a special role in this process. In the article to be presented, the concepts of nation and nationality are substantiated with reference to the concepts of Azerbaijani, Turkish, Russian and European scholars in this field. In this way, the individual features of the image-symbols, which have a universal character in the process of historical and artistic evolution of national poetry, are determined. During the research the process of nationalization of the Mountain, Moon, Star, Araz River and other symbols which are active in the gene pool of national memory are traced and analyzed.

Anahtar Kelimeler

Nation, Literary Symbol, Mountain, Moon - Star, Araz

Teşekkür

Teşekkür ederim

Kaynakça

• Abbasova, M. (2004). Klassik Azərbaycan hekayətində bədii simvol. 1900-1920 (The artistic symbol in classical Azerbaijani narrative. 1900-1920).
• Araz, M. (Mammad Araz). (2004). Seçilmiş əsərləri (Selected works). Two vols, Vol. 1. Lider
• Aslan, M. (Mammad Aslan). (1990). Bilməcədi bildiyimiz bu dünya. Şeirlər. Yazichi Azərbaycan bayatıları (Azerbaijani folk verse). (1984). Elm
• Bayatılar (Folk verse). (1960). Azarnashr
• Bayatılar (Folk verse). (2005). Altun kitab
• Cavad, Ə (Ahmad Javad). (1992). Seçilmiş əsərləri (Collected Works). 2 vols, /vol 1. Azarnashr XX əsr Azərbaycan poeziyası antologiyası (2009). I kitab. 1920-ci illərin poeziyası (Anthology of Azerbaijani poetry in the 20th century. Book 1 – poetry of the 1920s). Elm Kitabi-Dədə Qorqud. (2004). Öndar
• Gürkan, S. L. (2011). Osmanlının Yahudileri, Cumhuriyetin Ötekileri. Kitap tanıtımı ve tenkitler. Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 8(2),83-99, Mayıs–Ağustos.
• Ögel, B. (2001). Türk kültürünün gelişme çağları (The eras of the emergence of Turkic culture), Two vols, Vol. I. Özrenk matba.
• Rəsulzadə, M.Ə. (Rasulzada, Mammad Amin). (1990). Azərbaycan cümhurriyəti (The Azerbaijani state). Elm. Semboller ve işaretler (Symbols and signs). (2010). Alfa
• Lewis, G. (Trans.). (2011). The Book of Dede Korkut. Penguin Classics. (Original work published 1974) Мурадалиева, Н. (Muradaliyeva, Naila). (1992). Романтический пейзаж в литературе (The romantic landscape in literature). Yazichi
• Соколов, Д.В. (Sokolov, D.V.). (2014). “К проблеме генезиса концепта «национализм»” (On the genesis of the concept of “nationalism”), Вестник ТГПУ (Tomsk State Pedagogical University Herald).
• Чороев, Т.К. (Choroyev, T.K.). (1995). “Тенгир-Тоо (притянвшанье) как регион этногенезиса кыргызского народа” (Tengir-Too [Tienshan] as a region of the ethnogenesis of the Kyrgyz people), in the book Происхождения кыргызов (Origin of the Kyrgyz). Bishkek.
• Astroset Semboller Araştırma Grubu (16 Temmuz 2014-cü il). Dağ sembölü (The mountain symbol) http://www.astroset.com/bireysel_gelisim/sembol/s44.htm
• Энциклопедия знаков и символов (Encyclopaedia of signs and symbols). http://www.znaki.chebnet.com/s10.php?id=560 (Retrieved fevruary 2, 2020)