Bir Karadelik Göstergesi Olarak Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu’na Yapılan Bütçe Transferleri

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 50 - 61, 21.07.2023

Mehmet Bulut

Öz

Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi sigortalılardan ve işverenlerden tahsil edilen primlerle finanse edilmektedir. Ancak primlerin giderler karşısındaki yetersizliği nedeniyle finansal açıklar ortaya çıkmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun bütçesinde ortaya çıkan finansal açıklar ise merkezi bütçeden yapılan transferler ile kapatılmaktadır. Bütçe transferlerinin kronik hale gelmesi ve yıllar geçtikçe büyümesi bütçenin bir kara delik olarak nitelendirilmesine neden olmuştur. Özellikle aktif/pasif sigortalı oranındaki düşüklük, kayıt dışı istihdam, prim tahsilatındaki başarısızlık ve yeniden yapılandırma uygulamaları finansal açığın ve bütçe transferlerinin artmasına neden olmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun istatistik veri tabanında bütçe transferlerinin içerisinde açık finansmanının yanı sıra devlet katkısı, teşvikler, ödeme gücü olmayanların GSS primleri, faturalı ödemeler, ek ödemeler ve ek karşılıklar yer almaktadır. Ancak bütçe transferlerinin niteliğinin ortaya konulması ve sorunlara çözüm üretilmesi açısından istatistiki veri içeriklerinin yeniden gözden geçirilmesi ve bazı düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Güvenlik, Sosyal Güvenlik Kurumu, Bütçe Transferi, Finansal Açık, Devlet Katkısı

As a Black Hole Indicator Budget Transfers to Social Security Institution in Turkey

Öz

The Turkish social security system is financed by premiums collected from the insured and employers. However, financial deficits arise due to the inadequacy of premiums against expenses. Financial deficits in the budget of the Social Security Institution are covered by transfers from the central budget. The chronicity of budget transfers and their growth over the years has caused the budget to be described as a black hole. Especially the low ratio of active/passive insured, unregistered employment, failure in premium collection and restructuring practices cause an increase in financial deficit and budget transfers. In the statistical database of the Social Security Institution, budget transfers include government contribution, incentives, GSS premiums of those who cannot pay, postpaid payments, additional payments and additional provisions, as well as deficit financing. However, it is necessary to review the statistical data contents and make some arrangements in order to reveal the nature of the budget transfers and to find solutions to the problems.

Anahtar Kelimeler

Social Security, Social Security Institution, Budget Transfer, Financial Deficit, Government Contribution

Kaynakça

• Altunöz, U. (2017). Sosyal Güvenlik Politikaları Açısından Bütçe Transferlerinin Makroekonomik Etkileri: Türkiye Deneyimi. International Review of Economics and Management, 5(1), 58-77.
• Başbuğ, A. (2010). Sosyal Hukuk, Hukukun Toplumsal Temelleri. Ankara: A Kitap.
• Bulut, M. (2022). Türkiye’de Uygulanan Sigorta Prim Teşviklerinin Niteliği Üzerine Bir Tartışma: Kamu Harcaması mı, Prim Harcaması mı? Maliye Çalışmaları Dergisi, 67, 67-88.
• Cumhurbaşkanlığı (2022). 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/11/2023-Yili-Cumhurbaskanligi-Yillik-Programi.pdf.
• Cural, M. (2016). Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin Mali Yapısı Ve Sisteme Yapılan Bütçe Transferlerinin Ekonomik Yansımaları. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 693-706.
• Dağ, M. (2019). Sosyal Güvenlik Bütçe Açıklarının Sürdürülebilirliği: 2009-2018 Türkiye Örneği. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 14(56), 369-378.
• Doğan, A. ve Kabayel, M. (2017). Sosyal Güvenlik ve Sosyal Güvenlik Harcamaları Üzerine Değerlendirmeler. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 217-240.
• Güler, Y. (2015). Vergi Aflarının Bütçe ve Genel Ekonomi Üzerine Etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 8-21.
• Makas, R.. (2005). Sosyal Güvenlik Kurumlarında İdari Özerklik ve Önemi. Öneri Dergisi, 6(23), 1-7.
• Memişoğlu, H. ve Cural, M. (2022). Türkiye’de Sosyal Güvenlik Reformlarının Mali Sonuçları. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8(1), 1-14.
• Organ, İ. ve Yavuz, E. (2017). Sosyal Güvenlik Sistemi Açıklarının Analizi Ve Ekonomi Üzerindeki Etkisi. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2(1),105-123 .
• Öçal, M. ve Boyacıoğlu, N. (2018). Sosyal Güvenlik Hizmetlerinin Finansman Yöntemleri: Türkiye’de Ve Dünyada Sosyal Güvenliğin Finansmanına Kısa Bir Bakış. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(26), 910-923.
• Saraçoğlu, F. (2003). Vergi Afları, Vergiye Uyum ve Türkiye Uygulamaları, Gazi Üniversitesi İİBF.
• SGK (2021). Sosyal Güvenlik Kurumu 2020 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara.
• SGK (2022). Aylık İstatistik Bültenleri. https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Aylik/42919466-593f-4600-937d-1f95c9e252e6/ (Erişim Tarihi: 08.03.2023)
• SGK (2022a). Sosyal Güvenlik Kurumu 2021 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara.
• SGK (2023). Sosyal Güvenlik Kurumu 2022 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara.
• Tatlı H. ve Göçer İ. (2015). Türkiye’de Sosyal Güvenlik Politikalarının Sürdürülebilirliği: Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Analizi. Business and Economics Research Journal, 6(3), 87-111.
• TÜİK (2023). İşgücü İstatistikleri, Ocak 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Ocak-2023-49386 (Erişim Tarihi: 08.03.2023)
• Yenihan, B. (2017). Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Sosyal Güvenlik: Dünya’da ve Türkiye’de Gelişimi Üzerine Bir İnceleme. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(30), 177-196.
• Yıldız F., Özkan S., Biçer, C., Çakır, B. ve Tok Demircan, D. (2022). Türkiye’de 1990-2021 Döneminde Bütçe Açıklarının Ekonomik Belirleyicileri. Bir Hipotez Bir Test Maliye Ve İktisat Özelinde, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Yılmaz, B.E. (2014). Sosyal Güvenlik Ekonomisi: Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sisteminin Açıkları, Finansmanı ve Reformu, İstanbul: Derin.
• Yılmaz, V., ve Yenitürk, N. (2015). Türkiye’de Sosyal Güvenlik Harcamalarının Uzun Dönemli Analizi Değerlendirme Notu, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sivil Toplum Çalışmaları Merkezi.