Neoliberal Toplumsal Dinamikler Ekseninde Kentsel Mekânların Kurgusu: Karaköy Örneği

Yıl 2021, Sayı 8, 108 - 131, 14.10.2021

Burcu AKSU Cem TUTAR

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2021.4.8.140

Öz

Sosyo-ekonomik ve kültürel alanlarda geçmişin toplumsal formlarından farklı bir örgütlenme tarzına sahip olan neoliberalizm ekonomik alanda post-fordist üretim süreçlerine ve sermaye birikim rejimlerine işaret ederken, toplumsal alanda bireyin ön plana alındığı tüketim ekonomisiyle ilişkilendirilmektedir. Kapitalizmin gelişim aşamalarının bir ürünü olan neoliberal sistem özellikle 1980’lerin başından itibaren iletişim ve ulaşım teknolojileri üzerinden gerçekleşen küreselleşme süreci kapsamında oluşturulan neoliberal politikalar dâhilinde ekonomik ve toplumsal yaşamın örgütlenmesini mümkün kılmıştır. Kentsel mekânlarda modern dönemin kentsel yapısının dışında neoliberal politikaların etkisiyle şekillenen metropolitan alanlar bu dönemle birlikte görünürlük kazanmaktadır. Tüketim kültürü altında kentsel mekânların neoliberal dönemde kapitalist dinamiklerce şekillendirilmesi sürecinde medya teknolojileri ön plana çıkmaktadır. Küresel kent kavramı neoliberal politikalar ekseninde dönemin iktidar pratiklerinin ürünü olarak yaratılan bir mekânsal deneyim şeklini ifade etmektedir. Günümüzde gerek konvansiyonel gerekse yeni medya teknolojileri vasıtasıyla yapılandırılan bir kültürel alan içerisinde mekâna ilişkin bilgi kapitalist sistemin değerleri üzerinden inşa edilmektedir. Tüketim kültürünün mekânsal pratikler ve yaşam tarzları üzerinden kurguladığı egemen değerler medya üzerinden meşrulaştırılırken söz konusu alana ilişkin norm ve değerler sistemi bireylerin gündelik hayat pratiklerinde somutlaşmaktadır. Bu çalışma Kültürel Kuram’dan hareketle kentsel mekân, insan ve medya alanı arasındaki etkileşim sürecini diyalojik bir yaklaşımla irdelemektedir. Neo-Marksist bir yaklaşımla mekânın toplumsal üretim sürecine odaklanan çalışma aynı zamanda praksisin bir parçası olan kültürel alan içerisinde günümüzde kentsel mekânları tanımlamak için kullanılan küresel kent olgusunun altında yatan sosyo-ekonomik ve politik dinamikleri tartışmak amacındadır. Bu bağlamda amaca yönelik bir örneklem oluşturularak tespit edilen mekânlar Nitel İçerik Analizi yöntemi kullanılarak eleştirel perspektiften yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm,, Kentsel Mekân,, Küresel Kent,, Tüketim Kültürü,, Medya,, Karaköy

Kaynakça

• Bal, H. (2014). Sosyolojide Yöntem ve Araştırma Teknikleri. Ankara: Sentez Yayınları.
• Baudrillard, J. (2013). Amerika. (Çev. Adanır O ). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• ------------------(2020). Tüketim Toplumu. (Çev. Adanır O ). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Braudel, F. (2017). Maddi Uygarlık Mübadele Oyunları. (Çev. Kılıçbay, M.A). Ankara: İmge Kitabevi.
• ---------------(2020). Kapitalizmin Kısa Tarihi. (Çev. Yerguz, İ). İstanbul: Say Yayınları.
• Cahill, D. Konings, M. (2019). Neoliberalizm. (Çev. Orhangazi, O). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Castells, M. (2006). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür İkinci Cilt: Kimliğin Gücü. (Çev. Kılıç, E). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Febvre, L. (1995). Uygarlık, Kapitalizm ve Kapitalistler. (Çev. Kılıçbay, M.A). Ankara: İmge Kitabevi.
• Fülberth, G. (2018). Kapitalizmin Kısa Tarihi. (Çev. Usta, S). İstanbul: Yordam Kitap.
• Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin Kısa Tarihi. (Çev. Onacak, A). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• ---------------(2019). Yeni Emperyalizm. (Çev. Bingöl, A.N). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• ---------------(2019). Postmodernliğin Durumu. (Çev. Savran, S). İstanbul: Metis Yayınları.
• ---------------(2019). Sosyal Adalet ve Şehir. (Çev. Moralı, M). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Jessop, B. (2005). Hegemonya, Post-Fordizm ve Küreselleşme Ekseninde Kapitalist Devlet. (Çev. Yarar, B ve Özkazanç, A). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lefebvre, H. (2019). Mekanın Üretimi. (Çev. Ergüden, I). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• -----------------(2020). Şehir Hakkı. (Çev. Ergüden, I). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Marx, K. Engels, F. (2012). Komünist Manifesto. (Ed. Bahar, İ). İstanbul: Sayfa Yayınları.
• Sassen, S. (1991). The Global City: New York, London, Tokyo. Princeton New Jersey : Princeton University Press.
• Sennett, R. (2017). Yeni Kapitalizmin Kültürü. (Çev. Onocak, A). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Soysal, L. (2011). Kentin Geleceği/Gelecekleri: Yeni Yüzyıla Uyumlu İstanbul. Göktürk D., Soysal L. ve Türeli İ. (Ed), İstanbul Nereye? Küresel Kent, Kültür, Avrupa (s. 380-400). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Urry, J. (2018). Mekanları Tüketmek. (Çev. Öğdül, R.G). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Wallerstein, I. (2000). Bildiğimiz Dünyanın Sonu: Yirmi Birinci Yüzyılın Sosyal Bilimi. (Çev. Birkan, T). İstanbul: Metis Yayınları.
• ------------------(2003). Liberalizmden Sonra. (Çev. Öz, E). İstanbul: Metis Yayınları.
• Wood, E. M. (2003). Kapitalizmin Kökeni geniş bir bakış. (Çev. Aşkın, A.C). Ankara: Epos Yayınları.
• Veblen, T. (2005). Aylak Sınıfın Teorisi. (Çev. Gültekin, Z ve Atay, C). İstanbul: Babil Yayınları.
• Virilio, P. (2003). Enformasyon Bombası. (Çev. Şahin, K). İstanbul: Metis Yayınları.
• Yıldırım, C. (2019). Dünyada ve Türkiye'de Neoliberalizm. İstanbul: Ketebe Yayınları.