Kamu Yararı Haberciliği: İntihar Haberleri Üzerine Analitik Bir Çalışma

Yıl 2020, Sayı: 5, 72 - 83, 06.04.2020

Ömer Özer

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2020.5.84

Öz

Adana’da yaşayan fizyoterapist X* evde kurduğu düzenekle kendisini annesine öldürttü. Bu çalışmanın konusunu da, bir gazetede 22 Ekim 2017 tarihinde
yayımlanan “X İntiharı” haberi oluşturmaktadır. İlgili gazete okuyucu/izleyicide stres yaratacak bir haber sunumu yapmıştır. Kamu yararına değil zararına olacak bir haber üretim ve sunumu gerçekleştirmiştir. Medya haber üretim ve sunumu sürecinde kamu yararı ve kamu zararı arasındaki ince çizgiye dikkat etmelidir. Bir haber ilginç olabilir ama burada kamu yararı noktasının da dikkate alınması gerekir. Kamu zararına olacak bir habere yer vermemek basın özgürlüğünü zedelemez, ancak kamu yararını zedeleyebilir. Medyanın kullandığı haber dili ve görsellerle insanları birtakım tavır ve davranışlara yönlendirebilme olasılığı dikkate alınarak, haber üretim ve sunumu yapılması gerekmektedir. Medyanın haber veya başka medya metinleri yoluyla ortaya koyduğu anlatıların okuyucu/izleyici tarafından taklit edilebileceği olasılığı hiçbir zaman göz ardı edilmemelidir. Bu yazıda da intihar haberlerinin veriliş biçimi kamu yararı açısından incelenmektedir.

*X, olayda yaşamını yitiren kişiyi temsilen kullanılmaktadır.
Gerçek ismin kullanılması etik açıdan sakıncalı görülmüştü

Anahtar Kelimeler

intihar, kamu yararı, medya etiği

Kaynakça

• Akıllıoğlu, T. (1991). “Kamu Yararı Üzerine Düşünceler”. Amme İdaresi Dergisi. 24(2). 2-15.
• Ayaz, F., Taşdelen, B., Adıyaman, B., Yüksel, E. (2018). “İnternet Haber Sitelerinde İntihar Haberlerinin Sunumu”, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(1). 5-23.
• Aygün Cengiz, S. (2009). “Basında Yer Alan İntihar ya da İntihar Girişimi Konulu Haberlerde Etik Sorunlar”. Kriz Dergisi. 17(2). 21-38.
• Ceylan, Y. (2012). “Toplumsal Değerler ve Medya Etiği”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Nisan. 45-58.
• Çakmak, M. M. (2013). İdare Hukukunda Kuramsal Olarak Kamu Yararı. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Çalışır, G. (2013). “Medya ve Etik”. C. Vatandaş (der.) Bilim ve Ahlak. (223-242). Açılım Kitap.
• Dik, E. (2005). "Kamu Yararı Anlayışında Değişim Baskısı". Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2(4). 1-18.
• Duran, R. (2003). “Dünyada ve Türkiye’de Medya Etiği”. S. Alankuş (der.) Etik ve Hukuk. (103-125). İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Edgar, J. K. (2000). Everything You Need to Know About Media Violence. Rosen Publishing Group, Inc.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2008). “Gazetecilik Meslek Etiği”. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki Eğitim Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi.
• Gül, İ. (2014). “Danıştay Kararlarında ‘Kamu Yararı’ Kavramı”. Ankara Barosu Dergisi. 2. 534-550.
• Harmancı, M. F. (2014). “Gazetelerde Polis İntihar Haberlerinin Sunumu”. E-Sosyal Bilimler Dergisi. 13(5). 365-391.
• İrvan, S. (2003). “Medya, Etik, Hukuk”. S. Alankuş (der.) Medya ve Etik. (51-83). İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Korap Özel, E. ve Deniz, Ş. (2016). “Türk Medyasının İntihar Haberlerini Sunumunda Etik Sorunlar: Cem Garipoğlu ve Mehmet Pişkin İntiharları”. Bilig. 77. 233-270.
• Merill, J. (1994). “Machiavelli’ci Gazetecilik: Yaşlı Kurtla Etik Üzerine Kısa Bir Görüşme”. (F. M. Binark, çev.). Marmara İletişim Dergisi. 5. 123-136.
• Özer, Ö. (2010a). Liberal Basın. Konya: Literatürk Yayınları.
• ---------- (2010b). “Medyada Sunulan Fiziksel Şiddetin Etkilerini Açıklayan Psikolojik Kuramlar”. Medyada Şiddet Kültürü Bu Öyküde Sen Anlatılıyorsun. (385-410). Konya: Literatürk Yayınları.
• ---------- (2019). “Kamu Yararı: Mehmet Ali Birand Olayı’na İlişkin Haber ve Yorumların İncelenmesi”. Global Media Journal TR Edition. 10(19). 146-175.
• Palabıyıkoğlı, R. (1994). “İntihar Davranışı ve Kitle İletişim Araçları”. Kriz Dergisi. 2(2). 277-284.
• Palabıyıkoğlu, R., Azizoğlu, S., Haran, S., Özayar, H. (1994). “Gazetelerdeki İntihar Haberlerinin Okuyucuya Nasıl Yansıtıldığına İlişkin Bir Çalışma”. Kriz Dergisi. 2(2). 285-292.
• Türkiye Gazeteciler Cemiyeti. (tarih yok). “Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi İntihar Maddesi”. https://www.tgc.org.tr/bildirgeler/t%C3%BCrkiye-gazetecilik-hak-ve-sorumluluk-bildirgesi.html. 03.01.2020.
• van Evra, J. (1998). Television and Child Development. Lawrence Erlbaum.
• Yüksel, E. (2006). Bir İntiharın Bilânçosu…. Dördüncü Kuvvet Medya. http://www.dorduncukuvvetmedya.com/dkm/article.php?sid=7438.
• Zabcı, F. (2011). “Kamu Yararı Üzerine”. Y. Bürkev, M. Özuğurlu, Y. Özdek, E. V. Elgür (ed.) Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri-I. Ankara: Hermes Ofse