Düzenli Spor Aktivitelerine Katılan Yetişkin Bireylerin Sürdürülebilir Tüketim Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 16, 30.06.2025

Özkan Karaduman , Melek Yeşim Albayrak Kuruoğlu

https://doi.org/10.30769/usbd.1671390

Öz

Bu çalışmada, düzenli spor aktivitelerine katılan yetişkin bireylerin sürdürülebilir tüketim davranışlarının ne düzeyde olduğu, bazı sosyo-demografik parametrelerden ve tercih ettikleri spor merkezine (kamu ve özel) göre nasıl etkilendiği incelenmiştir. Araştırmada yaşları 18-59 arasında değişen 163 kadın, 164 erkek toplam 327 bireye, Doğan, Bulut ve Çımrın (2015) tarafından geliştirilen 5'li Likert tipindeki Sürdürülebilir Tüketim Davranışları Ölçeği uygulanmıştır. Ölçeğin sürdürülebilir tüketim davranışı, çevre duyarlılığı ve tasarruf alt boyutlarında kadınların puanlarının erkeklere göre yüksek olduğu (p<0,05), bireylerin yaşı arttıkça daha sürdürülebilir tüketim davranışları sergiledikleri görülmüştür (p<0,05). Sürdürülebilir tüketim davranışı, çevre duyarlılığı, ihtiyaç dışı satın alma ve tasarruf boyutlarından elde edilen puanların bireylerin sahip olduğu mezuniyet derecesine göre anlamlı olarak farklı bulunmuştur (p≤0,05). Sürdürülebilir tüketim davranışı, ihtiyaç dışı satın alma, ve yeniden kullanılabilirlik alt boyutlarında kamu spor merkezlerini tercih eden bireylerin puanlarının, özel spor merkezlerine devam edenlere göre daha yüksek olduğu görülmüştür (p≤0,05). Yeniden kullanılabilirlik alt boyutunda, bir spor dalında lisansa sahip olan (geçmişte veya şimdi) bireyler, diğerlerine göre yüksek puan elde etmiştir (p≤0,05). 6 ay ile 1 yıl arasında spor merkezine devam eden bireylerin, 3 aydır spor merkezine devam edenlere göre tüm alt boyutlarda aldıkları puanların daha yüksek olduğu gözlenmiştir (p≤0,05).

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik , Sürdürülebilir tüketim , Kamu spor merkezleri , Özel spor merkezleri , Düzenli spor yapan bireyler

Sustainable Consumption Behaviors of Adult Individuals Who Regularly Participate in Sports

Öz

In this study, the level of sustainable consumption behaviors of adult individuals who regularly participate in sports activities were examined. Some socio-demografic parameters; age, income, gender and their membership status (public or private centers) were evaluated if they had an impact on their sustainable consumption behaviors. A total of 327 regularly sports attending individuals, 163 female and 164 male, aged between 18-59 were surveyed via 5-point Likert-type Sustainable Consumption Behavior Scale developed by Doğan, Bulut, and Çımrın (2015). It was observed that the scores of women were higher than men in the sub-dimensions of sustainable consumption behavior, environmental sensitivity and savings (p<0.05), and they exhibited more sustainable consumption behaviors as their age increased (p<0.05). The results of sustainable consumption behavior, environmental awareness, non-essential purchasing and savings were significantly differed according to the education levels of the individuals (p≤0.05). The scores of sustainable consumption behavior, non-essential purchasing, and reusability were showed that participants of public sports centers executed higher results (p≤0.05). In the sub-dimension of reusability, individuals with license in any sport (past or present) had higher scores (p≤0.05). Individuals who attended the sports center between 6 months and 1 year had higher scores in all sub-dimensions of the scale compared to individuals who attended the sports center for the last 3 months (p≤0.05).

Anahtar Kelimeler

Sustainability , Sustainable consumption , Public sports centers , Private sports centers , Regularly sports attending participants

Kaynakça

• Aksu, C.K., Gelibolu, L. (2015). Üniversite çalışanlarının sürdürülebilir tüketim açısından tutumlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. KAÜ İİBF Dergisi, 6(9), 235-248.
• Ateş, H. (2018). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sürdürülebilir tüketim davranışlarının ve bilgi düzeylerinin araştırılması. Journal of Uludag University Faculty of Education, 31(2), 507-531.
• United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). (2020) Küresel iklim eylemi. https://unfccc.int/climate-action#Empowerment (Erişim Tarihi: 08 Eylül 2024)
• Charter, M., Peattie, K. Ottman, J. ve Polonsky, M. J. (2002). Marketing and sustainability. The Centre for Sustainability Design, Brass.
• Devecioğlu, S. (2012). Sporun evrenselliği. Işık Binyılı İnternet Dergisi, (23). Erişim Adresi: http://www.isikbinyili.org/index.php/sporun-evrenselligi.
• Doğan, O., Bulut, Z.A. ve Çımrın, F. K. (2015). Bireylerin sürdürülebilir tüketim davranışlarının ölçülmesine yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(4), 659-678.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık
• Küresel Amaçlar. (2024). Sorumlu üretim ve tüketim. https://www.kureselamaclar.org/amaclar/sorumlu-uretim-ve-tuketim/
• Luchs, M.G. & Mooradian, T.A. (2012). Sex, Personality, and sustainable consumer behaviour: Elucidating the gender effect. J Consum Policy, 35, 127–144. https://doi.org/10.1007/s10603-011-9179-0
• Mallen, R. I. & Heras, M. (2020). What sustainability higher education institutions’ pathways to reach the Agenda 2030 goals. Sustainability, 12(4), Article 1290. https://doi.org/10.3390/su12041290
• Okşar, G. & Koç, F. (2020). Tüketicilerin demografik özelliklerine göre sürdürülebilir tüketim davranışlarındaki farklılıkların incelenmesi. In International Marmara Social Sciences Congress (Autumn 2020) (p. 413).
• Özkaya, O. (2013). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin tüketici eğitim konusundaki bilgi ve tutumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Peattie, K. (2010). Green consumption: Behavior and norms. Annual Review of Environment and Resources, 35, 195-228.
• Polat, E., Akoğlu, H. E., Konak, O., Özen, G. (2019). Fiziksel aktivite yapan ve yapmayan bireylerde sürdürülebilir tüketim davranışlarının incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(2), 53-63.
• Soylu, Z. (2019). Demografik özelliklerin sürdürülebilir tüketim davranışına etkilerinin analizine yönelik bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Pazarlama Programı.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2024). Çevre, iklim değişikliği ve suya dair sürdürülebilir kalkınma hedefleri. https://www.mfa.gov.tr/surdurulebilir-kalkinma.tr.mfa
• United Nations Environment Programme (UNEP) (2002). Sustainable consumption, A Global Status Report
• United Nations. (2015). Addis Ababa Action Agenda. Erişim tarihi: 5 Kasım 2024, https://sustainabledevelopment.un.org/frameworks/addisababaactionagenda
• Üzüm, H., Yeşildağ, B., Karlı, Ü., Ünlü, H., Parlar, F. M., Çokpartal, C., & Tekin, N. (2016). Kamu ve özel spor merkezleri müşterilerinin hizmet kalitesi algılarının incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 167-180.
• Yıldız, K., Güzel- Gürbüz, P., Esentaş, M., Beşikçi, T., & Balıkçı, İ. (2021). Üniversite öğrencilerinin sürdürülebilir çevre eğitimi ve çevre sorunlarına yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Social Science Research, 10(1), 35-49.
• MAC. (2024). Türkiye hareket haritası araştırması. Future Bright iş birliğiyle gerçekleştirilen araştırma. The Brand Age. https://thebrandage.com/2024/10/16/macin-turkiye-hareket-haritasi-spor-cesitliligi-ve-dijitallesme-oen-planda-11665/