Spor Salonuna Üye Bireylerde Egzersiz Bağımlılığı ve Ortoreksiya Nervoza Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 48 - 61, 31.12.2024

Cansel İzgi Tezcan , Hulusi Alp

https://doi.org/10.30769/usbd.1561899

Öz

Bu çalışmada, spor salonuna üye olan bireylerin egzersiz bağımlılığı ile ortoreksiya nervoza eğilimleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma kapsamında 17-67 yaş aralığındaki 135 erkek, 121 kadın olmak üzere 256 katılımcı ile yapılan analizler sonucunda, yaş gruplarına göre, 17-23 yaş grubundakilerin egzersiz bağımlılığı eğilimlerinin, 30-36 yaş ve 43 yaş üzeri gruplara göre belirgin şekilde daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). 4-6 yıldır spor yapanların ve 7 ve üzeri yıldır spor yapanların 1-3 yıldır spor yapanlara göre egzersiz bağımlılığı ölçeğinin tüm alt boyutlarında daha yüksek puana sahip olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Katılımcıların %87,8’sinin sosyal medyada egzersizle ilgili sayfaları, %80,5’inin ise beslenmeyle ilgili sayfaları takip ettiği görülmüştür. Ortoreksiya nervoza eğilimi ise yaş ilerledikçe artmaktadır (p<0,05). Araştırmada, 1-3 yıldır spor yapan bireylerin ortoreksiya eğilimlerinin, 7 yıldan uzun süredir spor yapan bireylerden daha fazla olduğu belirlenmiştir (X=30,38 ve X=23,64, p<0,05). Ayrıca, sosyal medyada beslenmeyle ilgili sayfaları takip etme durumunun ORTO-11 puanı ile arasında bir anlamlılık tespit edilmemiştir (p>0,05). Egzersiz bağımlılığı ve ortoreksiya nervoza arasında orta düzeyde negatif bir ilişki olduğu görülmüştür (r=-0,442, p<0,001). Sonuç olarak, spor yapan bireylerde egzersiz bağımlılığı ve ortoreksiya nervoza eğilimlerinin cinsiyet, yaş ve sosyal medya kullanımı gibi faktörlere bağlı olarak farklılık gösterdiği ve bu iki eğilimin birbiriyle negatif ilişkili olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Egzersiz bağımlılığı, Ortoreksiya nervoza, Sosyal medya, Spor

Examination of the Relationship Between Exercise Addiction and Orthorexia Nervosa in Gym Members

Öz

This study aims to examine exercise addiction, orthorexia nervosa tendencies, and the factors influencing these behaviors among individuals who are members of fitness centers. The analysis, conducted with 256 participants consisting of 135 men and 121 women aged between 17 and 67, revealed that the 17-23 age group showed significantly higher tendencies toward exercise addiction compared to the 30-36 age group and those over 43 years of age (p<0.05). It was also found that individuals who have been exercising for 4-6 years and those exercising for 7 years or more scored higher on all subscales of the exercise addiction scale compared to those exercising for 1-3 years (p<0.05). The findings showed that 87.8% of the participants followed exercise-related pages and 80.5% followed nutrition-related pages on social media. Orthorexia nervosa tendencies were found to increase with age (p<0.05). Additionally, individuals who had been exercising for 1-3 years displayed higher orthorexia tendencies than those who had been exercising for more than 7 years (X=30.38 and X=23.64, p<0.05). However, no significant correlation was found between following nutrition-related pages on social media and the ORTO-11 score (p>0.05). A moderate negative correlation was observed between exercise addiction and orthorexia nervosa (r=-0.442, p<0.001). In conclusion, the study found that exercise addiction and orthorexia nervosa tendencies vary depending on factors such as gender, age, and social media usage among individuals engaged in sports, and that these two tendencies are negatively correlated.

Anahtar Kelimeler

Exercise addiction, Orthorexia nervosa, Social media, Sports

Kaynakça

• Akbari, M., Seydavi, M., Zamani, E. ve Griffiths, M. D. (2024). The risk of exercise addiction mediates the relationship between social media use and mental health indices among young Iranians. Addiction Research ve Theory, 32(1), 27–37. https://doi.org/10.1080/16066359.2022.2149742
• Alkhatib, A., Łucka, I., Mazur, A., Łucka, A., Sarzy´nska, I., Sarzy´nska, S., Trojniak, J. ve Kopá Nska, M. (2024). Orthorexia as an Eating Disorder Spectrum—A Review of the Literature. Nutrients 2024, Vol. 16, Page 3304, 16(19), 3304. https://doi.org/10.3390/nu16193304
• American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Text revision.
• Ammar, A., Brach, M., Trabelsi, K., Chtourou, H., Boukhris, O., Masmoudi, L., Bouaziz, B., Bentlage, E., How, D., Ahmed, M., Müller, P., Müller, N., Aloui, A., Hammouda, O., Paineiras-Domingos, L. L., Braakman-Jansen, A., Wrede, C., Bastoni, S., Pernambuco, C. S., … Hoekelmann, A. (2020). Effects of COVID-19 home confinement on eating behaviour and physical activity: Results of the ECLB-COVID19 international online survey. Nutrients, 12(6). https://doi.org/10.3390/nu12061583
• Arusoğlu, G. (2006). Sağlıklı Beslenme Takıntısı (Ortoreksiya) Belirtilerinin İncelenmesi, Orto-15 Ölçeğinin Uyarlanması. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi. Ankara
• Arusoğlu, G., Kabakçı, E., Kutluay Merdol, T. ve Köksal, G. (2008). Ortoreksiya nervoza ve ORTO-11’in Türkçeye uyarlama çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(3), 283–291.
• Awad, E., Rogoza, R., Gerges, S., Obeid, S. ve Hallit, S. (2022). Association of Social Media Use Disorder and Orthorexia Nervosa Among Lebanese University Students: The Indirect Effect of Loneliness and Factor Structure of the Social Media Use Disorder Short Form and the Jong-Gierveld Loneliness Scales.
• Baǧci Bosi, A. T., Çamur, D. ve Güler, Ç. (2007). Prevalence of orthorexia nervosa in resident medical doctors in the faculty of medicine (Ankara, Turkey). Appetite, 49(3), 661–666. https://doi.org/10.1016/j.appet.2007.04.007
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Chaki, B., Pal, S. ve Bandyopadhyay, A. (2013). JHSE. Journal of Human Sport ve Exercise. Journal of Human Sport and Exercise, 8(4), 1045–1053.
• Donini, L. M., Marsili, D., Graziani, M. P., Imbriale, M. ve Cannella, C. (2005). Orthorexia nervosa: validation of a diagnosis questionnaire. Eating and Weight Disorders : EWD, 10(2).
• Fife-Schaw, C., de Lusignan, S., Wainwright, J., Sprake, H., Laver, S., Heald, V., Orton, J., Prescott, M., Carr, H. ve O’Neill, M. (2014). Comparing exercise interventions to increase persistence with physical exercise and sporting activity among people with hypertension or high normal blood pressure: Study protocol for a randomised controlled trial. Trials, 15(1), 1–9.
• Filippone, L., Shankland, R. ve Hallez, Q. (2022). The relationships between social media exposure, food craving, cognitive impulsivity and cognitive restraint. Journal of Eating Disorders, 10(1), 1–12.
• Gabriel, S. (2021). Exploring the relationship between physical activity, gender, social media and orthorexia nervosa in university students.
• Gedik, A. ve Pulur, A. (2021). Fitness merkezine giden bireylerin egzersiz bağımlılıklarının incelenmesi. Sportive, 4(2), 12–23. https://doi.org/10.53025/sportive.875537
• Hamurcu, P. (2023). Yeme davranışı, yeme bozukluğu ve ortoreksiya nervoza yordayıcıları olarak sosyal medya bağımlılığı ve kullanım amaçları: genç yetişkinler üzerine bir çalışma. Journal of Dependence, 24(2), 133–145. https://doi.org/10.51982/bagimli.1139475
• Hausenblas, H. A. ve Downs, D. S. (2002). How much is too much? The development and validation of the exercise dependence scale. Psychology and Health, 17(4), 387–404.
• İkizler, H. C. ve Yeltepe, H. (2007). Egzersiz bağımlılığı ölçeği-21’in Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Bağımlılık Dergisi, 8(1), 29–35.
• Karaağaç, Y., Çetinkaya, F. İ. ve Koyu, E. B. (2022). Comparison of exercise dependence, eating attitude disorder and risk of orthorexia nervosa among regular students and student athletes. Spor Hekimliği Dergisi, 57(4), 171–176.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi (17.Baskı). Nobel.
• Koven, N. S. ve Wabry, A. (2015). The clinical basis of orthorexia nervosa: emerging perspectives. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 11, 385–394.
• Kuzu, A., Çiçekoğlu Öztürk, P. (2023). Spor Yapan bireylerde egzersiz bağımlılığı, ortoreksiya nervoza ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 10(2), 226–234. https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1222578
• Malm, C., Jakobsson, J. ve Isaksson, A. (2019). Physical activity and sports—real health benefits: a review with insight into the public health of Sweden. Sports, 7(5). https://doi.org/10.3390/sports7050127
• Marques, A., Peralta, M., Sarmento, H., Loureiro, V., Gouveia, É. R. ve Gaspar de Matos, M. (2019). Prevalence of risk for exercise dependence: a systematic review. Sports Medicine (Auckland, N.Z.), 49(2), 319–330.
• Minutillo, A., Di Trana, A., Aquilina, V., Ciancio, G. M., Berretta, P. ve La Maida, N. (2024). Recent insights in the correlation between social media use, personality traits and exercise addiction: a literature review. Frontiers in Psychiatry, 15. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2024.1392317
• Erşahinoğlu, E., Sabahi, İ. S. ve Tamam, L. (2023). Tıp fakültesi öğrencilerinde ortoreksiya nervoza. Çukurova Tıp Öğrenci Dergisi, 3(2), 30–39.
• Orscelik, A., Büyüklüoğlu, G. ve Ercan2, S. (2023). The relationship of exercise addiction with alexithymia and orthorexia. Spor Hekimliği Dergisi, 58(3), 139–145.
• Raggatt, M., Wright, C. J. C., Carrotte, E., Jenkinson, R., Mulgrew, K., Prichard, I. ve Lim, M. S. C. (2018). “I aspire to look and feel healthy like the posts convey”: engagement with fitness inspiration on social media and perceptions of its influence on health and wellbeing. BMC Public Health, 18(1).
• Rudolph, S. (2018). The connection between exercise addiction and orthorexia nervosa in German fitness sports. Eating and Weight Disorders : EWD, 23(5), 581–586.
• Söyleyici-Öcal, Z. S. ve Yazar, D. (2023). Sağlik ve Bilim. Hatice BAYGUT (Ed.), Beslenme. Efe Akademi.
• Strahler, J., Wachten, H. ve Mueller-Alcazar, A. (2021). Obsessive healthy eating and orthorexic eating tendencies in sport and exercise contexts: A systematic review and meta-analysis. Journal of Behavioral Addictions, 10(3). https://doi.org/10.1556/2006.2021.00004
• Töre, Ö. ve Karabacak, S. (2022). An investigation of exercise addictions of students at a faculty of sports sciences in terms of some variables (kocaeli university case). International Journal of Curriculum and Instruction, 14(1), 933–946.
• Trott, M., Jackson, S. E., Firth, J., Jacob, L., Grabovac, I., Mistry, A., Stubbs, B. ve Smith, L. (2021). A comparative meta-analysis of the prevalence of exercise addiction in adults with and without indicated eating disorders. Eating and Weight Disorders : EWD, 26(1), 37–46.
• Trott, M., Yang, L., Jackson, S. E., Firth, J., Gillvray, C., Stubbs, B. ve Smith, L. (2020). Prevalence and correlates of exercise addiction in the presence vs. absence of indicated eating disorders. Frontiers in Sports and Active Living, 2, 84. https://doi.org/10.3389/fspor.2020.00084
• Weinstein, A. ve Weinstein, Y. (2014). Exercise addiction- diagnosis, bio-psychological mechanisms and treatment issues. Current Pharmaceutical Design, 20(25), 4062–4069.
• Yazar, D. (2023). Üniversite Öğrencilerinde Ortoreksiya Nervoza Eğilimi ve Beden Algısı. LAP Lambert Academic Publishing.
• Yazar, D., ve Alp, H. (2023). Intervention with Physical Activity and Nutrition Program Adapted to Individuals with Autism with Eating Problems. Avrasya Spor Bilimleri ve Eğitim Dergisi, 5(2), 211-224. https://doi.org/10.47778/ejsse.1343093
• Zeulner, B., Ziemainz, H., Beyer, C., Hammon, M. ve Janka, R. (2016). Disordered eating and exercise dependence in endurance athletes. Advances in Physical Education, 06(02), 76–87. https://doi.org/ 10.4236/ape.2016.62009