Kıbrıs Türk Toplumunda Milliyetçiliğin Tarihsel Dinamikleri ve Basın

Yıl 2019, Sayı: 4, 168 - 185, 07.10.2019

Eren Ekin Ercan

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2019.4.69

Öz

Bu makalenin temel sorunsalı, Kıbrıs Türk toplumunda milliyetçiliğin hangi tarihsel dinamiklere yaslandığı ve bunun basın alanında ne gibi makro yansımaları olduğudur. Kıbrıs Türk basını, ilk ortaya çıktığı andan itibaren doğrudan doğruya milliyetçi bir yaklaşımın ürünüdür. Dahası, Kıbrıs Türk basını milliyetçi siyasetin hem bir sonucu hem de bunu tekrar ve tekrar üreten bir yaklaşımın içerisinde olmuştur. Bu da, “milli dava” ya da kısaca “dava” olarak bilinen bir karşı duruşta kendini konumlandırmaktadır. Başka bir deyişle, hemen her görüşten siyasi aktörün/liderin kendi gazetesini çıkardığı Kıbrıs Türk basınını siyasetten, o siyaseti ise Kıbrıs Türk basınından ayrı ele almak mümkün görünmemektedir.
Bu bağlamda makalede üç tarihsel kırılma üzerinden Kıbrıs Türk toplumunda milliyetçiliğin yükselişi üzerinde durulmuş, bu yükseliş içerisinde basının makro durumu ele alınmıştır. Bunlardan ilki 1878’de Ada’nın İngiltere’ye bırakılmasıdır. İkincisi, I. Dünya Savaşı ve sonrasında onu izleyen Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın Kıbrıs Türk toplumunda/basınında yarattığı etkilerdir. Üçüncü ve son kırılma ise, 8 Haziran-6 Temmuz 1958 tarihleri arasında Kıbrıs Türk toplum liderlerinin de yer aldığı ve İstanbul başta olmak üzere Türkiye’nin çeşitli illerinde gerçekleştirilen “Ya Taksim Ya Ölüm” mitingleridir.
Makalede betimleyici yöntem kullanılmış ve sorunsalın tarihsel boyutu açımlanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, KKTC, milliyetçilik, basın, milli dava

Kaynakça

• Akçura, Y. (1976). Üç Tarz-ı Siyaset. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Akgün, S. (2011). “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne Geçiş Sürecinde Kıbrıs Türk Aydınları ve Jön Türk Hareketi ile Olan İlişkileri (1865- 1918)”. History Studies. 3(3). 1-22.
• An, A. (2003). Kıbrıs Nereye Gidiyor?. İstanbul: Everest Yayınları.
• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Yayılması ve Kökenleri. (İ.Savaşır, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Avcıoğlu, D. (1996). Türkiye’nin Düzeni I: Dün, Bugün, Yarın. Ankara: Tekin Yayınevi.
• Beratlı, N. (1997). Unutulan Yıllar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• ------------- (2003). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• ------------- (2012). Kıbrıs’ta Ulusal Sorun. Lefkoşa: Khora Yayınları.
• ------------- (2016). Atatürk ve Devrimler. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Çillier, Y. (2015). “Modern Milliyetçilik Kuramları Açısından 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu Fikir Akımları”. Akademik İncelemeler Dergisi. 10(2). 45-65.
• Erarslan, B. (2015). Kuzey Kıbrıs’ta Basın Özgürlüğü Tartışmaları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). KKTC-Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eryılmaz, B. (2010). “Bir Söylem Olarak Milliyetçilik”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 10(1). 177-202.
• Foucault, M. (2011). “Aydınlanma Nedir?”. Seçme Yazılar 2: Özne ve İktidar. (162-172). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gökalp, Z. (2010). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Hançer, E. (2006). “Kıbrıs Türk Basınında Sahiplik Yapısı ve Haber Üzerindeki Etkileri”. Küresel İletişim Dergisi. 1. 1-13.
• Hasgüler, M. (2007). Kıbrıs’ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu. İstanbul: Alfa Basım Yayın.
• Hill, G. (2016). Kıbrıs Tarihi: Osmanlı ve İngiliz İdaresi Dönemi 1571-1948. (N. C. Serbest, çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İrvan, S. (2006). “Kıbrıslı Türk Gazetecilerin Mesleki ve Etik Değerleri”. Küresel İletişim Dergisi. 1. 1-14.
• Kahraman, H.B. (2008). Türk Siyasetinin Yapısal Analizi I. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kalodukas, A. (2003). “Kıbrıs Sorunu: II. Dünya Savaşı’ndan Annan Planı’na”. M.Kürkçügil (der.) Kıbrıs Dün ve Bugün. (69-136). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Karabekir, K. (2011). İttihat ve Terakki Cemiyeti. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği (KTGB). (2012). Kıbrıs Türk Basın Tarihi. Lefkoşa: Söylem Matbaacılık.
• Kızılyürek, N. (2003). “Birinci Cumhuriyet’ten Yeni Kıbrıs’a”. M. Kürkçügil (der.) Kıbrıs Dün ve Bugün. (13-44). İstanbul: İthaki Yayınları.
• ------------- (2011). Milliyetçilik Kıskacında Kıbrıs. İstanbul: İletişim.
• Korkmazhan, A. (2017). Türkiye Solunun Kıbrıs Çıkmazı: 1950-1980. Lefkoşa: Okman Printing Ltd.
• Mardin, Ş. (2008). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mihailidis, M. (2003). “Kıbrıs Türk İşçi Sınıfı ve Kıbrıs İşçi Hareketi 1920-1963”. M. Kürkçügil (der.) Kıbrıs Dün ve Bugün. (299-340). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2009). “Osmanlı’da 18. Yüzyıl Düşünce Dünyasına Dair Notlar”. T. Bora ve M. Gültekingil (der.) Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi. (37-41). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Papadakis, Y. (2003). “1960’dan Sonra Lefkoşa: Bir nehir, Bir Köprü ve Bir Ölü Bölge”. M. Hasgüler ve Ü. İnatçı (der.) Kıbrıs’ın Turuncusu. (187-218). İstanbul: Anka Yayınları
• Samani, M. O. (2007). Kıbrıs’ta Bir Sömürge Kurumu: Kavanin Meclisi (1882-1932). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sarlo, B. (2012). Geçmiş Zaman: Bellek Kültürü ve Özneye Dönüş Üzerine Bir Tartışma. (P. B. Charum ve D. Ekinci, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Stelya, N. (2013). İstenmeyen Bebek Kıbrıs Cumhuriyeti: Kıbrıs Sorununu Yeniden Okumak: Kıbrıslı Türk Basını, Eoka ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kuruluşu (1955- 1959). Lefkoşa: Khora.
• ------------- (2015). İstenmeyen Bebeğin Ölümü: Kıbrıslı Türk Basınında Ortaklık Cumhuriyeti Tecrübesi (1960-1963). Lefkoşa: Khora Yayınları.
• Timur, T. (2013). Türk Devrimi ve Sonrası. Ankara: İmge Kitabevi.
• Tombazos, S. (2003). “Kıbrıs Milliyetçilikleri”. M. Kürkçügil (der.) Kıbrıs Dün ve Bugün. (45-68). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Tuncer, H. (2012). Kıbrıs Sarmalı: Nasıl Bir Çözüm?. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Ünlü, C. (1982)8. Kıbrıs’ta Basın Olayı (1878-1981). Ankara: Basın-Yayın Genel Müdürlüğü Yayını.
• Volkan, D. V. (2008). Kıbrıs: Savaş ve Uyum. (B. Kılınçer, çev.). İstanbul: Everest Yayınları.
• Yüksel, D. Y. (2009). “Kıbrıs Türk Milli Mücadelesi (1914-1958)”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 8 (18-19). 161-184. ,