Carnivalesk features in Ahmet Hamdi Tanpınar’s story named Acıbadem’deki Köşk

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 12, 59 - 74, 01.04.2025

Şerefnur Atik

Öz

Carnival theory is a theory introduced into literature by the famous Russian theorist Mikhail Bakhtin. Mikhail Bakhtin revealed this theory as a result of his studies on Rabelais and Dostoyevsky. In order for a work to be examined according to carnival theory; It has been understood that it must have features such as carnival laughter, the carnival king being stripped of his crown, grotesque body image, chronotope, menippus satire, dialogia, and heteroglossia. Ahmet Hamdi Tanpınar is one of the writers who contributed different types of works to Turkish Literature. These types of works include genres such as literary history, novels, stories, poems and essays. In this study, in order to evaluate Ahmet Hamdi Tanpınar's story titled The Mansion in Acıbadem according to the carnival theory; The carnivalesque elements in the work will be explained through examples taken from the text.

Anahtar Kelimeler

Tanpınar, carnivalesque, menippus satire, kronotop, diyalogia

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Acıbadem’deki Köşk adlı hikâyesindeki karnavalesk unsurlar

Öz

Karnaval kuramı ünlü Rus teorisyen Mihail Bahtin’in edebiyata kazandırmış olduğu bir kuramdır. Mihail Bahtin bu kuramı Rabelais ve Dostoyevski üzerine yapmış olduğu çalışmaların neticesinde ortaya çıkartmıştır. Bir eserin karnaval kuramına göre incelenebilmesi için; karnaval gülmesi, karnaval kralının tacının elinden alınması, grotesk beden imgesi, kronotop, menippos yergisi, diyaloji, heteroglossia gibi özelliklere sahip olmasının gerekli olduğu anlaşılmıştır. Ahmet Hamdi Tanpınar, Türk Edebiyatına birbirinden farklı türde eserler kazandırmış olan yazarlardan biridir. Bu eser türleri arasında edebiyat tarihi, roman, hikâye, şiir, deneme gibi türler bulunmaktadır. Bu çalışmada Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Acıbadem’deki Köşk adlı hikâyesinin karnaval kuramına göre değerlendirilebilmesi için; eserde bulunan karnavalesk unsurlar, metinden alınan örnekler üzerinden gidilerek açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tanpınar, karnavalesk, menippos yergisi, kronotop, diyaloji

Kaynakça

• Aşı, H. (2019). Yüzyıllık Yalnızlık romanında karnavalesk dünya. International Journal of Languages Education and Teaching, IJLET, 7(4), 195–211.
• Bahtin, M. (2004). Dostoyevski Poetikasının sorunları, Metis Yayınları.
• Bahtin, M. (2005). Rabelais ve dünyası. Ayrıntı Yayınları.
• Bahtin, M. (2016). François Rabelais ve Orta Çağ Rönesans Halk Kültürü. Alfa Yayınları.
• Bahtin, M. (2020). Karnavaldan romana, (Çev.: Soydemir, C.; Derleyen: Irzık, S. C.). Ayrıntı Yayınları.
• Brandist, C. (2011). Bahtin ve Çevresi, (Çev: Soydemir, C.). DoğuBatı Yayınları.
• Erbarıştıran, T. (2021). Orta Çağ’da kahkaha ve karnaval. Red Kitap Yayınları.
• Ergeç, Z. (2021). Ruh Üşümesi romanında karnavalesk unsurlar ve grotesk beden imgesi. Edebi Eleştiri Dergisi, V(1), 41 – 56.
• Gülsoy, M. (2010). https://muratgulsoy.wordpress.com/2010/11/07/tanpinar
• Kırılmış, T. & Magdy, M. (2023). Refik Halit Karay’ın hikâyelerinin taşra kronotopu bağlamında incelenmesi. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 7(1), 314–335.
• Koçyiğit, M. (2017). İhsan Oktay Anar’ın romanlarında karnavalın izleri, [Yüksek Lisans Tezi, İhsan Doğramacı Vakfı Bilkent Üniversitesi, Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Oğuz, O. (2007). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Acıbadem’deki Köşk hikâyesinde mekânın kullanımı. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık, S:16
• Şahin, S. (2013). Modernizmin oyunu, oyunun modernizmi: Tanpınar’da oyun, Kapı Yayınları.
• Şenderin, Z. (2008). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın hikâyelerinde karakter yaratımında çocukluk yıllarının rolü. Gazi Türkiyat Dergisi, 1(2), 169–184.
• Tanpınar, A. H. (2006). Hikâyeler. Dergâh Yayınları.
• Yılmaz, T. (2019). Karnavalizm, Sokratik diyalog, Menippusçu hiciv ve Erewhon. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(27), 849–870.
• Yörü, G. (2023). Tiamat romanında karnavalesk unsurlar. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen – Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, TÜRKDED 6