Protestoların Çerçevelenmesi: Sarı Yelekliler ve Türk Medyası

Yıl 2020, Sayı: 5, 146 - 168, 06.04.2020

Galip Eraydın

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2020.5.88

Öz

Fransa’da 17 Kasım 2018’de başlayan Sarı Yelekliler eylemleri 1 yılı aşkın bir süredir devam etmektedir. Fransa’da art arda alınan zam kararları ve ekonomi politikalarına tepki olarak başlayan eylemler sadece Fransa sınırlarında kalmamış; birçok ülkede benzeri eylemler düzenlenmiştir. Gerçekleşen eylemlerde katılım sayıları değişiyor olsa da, gösterilerin bu kadar uzun süredir devam ediyor olmasının Sarı Yeleklilerin bağımsız bir hareket olmasına bağlı olduğu kabul edilmektedir. İnsanların Facebook üzerinden etkileşime geçtiği, örgütlendiği ve eylem kararları aldığı Sarı Yelekliler eylemleri, başlangıcında sosyal medyanın etkili olduğu bir toplumsal hareket olarak kabul görülmektedir. Bu çalışmada, Türk basınını temsilen altı gazete örneklem olarak seçilmiş; gazetelerin internet sayfalarında 17 Kasım ile 17 Aralık 2018 tarihleri arasındaki 30 günlük sürede haberler ‘çerçeveleme kuramı’ kapsamında ‘içerik analizi’ tekniğiyle incelenmiştir. Gazetelerin eylemler hakkında kaç haber yaptıkları, haberlerde hangi genel ve özel çerçeveleri kullandıkları, hangi başlık türlerini tercih ettikleri, haberlerinin nesnel mi yoksa öznel bir dil ile mi yazıldığı, haberi epizodik mi, tematik mi çerçeveledikleri, hangi kaynakları kullandıkları, haberlerde ne tür görselleri hangi sıklıkta kullandıkları ve Twitter hesaplarında eylemlere dair kaç paylaşım yapıldığı, bu çalışmanın cevap aradığı temel sorulardır. Çalışmada, ‘genel çerçeveler’ kapsamında gazetelerin en çok ‘ekonomik sonuçlar’ çerçevesini kullandıkları görülmüştür. ‘Özel çerçeveler’ kapsamında ise BirGün ve Cumhuriyet’in en çok ‘polis şiddeti’; Hürriyet ve Sabah’ın ‘eylemci şiddeti’; Sözcü ve Star’ın ‘genel durum’ çerçevesini kullandıkları görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Sarı Yelekliler hareketi, çerçeveleme, Türk medyası, toplumsal hareketler, protesto

Kaynakça

• Arama, V. (14 Kasım 2019). "Un An de Gilets Jaunes: L’Heure du Bilan Judiciaire". Le Point. https://www.lepoint.fr/justice/un-an-de-gilets-jaunes-l-heure-du-bilan-judiciaire-14-11-2019-2347359_2386.php. 25 Aralık 2019.
• Bateson, G. (1972). Steps to an Ecology of Mind: Collected Essays in Anthropology, Psychiatry, Evolution, and Epistemology. Chicago: University of Chicago Press.
• Benford, R. D. ve Snow, D. A. (2000). "Framing Processes and Social Movements: An Overview and Assessment". Annual Review of Sociology. 26. 611-639.
• Castells, M. (2013). İsyan ve Umut Ağları: İnternet Çağında Toplumsal Hareketler. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Entman, R. (1991). Framing U.S. Coverage of International News: Contrast in Narratives of the KAL and Iran Air Incidents. Journal of Communication. 41. 6-27. doi:10.1111/j.1460-2466.1991.tb02328.x.
• ------------ (1993). "Framing: Toward Clarification of a Fractured Paradigm". Journal of Communication. 43(4). 51-58.
• Fleming, T. (2000). Habermas, Democracy and Civil Society: Unearthing the Social in Transformation Theory.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gitlin, T. (1980). The Whole World is Watching: Mass Media in the Making & Unmaking of the New Left. Berkeley: University of California Press.
• Goffman, E. (1974). Frame Analysis: An Essay on the Organization of Experience. Harvard University Press.
• Iyengar, S. (1994). Is Anyone Responsible?: How Television Frames Political Issues. Chicago: University of Chicago Press.
• Kaplan, Z. (1 Aralık 2018). "BM, Fransa İçin Harekete Geçmedi". Star.com.tr.
• https://www.star.com.tr/pazar/bm-fransa-icin-harekete-gecmedi-haber-1412787/. 23 Aralık 2019.
• Karaca, K. (17 Kasım 2019). "Sarı Yelekliler 1 Yaşında". DW.
• https://www.dw.com/tr/sar%C4%B1-yelekliler-1-ya%C5%9F%C4%B1nda/a-51283005. 23 Aralık 2019.
• Le Progrès. (15 Kasım 2019). "Les Gilets Jaunes ont Coûté 2,5 Milliards d’Euros à la France". https://www.leprogres.fr/france-monde/2019/11/15/les-gilets-jaunes-ont-coute-2-5-milliars-d-euros-a-la-france. 25 Aralık 2019.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• McCarthy, J. D. ve Zald, M. N. (1977). "Resource Mobilization and Social Movements: A Partial Theory". American Journal of Sociology. 82. 1212-1241.
• Melucci, A. (1991). "Toplumsal Hareketler ve Gündelik Yaşamın Demokratikleşmesi". Birikim Dergisi. 24. 55-58.
• Neuman, W. R., Just, M. R., Crigler, A. N. (1992). Common Knowledge: News and the Construction of Political Meaning. Chicago: University of Chicago Press.
• Sabah. (11 Aralık 2018). "Fransız Basınından Çifte Standart! Gezi Provokasyonu İçin Barışçıl Eylemler Derken…". https://www.sabah.com.tr/avrupa/2018/12/11/fransiz-basinindan-cifte-standart-gezi-provokasyonu-icin-bariscil-eylemler-derken. 31 Aralık 2019.
• Star.com.tr. (26 Kasım 2018). "Gezi’ye Demokrat Paris’e Fransız!".
• https://www.star.com.tr/dunya/geziye-demokrat-parise-fransiz-haber-1410502/. 1 Ocak 2020.
• StatCounter. (tarih yok). "Social Media Stats: France". StatCounter Global Stats.
• https://gs.statcounter.com/social-media-stats/all/france/. 25 Aralık 2019.
• Tuchman, G. (1978). Making News: A Study in Construction of Reality. New York: Free Press. https://www.worldcat.org/title/making-news-a-study-in-the-construction-of-reality/oclc/560527886 adresinden erişildi.
• Uyar, D. (4 Aralık 2018). "Fransa'nın Lidersiz Örgütlüleri "Sarı Yelekler" Kim? Ne İstiyorlar?". Bianet. https://www.bianet.org/bianet/emek/203186-fransa-nin-lidersiz-orgutluleri-sari-yelekler-kim-ne-istiyorlar. 4 Mart 2019.
• Valkenburg, P., Semetko, H., Claes, H. (1999). "The Effects of News Frames on Readers". Communication Research-COMMUN RES. 26. 550-569. doi:10.1177/009365099026005002.
• Yıldırım, M. (29 Mayıs 2019). "Sarı Yelekliler İsyanı". UGSAM. http://ugsam.org/sari-yelekliler-isyani/.