Vergi Hukukunda Bir Uyuşmazlık Çözüm Yolu: Kanun Yolundan Vazgeçme

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 87 - 98, 28.03.2024

Selçuk Tekin

Öz

Vergi uygulamalarının idari işlem ve eylemlerin bir parçası olarak doğrudan mükellef ve sorumluların mülkiyet hakkıyla ilişkili bulunması, bu uygulamaların belli bir disiplin içinde yerine getirilmesini de gerektirmektedir. İdare ve mükellefler arasında yaşanabilen kimi uyuşmazlıkların vergi kanunlarıyla idari aşamada çözümüne yönelik düzenlemelerin yetersiz kalması durumunda dava yoluyla giderilmesi mükelleflerin mahkemeye erişim haklarının da bir gereğidir. Ancak son dönemlerde getirilen kimi yasal düzenlemelerde idari çözüm yollarının kullanılabilmesinin mahkemede dava açma hakkından feragat edilmesi koşuluna bağlandığı görülmektedir. Çalışmamızda 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda (VUK’ta) belirtilen kanun yolundan vazgeçme müessesesi mükelleflerin hak arama hürriyetleri çerçevesinde açıklanmıştır. Mevcut yasal düzenlemelerin, idari iş ve işlemlerin yargı mercilerince denetlenmesinin bir istisnasını oluşturduğu, mükellef hakkının kullanımının sınırlandırılması ile kamu menfaati arasındaki ilişkinin dengeli sürdürülmesi için idari çözüm yöntemleri ile yargısal denetimin ayrı ayrı yapılabilmesinde bir sakınca olmayacağı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Vergide idari çözüm yolları, Hak arama özgürlüğü, Yargı denetimi

Etik Beyan

Bu çalışma bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır.

A Dispute Resolution Method in Tax Law: Waiving the Legal Remedy

Öz

The fact that tax practices are directly related to the property rights of taxpayers and responsible parties, as a part of administrative transactions and actions, requires that these practices be carried out in a certain discipline. It is also a requirement of the taxpayers' right to access the court that some disputes that may arise between the administration and the taxpayers are resolved through litigation in case the tax laws and the regulations for resolving them at the administrative stage are insufficient. However, in some recent legal regulations, it appears that the use of administrative remedies is conditional on waiving the right to file a lawsuit in court. In our study, the institution of giving up the legal remedy specified in the Tax Procedure Law No. 213 (VUK) is explained within the framework of the taxpayers' freedom to seek their rights. It has been concluded that current legal regulations constitute an exception to the supervision of administrative affairs and transactions by judicial authorities, and that there will be no harm in carrying out administrative solution methods and judicial supervision separately in order to maintain a balanced relationship between the restriction of the use of taxpayer rights and the public interest.

Anahtar Kelimeler

Administrative solutions in taxes, Freedom of legal action, Judicial review

Kaynakça

• 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (10,11,12.01.1961 tarih ve 10703, 10704, 10705 sayılı Resmî Gazeteler)
• 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (20.01.1982 tarih ve 17580 sayılı Resmî Gazete)
• 517 sıra numaralı VUK Genel Tebliği (20.02.2020 tarih ve 31045 sayılı Resmî Gazete)
• 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (17.12.2004 tarih ve 25673 sayılı Resmî Gazete)
• 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun (28.07.1953 tarih ve 8469 sayılı Resmî Gazete)
• Anayasa Mahkemesi (2023a). 26.07.2023 tarih, esas.2023/36, karar.2023/142 sayılı kararı.(13.10.2023 tarih ve 32338 sayılı Resmî Gazete).
• Anayasa Mahkemesi (2023b). 26.10.2023 tarih, esas.2023/84, karar. 2023/184 sayılı kararı (21.12.2023 tarih ve 32406 sayılı Resmî Gazete).
• Anayasa Mahkemesi (2023c). 28.09.2022 tarih, esas.2022/59, karar.2022/111 sayılı kararı (23.03.2023 tarih ve 321418 sayılı Resmî Gazete).
• Anayasa Mahkemesi (2023ç). 13.09.2023 tarih, esas.2022/81, karar.2023/153 sayılı kararı (29.11.2023 tarih ve 32384 sayılı Resmî Gazete).
• Arslan, M. (2021). Vergi Hukuku Güncellenmiş 10. Basım, Ankara:Nobel Akademik Yayıncılık
• Avcı, O (2021). Barışçıl Bir Çözüm Yolu Olarak Kanun Yolundan Vazgeçme Müessesesinin İncelenmesi. Vergi Sorunları Dergisi, 44(391), 41-49.
• Batı, M. (2023). Vergi Hukuku Genel Hükümler, Ankara:Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Batur, Ö. (2020). Vergi Uyuşmazlıklarında Kanun Yolundan Vazgeçme Müessesesi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 11(43), 203-217.
• Biyan, Ö. (2022). Vergi Hukuku, Bursa:Dora Basım Yayın Dağıtım.
• Dursun, U. (2020). İdare İle Mükellef Arasında Yeni Bir Müessese: Kanun Yolundan Vazgeçme, Vergi Sorunları Dergisi, 43(381), 92-104.
• Gafar, U.H. (2020). Kanun Yolundan Vazgeçme Müessesesi. Vergi Sorunları Dergisi, 43(379), 122-133.
• Gerçek, A. (2006). Türk Vergi Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisi. Ankara:Yaklaşım Yayıncılık.
• Furtuna, E.Y. ve Laloğlu, A. (2022). 7394 Sayılı Kanun Bağlamında Vergi Kaçakçılığı Suçunda Etkin Pişmanlık Müessesesi Üzerine Bir Değerlendirme. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(2), 347-372.
• Kağıtcıoğlu, M. (2012). İdari İşlemin İcrailiği. TBB Dergisi, 25(103), 267-284.
• Karakoç, Y (2017). Vergi Yargılaması Hukuku, Ankara:Yetkin Yayınları.
• Özbek, M. (2005). İdarî Uyuşmazlıkların Çözümünde Yargılama Dışı Usuller (I). TBB Dergisi, 18(56), 90-132.
• Pehlivan, O. (2022). Vergi Hukuku Genel Hükümler ve Türk Vergi Sistemi, Trabzon:Celepler Matbaacılık Yayın ve Dağıtım.
• Sevinç Ceyhan, C. (2023). Vergi Suçlarında Yargılama Süreci, Ankara:Yetkin Yayınları.
• Şenyüz, D., Yüce, M. ve Gerçek, A. (2023). Vergi Hukuku Genel Hükümler 14. Baskı, Bursa:Ekin Basım Yayınevi.
• Sevinç, E. (2020). İdari Yargılama Hukukunda Kanun Yoluna Başvuru Hakkının Anayasal Güvenceye Sahip Olması Bakımından Ele Alınması. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XXIV(3), 421-445.
• Tekin, S. (2023). Vergi Kaçakçılığı Suçunda Etkin Pişmanlık Hükümlerinin Uygulanabilirliği Üzerine Tartışmalar ve Anayasal İlkeler Yönünden Değerlendirmeler. Ş. Karabulut (ed), Teorik ve Pratik Yönleriyle İktisadi ve Finansal Alanda Yaşanan Gelişmeler, içinde (ss.311-323). Bursa: Ekin Basım Yayın.
• Yüce, M. (2017). Vergi Yargılama Hukuku Güncellenmiş 5. Baskı. Bursa:Ekin Basım Yayınevi.
• Yücel, A. ve Bozdoğanoğlu, B. (2022). Vergi Usul Kanunu 359. Maddede Yer Alan Kaçakçılık Suçlarına Getirilen Etkin Pişmanlık Düzenlemesinin Kanun Yolundan Vazgeçme Müessesesine Etkileri. Mali Hukuk Dergisi, 18(210), 1235-1258.