Vergi Hatalarına Karşı Verilen Düzeltme Beyannameleri ile Bunlar Üzerinden Tarh Edilen Vergi ve Cezalara Karşı Dava Açılması

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 62 - 69, 21.07.2023

Abdullah Ömercioğlu

Öz

Modern vergi sistemleri mükellefin beyanı üzerinden yapılan tarhiyatlara dayanmaktadır. Bu sistemde mükellef, kendi beyan ettiği matrah üzerinden tarh edilen vergilere karşı dava açamamaktadır. Ancak beyanname üzerine gerçekleşen işlemlerde vergi hatalarının olması ya da beyannamenin mükellefin çelişkisi sebebiyle ihtirazi kayıt şerhi konarak verilmesi durumlarında mükellef kendi beyanına karşı dava açma hakkına sahip olmaktadır. Uygulamada bazen bu iki durumun birleştiği görülebilmektedir. Bu takdirde tespit edilen vergi hatası üzerine mükelleften düzeltme beyannamesi vermesi istenmekte; mükellef de düzeltme beyannamesini ihtirazlı kayıt ile vermektedir. Dolayısıyla ihtirazi kaydın bu şekilde verilen düzeltme beyannamelerine konup konamayacağı ve konulduğu takdirde dava hakkı tanıyıp tanımayacağı tartışması ortaya çıkmaktadır.
Çalışmada, beyan üzerine tarh edilen vergilere karşı dava açılmasına imkân tanıyan vergi hataları ve ihtirazi kayıt yolu incelenmiştir. Bu çerçevede bahsedilen tartışmanın ilk aşamasını oluşturan hata düzeltme yolu açıklanmış ve düzeltme beyannamesinin mahiyeti belirlenmiştir. Daha sonra da düzeltme beyannamesi üzerinden tarh edilen vergi ve cezalara karşı dava açılıp açılamayacağı hususu ilgili düzenlemeler ve yargı kararları çerçevesinde incelenmiştir. Sonuçta, düzeltme beyannamelerinin yeni bir işlem olduğunun kabulüyle birlikte düzeltme beyannamelerinde ihtirazi kayıt konabileceği ve bunun mükellef için dava açma hakkını doğuracağı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Vergi Hataları, İhtirazi Kayıt, Düzeltme Beyannamesi, Dava Yolu, Hak İhlali

Correction Declarations Given for Tax Errors and Litigation Against Taxes and Sanctions Imposed on These

Öz

Modern tax systems are based on assessments made on the taxpayer’s declaration. In this system, the taxpayer cannot file a lawsuit against the taxes levied on the self-declared base. However, the taxpayer has the right to file a lawsuit in case of tax errors in the transactions realized on the declaration or given with mental reservation because of taxpayer’s conflict. In practice, it can sometimes be seen that these two situations are combined. In this case, the taxpayer is requested to submit a correction declaration upon the detected tax error; The taxpayer also submits the correction statement with reservation. Therefore, the debate arises as to whether the reservation can be included in the correction declaration given in this way and if it is, whether it will entitle the right to a lawsuit.
In the study, tax errors and the way of registration of objections, which allow to file a lawsuit against the taxes levied on the declaration, are examined. In this framework, the error correction method, which constitutes the first stage of the discussion, has been explained and the nature of the correction declaration has been determined. Then, the issue of whether a lawsuit can be filed against the taxes and sanctions levied on the correction declaration is examined within the framework of the relevant regulations and judicial decisions. As a result, it has been evaluated that with the acceptance that the correction declarations are a new transaction, reservations can be made in the correction declarations and this will create the right to file a lawsuit for the taxpayer.

Anahtar Kelimeler

Tax Errors, Mental Reservation, Correction Declaration, Legal Remedy, Violation of Right

Kaynakça

• Bayar, İ. N. (2015). Türkiye’de Düzeltme Yolu: Kapsam ve İçerik Tartışmaları. B. Yaltı (Ed), Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümü: Barışçıl Mekanizmalar içinde (ss. 31-70). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Biniş, M. (2012). Türk Vergi Hukukunda Vergi Hataları ve Sonuçları. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Demirbaş, T. (2013). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Doğrusöz, B. (2002). Vergi Hukukunda İhtirazi Kayıt ve Pişmanlıkla Beyan. Mali Çözüm, 58, 1-3.
• Erdem, T. (2012). Vergi Hukukunda Uyuşmazlıklarının İdari Aşamada Çözümü ve Alternatif Çözüm Yolları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Göker, C. ve Yılmazoğlu, Y. E. (2017). Süresinden Sonra İhtirazî Kayıtla Verilen Düzeltme Beyannamesi Nedeniyle Tahakkuk Eden Verginin İdari Davaya Konu Edilebilirliği, Mahkemeye Erişim Hakkı ve Mülkiyet Hakkının Korunmasında Devletin Pozitif Yükümlülükleri Bağlamında Bir Değerlendirme. AÜHFD, 2017/3, 81-100.
• Karakoç, Y. (2021). Vergi Yargılaması Hukuku Ders Kitabı. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Kılıç, D. H. (2023). Türk Vergi Hukukunda Hata Kavramı ve Düzeltme Yolu. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Kızılot, Ş. ve Kızılot, Z. (2013). Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolları. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Ortaç, F. R. ve Yılmaz Furtuna, E. (2017). Pişmanlıkla Verilen Beyannamenin İhtirazi Kayıtla Verilebilmesi Üzerine Bir Değerlendirme. İnÜHFD, 8(2), 423-452.
• Ömercioğlu, A. (2022). Vergi İtaatsizliği. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Öncel, M., Kumrulu, A., Çağan, N. ve Göker, C. (2021). Vergi Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Saban, N. (2021). Vergi Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Saraçoğlu, F., Pürsünlerli Çakar, E. ve Ömercioğlu, A. (2022). Vergi Hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Türkbay, Ö. (2012). Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümünde Kanun Yolları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yayla, İ. E. ve Bayar, E. (2019). İhtirazi Kayıtla Verilen Düzeltme Beyannameleriyle İlgili Açılan Vergi Davalarının Esastan İncelenmeden Reddi Nedeniyle Mülkiyet Hakkının İhlali. Mali Hukuk Dergisi, 15(172), 805-814.