The Importance of Public Service Announcements (PSAs), on Digital Addiction in Creating Digital Parent Awareness

Yıl 2024, , 128 - 161, 28.10.2024

Ahmet Serkan Okay , Başak Gezmen

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2024.7.14.263

Öz

As individuals who have begun to live in a world surrounded by technological devices with the development of new communication technologies, we sometimes benefit from the advantages of technology and sometimes face many disadvantages. With the increasing influence of the media in the digital field, which is called new media, we spend most of our daily lives being exposed to media messages. It is very important to make children and young people more aware of harmful broadcasts and negative content. At this point, parents also play an important role in the axis of the child and the media. Without being a prisoner of the media, it has become imperative to use the time spent in digital effectively, to be conscious of manipulations, to question, to confirm from different sources, to be productive and active on the internet. In this context, some studies are carried out to raise awareness about digital addiction. Public service announcements prepared by Yeşilay and Siberay in order to attract and mobilize the attention of individuals, especially digital parents, are designed to raise awareness of digital addiction. The aim of the study is to reveal the relationship between digital addiction and parenting in public service announcements by examining these public service announcements, which draw attention to digital addiction, with content analysis method in the context of functionality and message strategies. It is seen that the informative and educational functions of the public service announcements in the study, which are striking and stimulating elements of digital addiction, are used, and the message strategies are created with the help of experts and the use of slogans.

Anahtar Kelimeler

Digital Parenting, Digital Addiction, Public Service Announcements (Psas), New Media, Digital Literacy

Dijital Ebeveynlik Farkındalığı Oluşturmada Dijital Bağımlılık Konulu Kamu Spotlarının Önemi

Öz

Yeni iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle teknolojik aygıtlarla sarmalanmış bir dünyada yaşamayan bireyler olarak, kimi zaman teknolojinin sağladığı avantajlardan faydalanırken kimi zaman da birçok dezavantajla karşı karşıya kalmaktayız. Yeni medya ortamında medyanın etki alanının da giderek artmasıyla, günlük hayatımızın büyük bir kısmını medya mesajlarına maruz kalarak geçirmekteyiz. Dijital dönemde, özellikle çocuk ve gençlerin zararlı yayınlara, olumsuz içeriklere karşı daha fazla bilinçli hale getirilmesi konusu oldukça önemli hale gelmiştir. Bu noktada, çocuk ve medya düzleminde ebeveynler önemli rol oynamaktadır. Artık, medyanın tutsağı olmadan dijitalde geçen zamanı etkin kullanmak, manipülasyonlara karşı bilinçli, sorgulayıcı, farklı kaynaklardan teyit eden bireyler olmak, internette üretici ve aktif olmak zorunlu hale gelmiştir. Bu bağlamda, dijital bağımlılığa farkındalık oluşturmak için birtakım çalışmalar yapılmaktadır. Özellikle dijital ebeveynlerin dikkatini çekmek ve harekete geçirmek için Yeşilay ve Siberay tarafından hazırlanan kamu spotları dijital bağımlılığa farkındalık oluşturmak için kurgulanmıştır. Çalışmanın amacı, dijital bağımlılığa dikkat çeken kamu spotlarını işlevsellik ve mesaj stratejileri bağlamında içerik analizi yöntemi ile inceleyerek kamu spotlarının dijital bağımlılık ve ebeveynlik ilişkisini ortaya koymaktır. Çalışmada yer alan kamu spotlarında dijital bağımlılığa dikkat çeken ve harekete geçiren unsurların ortaya konulduğu, kamu spotlarının bilgilendirici ve eğitici işlevlerinden yararlanıldığı ve mesaj stratejilerinin uzman yardımları ve slogan kullanımlarıyla oluşturulduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital Ebeveynlik, Dijital Bağımlılık, Kamu Spotları, Yeni Medya, Dijital Okuryazarlık

Etik Beyan

Araştırmada yöntem içerik analizi olduğu için etik beyan bulunmamaktadır.

Kaynakça

• ​Akgün, S. (2020). Tüketici davranışları modelleri. M. A. Çakırer, & S. Bozyiğit (Der.), Tüketici davranışları içinde (ss. 41-42). Nobel Akademik Yayıncılık.
• ​Akova, S. (2017). “Sigarayı bırak, hayatı bırakma’’ sloganlı kamu spotları örneklemlerinin alımlama analizi. Stratejik ve Sosyal Araştırma Dergisi, 1(2), 15-36. https://doi.org/10.30692/sisad.362259
• ​Alagözlü, Ç. (2013). Türkiye'de ve AB ülkelerinde medya okuryazarlığı: Örnek incelemeler. Pelikan Yayıncılık.
• ​Altay, D. (2005). McLuhan. N. Rigel (Der.), Kadife karanlık: 21. Yüzyıl iletişim çağını aydınlatan kuramcılar içinde (ss. 9-48). Su Yayınevi.
• ​Ataşçı, N., & Canöz, K. (2019). Televizyonda yayınlanan kamu spotlarının halkı bilgilendirmedeki yeri ve önemi: Konya örneğinde amprik bir çalışma. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(19), 318-340. https://doi.org/10.33692/avrasyad.628310
• ​Batı, U. (2010). Reklamın dili. Alfa Basım Yayım.
• ​Baudrillard, J. (2010). Simülarklar ve simülasyon (O. Adanır, Çev.). Doğubatı Yayınları.
• ​Bilici, İ. E. (2017). Medya okuryazarlığı ve eğitimi. Nobel Yayınları.
• ​Bilgilier, H. A., & Nergiz, K. Ö. (2024). Pandemi döneminde güvenli ulaşıma yönelik kamu spotları üzerine bir inceleme. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 13(25), 29-56.
• ​Binark, M., & Gencel Bek, M. (2010). Eleştirel medya okuryazarlığı kuramsal yaklaşımlar ve uygulamalar. Kalkedon Yayınları.
• ​Bolat, Ö. (2020, 23 Nisan). Dijital rehber olmada 5. adım: Ebeveynler çocuklarını dijital dünyada nasıl yönlendiriyorlar? [Video]. 1 Temmuz 2023 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=TUY8wo_ugRE&list=PLHAwTFl1YRXY9H_i_CW94zmLuNLI9kI2R&index=5 adresinden erişilmiştir.
• ​Borst, M. v., & Schoonakker, S. (2001). An overview of PSA importance measures. Reliability Engineering & System Safety, 72(3), 241-245.
• ​Bütün, M., Selçuk, M., Akadal, E., & Gülseçen, S. (2018). Kamu spotlarının etkililiği üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 273-291. https://doi.org/10.18094/josc.414493
• ​Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• ​Carrington, V. (2005). New textual landscapes, information and early literacy. M. Jackie (Der.), Popular culture, new media and digital içinde (ss. 10-20). Routledge.
• ​Castells, M. (2008). Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür - Birinci cilt: Ağ toplumunun yükselişi (E. Kılıç, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• ​Chatfield, T. (2013). Dijital çağa nasıl uyum sağlarız? (L. Konca, Çev.). Sel Yayıncılık.
• ​Çakır, M. K., Kocagöz, E., & Karakuş, F. N. (2021, 3-4 Temmuz). Çocuklarda dijital bağımlılık: Ebeveynlerle nicel bir araştırma. [Konferans Bildiri Kitabı] Online International Conference on Empirical Economics and Social Sciences, 71-94.
• ​Digital 2023 Global Overview Report. (2023). 7 Nisan 2023 tarihinde https://wearesocial.com/wp-content/uploads/2023/03/Digital-2023-Global-Overview-Report.pdf adresinden erişilmiştir.
• ​Elden, M., & Özdem, Ö. (2015). Reklamda görsel tasarım yaratıcılık ve sanat. Say Yayınları.
• ​Fırıncıoğlu, S.(2017). Alven Toffler: Bilişim toplumu hız ve geçiciliğin çağı. Gece Kitaplığı
• ​Fidan, M., & Yetiş, A. (2018). Sağlık iletişiminde algı: Kamu spotları üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 159-178. https://doi.org/10.18094/josc.428224
• ​Geçikli, F. (2010). Halkla ilişkiler ve iletişim. Beta Yayıncılık
• ​Gücenmez M, & Aslan Y. (2024). COVID-19 pandemi döneminde sağlık bakanlığı kamu spotlarının sağlık okuryazarlığı ile ilişkisinin incelenmesi. BÜSAD, 5(1), 70-81. https://doi.org/10.58605/bingolsaglik.1406685
• ​Güngör, N. (2020). İletişim kuramlar ve yaklaşımlar. Siyasal Kitapevi
• ​Hawi, N. S., Samaha, M., & Griffths, M. (2019). The digital addiction scale for children: Development and validation. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 12, 771-778. doi: 10.1089/cyber.2019.0132.
• ​Ilgaz Büyükbaykal, C. (2018). Medya okuryazarlığı eğitimi. Der Yayınları.
• ​İdris Öğretmen. (2020, 23 Aralık). Yeşilcan'ın maceraları - Saklambaç. [Video]. 7 Nisan 2023 tarihinde www.youtube.com/watch?v=CEfDsfPVH-w adresinden erişilmiştir.
• ​İnal, K. (2009). Medya okuryazarlığı. Ütopya Yayınları.
• ​İnceoğlu, Y. (2007). Medyayı doğru okumak. N. Türkoğlu, & M. Cinman Şimşek (Der.), Medya okuryazarlığı içinde (ss. 21-26). Kalemus Yayınları.
• ​KADEM (tarih yok). Kamu spotu. 1 Temmuz 2023 tarihinde https://kadem.org.tr/category/kamu-spotu/ adresinden erişilmiştir.
• ​Kaya, Z., Vangölü, M. S., Özdemir, M., Marufoğlu, M. (2023). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılık ve iyi oluş düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(1), 117-138. https://doi.org/10.19160/e-ijer.1173642
• ​Künüçen, H. H., & Samur, S. (2024). Tütün temalı kamu spotlarının medya estetiği ve içerik analizi ile incelenmesi. İletişim Çalışmaları Dergisi, 10(2), 154-184.
• ​Kress, G. (2003). Literacy in the new media age. Routledge.
• ​Künüçen, H. (1988). Kitle iletişim araçlarında kamu spotları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ​Livingstone, S. (2004). What is media literacy? Intermedia, 32(3), 18-20.
• ​Manovich, L. (2001). The Language of new media. MIT Press.
• ​Meral, P. S. (2011). Televizyonun çocuğa yönelik reklamları bağlamında yasal düzenlemeler. Mustafa Ruhi Şirin (Der.)., Çocuk hakları ve medya el kitabı içinde (ss. 319-358). Eğitim Yayınları.
• ​Mora, N. (2013). Gençlerde medya bağımlılığı. İletişim ve Diplomasi, 2, 19-29.
• ​Newport, C. (2019). Dijital minimalizm: Ekran bağımlılığı ve teknoloji yorgunluğu sarmalından kurtulmak için bir yol haritası (C. Mavituna, Çev.). Metropolis Yayıncılık.
• ​OECD. (2018). Children & young people’s mental health in the digital age shaping the future, OECD.
• ​Okay, A. S. (2021). Pandemi döneminde kamu spotlarında kullanılan iletişim stratejilerinin göstergebilimsel analizi. K. Mavnacıoğlu (Der.), Medya, kriz ve sosyal ağlar: COVID-19 pandemi sürecinde iletişim içinde (ss. 183-219). Çizgi Yayınevi.
• ​Okay, A. S. (2022). Gelenekselden dijitale içeriğin üretimi ve dönüşümü: Dijital habercilik bağlamında bir araştırma. Çizgi Kitabevi.
• ​O'Keefe, G., & Kathaleen, R. (2009). The uses and efiects of public service advertising. L.A. Grunig & J.E. Grunig (Der.)., Public relations research annual – Volume 2 içinde, (ss. 1-4). Routledge.
• ​Orhon, N. (2019a). Tek başına medya okuryazarlığı? Bir de yanına 'aile okuryazarlığı versek! M. Bostancı (Der.)., Medya okuryazarlığı içinde (s. 1-16). Nobel Yayınları.
• ​------------ (2019b). Medya okuryazarlığı açısından dijital vatandaşlık tartışmaları. N. Sezer, & N. Yılmaz Sert (Der.)., Medya okuryazarlığı üzerine… içinde (s. 36-52). Eğitim Yayınları.
• ​Potter, W. (2005). Media literacy. Sage Publications.
• ​Ritzer, G., Dean, P., & Jurgensen, N. (2012). The coming of age of the prosumer. American Behavioral Scientist, 56(4), 379-398 https://doi.org/10.1177/000276421142936
• ​Rogers, E. M., & Picot, A. (1986). Impact of new communication technologies. E. M. Rogers, & F. Belle (Der.)., The media revolution in America and Europe içinde (ss. 108-109). Ablex Publishing Corporation Norwood.
• ​RTÜK Kamu Spotları Yönergesi. (tarih yok). 21 Haziran 2023 tarihinde https://www.rtuk.gov.tr/kamu-spotlari-yonergesi/3795 adresinden erişilmiştir.
• ​Siberayegm. (2021, 18 Haziran). Yaş gruplarına göre çocukların teknoloji kullanım süreleri. [Video]. 7 Nisan 2023 tarihinde www.youtube.com/watch?v=E0licCb91Sg&list=PLPxvRm3vOjAMpERJ8HqHaATAyCndcIzj_&index=8 adresinden erişilmiştir.
• ​-------------- (2021, 23 Haziran). Bilinçli internet kullanımı güvenliği. [Video]. 4 Temmuz 2023 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=qiXrIlqh_50&list=PLPxvRm3vOjAMpERJ8HqHaATAyCndcIzj_&index=7 adresinden erişilmiştir.
• ​-------------- (2021, 22 Ekim). Anne babalar çocukların oyun oynarken karşılaşabilecekleri tehlikelere karşı ne yapmalı?. [Video]. 7 Nisan 2023 tarihinde www.youtube.com/watch?v=D42bc-5dpx4&list=PLPxvRm3vOjAMpERJ8HqHaATAyCndcIzj_&index=4 adresinden erişilmiştir.
• ​------------- (2021, 13 Aralık). Bilgisayar sandalyesinde nasıl oturmalıyız?. [Video]. 4 Temmuz 2023 tarihinde www.youtube.com/watch?v=xukMziGGhAM&list=PLPxvRm3vOjAMpERJ8HqHaATAyCndcIzj_&index=3&t=10 adresinden erişilmiştir.
• ​Stöber, R. (2004). What media evolution is: A theoretical approach to the history of new media. European Journal of Communication, 19(4), 483-505. https://doi.org/10.1177/0267323104049461
• ​Tarhan, N. (2022, 6 Haziran). Yeni kuşak yalnızlığı mı seçiyor?. Üsküdar Haber Ajansı (ÜHA), 7 Nisan 2023 tarihinde uskudar.edu.tr/tr/icerik/8020/yeni-kusak-yalnizligi-mi-seciyor adresinden erişilmiştir.
• ​Tiryaki, S., & Karakuş, M. (2019). Sosyal medya bağımlılığı. T. Livberger , & S. Tiryaki (Der.)., Sosyal medya çalışmaları: Kuram, söylem, pratik içinde (ss. 132-154). Literatürk Yayınları.
• ​Toffler, A. (2018). Üçüncü dalga bir fütürist ekonomi analiz klasiği (S. Yeniçeri, Çev.). Koridor Yayıncılık.
• ​Törenli, N. (2005). Yeni medya, yeni iletişim ortamı. Bilim ve Sanat Yayınları.
• ​Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2020, 1 Nisan). Evde vakit geçirilen bugünlerde ekran kısıtlaması nasıl olmalı? [Video]. 4 Temmuz 2023 tarihinde /www.youtube.com/watch?v=LTOeJ37rEJ4&list=PLPxvRm3vOjAMpERJ8HqHaATAyCndcIzj_&index=14 adresinden erişilmiştir.
• ​----------------------------- (2020, 4 Eylül). Teknoloji kullanımı ne zaman bağımlılık haline gelir?. [Video]. 7 Nisan 2023 tarihinde www.youtube.com/watch?v=n8VYI7yAaU0&list=PLPxvRm3vOjAMpERJ8HqHaATAyCndcIzj_&index=11 adresinden erişilmiştir.
• ​---------------------------- (2022, 5 Ekim). Sosyal medya, oyun ve cep telefonu bağımlılığı (İşaret dili). [Video]. 7 Nisan 2023 tarihinde www.youtube.com/watch?v=zf0BaFRmVBg&list=PLPxvRm3vOjAMpERJ8HqHaATAyCndcIzj_&index= adresinden erişilmiştir.
• ​Uluğ Yurttaş, Ö. (2021). Covid-19 pandemisi ve kamu spotu reklamları üzerine bir inceleme. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 11(1), 213-231.
• ​Yengin, D. (2019). Teknoloji bağımlılığı olarak dijital bağımlılık. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 9(2), 130-144.
• ​Yengin, D. (2023). Yeni medya kuram ve yaklaşımlar. Der Yayıncılık
• ​Yıldırım, M. A. (2017). Türk televizyonlarında 2013-2014 yılları arasında yayınlanan kamu spotlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Konya Selçuk Üniversitesi.
• ​Yılmaz, A., & Taylan, A. (2016). Türkiyede medya okuryazarlığının 10 yılı: Medya okuryazarlığını eleştirel okumak. E. Küçük Durur (Der.)., Medya okuryazarlığı içinde (ss. 287-326). Siyasal Yayın.