A Theoretical Approach to the Men’s World and The Notion of Masculinity as a Building Area

Yıl 2023, Sayı: 11, 366 - 385, 21.04.2023

Mehmet Boran

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2023.6.11.201

Öz

Bir İnşa Alanı Olarak Erkeklik Nosyonu ve Erkek Dünyasına İlişkin Kuramsal Bir Yaklaşım

Öz

Toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde erkeklik, inşa edilen bir alan olarak ön plana çıkmaktadır. Erkekliğin inşası süreci, iktidar ilişkilerin beslendiği kaynakları ve ataerkil sistemin dayandığı zemini açığa çıkarmak bakımından da oldukça önemlidir. Zira eril tahakküm, iktidar konumunu kaybetmemek ve yerini sağlamlaştırmak amacı doğrultusunda egemen erkeklik değerleriyle şekillenen toplumsal ilişkileri “ideal düzen” biçiminde sunmaktadır. Bu çalışmanın odak noktasını, toplumsal cinsiyet bağlamında “erkeklik” nosyonu, inşa pratikleri, gündelik söylemlerde yeniden üretilen eril iktidar stratejileri oluşturmaktadır ve erkekmerkezli alana dair bir çalışma söz konusudur. Toplumsal cinsiyet olgusuyla ilgili Türkiye’de “kadın” kimliğine yönelik çalışmalar, “erkek(lik)” çalışmaları göz önüne alındığında kuşkusuz daha yoğunluktadır. Dolayısıyla bu açıdan bakıldığında, -yeterince keşfedilmemiş bir alan olan- erkeklik nosyonunu ve eril inşa pratiklerini incelemek daha da ilgi çekici bir hal almaktadır. Bu makalenin kapsamı gereği çalışma, eril alışkanlıklar ve erkeklerin dünyasına ilişkin kuramsal bir yaklaşım ile sınırlı kalmaktadır. Bununla birlikte, bu makale eleştirel erkeklik çalışmaları konusunda daha ileri araştırmalara katkıda bulunmayı amaçlamaktadır ve erkeklik incelemelerine ilişkin teorik bir çerçeve sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Erkek, Erkeklik, Erkeklik Kuramları, İktidar, Toplumsal Cinsiyet

Kaynakça

• Akaltun, A. (2015). Erkekler (Der.). Ankara: NotaBene Yayınları.
• Atay, T. (2004). “Erkeklik” En Çok Erkeği Ezer!. Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı: 101, İstanbul: Birikim Yayınları, 11-30.
• Berktay, F. (1996). Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın; Hristiyanlık’ta ve İslamiyet’te Kadının Statüsüne Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım. İstanbul: Metis Yayınları.
• Boratav, H.B., Fişek, G.O. & Ziya, H.E. (2017). Erkekliğin Türkiye Halleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015). Eril Tahakküm. (2. Baskı). (çev. Bediz Yılmaz), İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bozok, M. (2009). “Feminizmin Erkekler Cephesindeki Yankısı: Erkekler ve Erkeklik Üzerine Eleştirel İncelemeler”. Cogito, Sayı: 58, 269-284.
• Bozok, M. (2011). “Soru ve Cevaplarla Erkeklikler”. İstanbul: Sosyal Kalkınma ve Cinsiyet Eşitliği Politikaları Merkezi Derneği (SOGEP).
• Bozok, M. (2013). “Constructıng Local Masculınıtıes: A Case Study From Trabzon, Turkey”, Socıal Scıences Of Mıddle East Technıcal Unıversıty, Ankara: Ph.D. Thesis. Bozok, M. (2015). “Ataerkil ve Cinsiyetçi Erkeklikler, Erkeklik ve Erkekliklerin Eleştirisi, Profeminizm, Ben ve Kendim”. Erkekler içinde, (haz. Ayşe Akaltun), Ankara: NotaBene Yayınları, 29- 40.
• Bulgu, N. (2015). “Spor Belleğine Toplumsal Muhafazakar Diyebilir Miyiz?”. Oyunun Ötesinde Spor Sosyolojisi Çalışmaları (Ed. Hacısoftaoğlu, İ., Akcan, F., Bulgu, N.), Ankara: Notabene Yayınları, 71-95.
• Butler, J. (2007). Taklit ve ‘Toplumsal Cinsiyet’e Karşı Durma. Feminist Kitaplık 8, (çev. Osman Akınhay), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Cengiz, K., Tol, U.U. ve Küçükkural Ö. (2004). Hegemonik Erkekliğin Peşinden. Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı: 101, İstanbul: Birikim Yayınları, 50-71.
• Connell, R. W. (2001). “Studying men and masculinity”. Resources for Feminist Research, fall-winter 43 (14).
• Connell, R. W. (2016). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar, (2. Baskı). (çev. Cem Soydemir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çakır, B. ve Karakaş, B. (2013). Erkeklik Ofsayta Düşünce Futbol, Eşcinsellik ve Halil İbrahim Dinçdağ’ın Hikayesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çakır, C. (2015). Hegemonik Erkekliğin Yeniden Üretildiği Bir Alan Olarak Spor Medyası: Spor Haberlerinde Erkeklik Söylemleri Üzerine Bir İnceleme. Konya: Yüksek Lisans Tezi.
• Çetiner, M. (2015). İnziva. Erkekler içinde, (haz. Ayşe Akaltun), Ankara: NotaBene Yayınları.
• Foucault ve Chomsky Tartışıyor, İnsan Doğası: İktidara Karşı Adalet (2012). Türkçesi Tuncay Birkan, BGST Yayınları.
• Gramsci, A. (2014). Hapishane Defterleri. (7. Baskı). (çev. Adnan Cemgil), İstanbul: Belge Yayınları.
• Harari, Y. N. (2016). Hayvanlardan Tanrılara Sapiens. (26. Baskı). (Çev. Ertuğrul Genç), İstanbul: Kolektif Kitap.
• Harris, S. (2014). “İnancın Sonu – İnanç ve Mantığın Kafa Kafaya Çarpışması”. (çev. Tunç Tuncay Bilgin), İstanbul: Kuzey Yayınları.
• Kancı, T. (2008). Cumhuriyetin İlk Yıllarından Bugünlere Ders Kitaplarında Kadınlık ve Erkeklik Kurguları. Cinsiyet Halleri. Mutluer, N. (Der.) İstanbul: Varlık Yayınları, 88-102.
• Keleş, Ş. (2015). “Erkek Eliyle Spor, Sinan Güler ile Röportaj”. Erkekler içinde, (haz. Ayşe Akaltun), Ankara: NotaBene Yayınları.
• Kundakcı, S. F. (2007). İktidar, Ataerkillik ve Erkeklik: Ankara Örneğinde Erkek Akademisyenler Üzerine Bir Çalışma. Ankara: Yüksek Lisans Tezi.
• Kuruoğlu, H. (2016). Erkek Kimliğinin Değişemeyen Halleri. (2. Baskı). İstanbul: Nobel Yaşam.
• Lloyd, G. (2015). Erkek Akıl. (2. Baskı). (çev. Muttalip Özcan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Nachtwey, O. (2017). “Uygarlık Dışına Çıkma: Batı Toplumlarındaki Geriye Yönelik Eğilimler Üzerine”. Büyük Gerileme (Der.), (haz. Heinrich Geiselberger), (çev. M. Şahin, A. Biçen, A. N. Bingöl, O. Kılıç), İstanbul: Metis Yayınları, 155-167.
• Onur, H. ve Koyuncu, B. (2004). “Hegemonik” Erkekliğin Görünmeyen Yüzü: Sosyalizasyon Sürecinde Erkeklik Oluşumları ve Krizleri Üzerine Düşünceler. Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı: 101, İstanbul: Birikim Yayınları.
• Özbay, C. ve Baliç, İ. (2004). “Erkekliğin Ev Halleri!”. Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı: 101, İstanbul: Birikim Yayınları, 89-103.
• Özekici, M. (2014). “Türkiye’de Hegemonik Erkeklik Olgusu ve Serdar Akar Filmleri”. İstanbul: Yüksek Lisans Tezi.
• Sancar, S. (2009). “Erkeklik: İmkansız İktidar” Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Tuksal, H. Ş. (2004). İslamcı Erkekliğin İnşası – Geleneksel Rollerin İhyası. Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı: 101, İstanbul: Birikim Yayınları, 81-89.
• Türk, H. B. (2008). “Eril Tahakkümü Yeniden Düşünmek: Erkeklik Çalışmaları İçin Bir İmkân Olarak Pierre Bourdieu”. Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı: 112, İstanbul: Birikim Yayınları, 119-146.
• Türker, Y. (2004). “Erk ile Erkek”. Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı: 101, İstanbul: Birikim Yayınları, 8-10. Vassaf, G. (2015). “Düşüncelere Ham Madde: Erkeklik Kartpostallarım”. Erkekler içinde, (haz. Ayşe Akaltun), Ankara: NotaBene Yayınları, 16-28.
• Williamson, J. (2001). “Reklamların Dili: Reklamlarda Anlam ve İdeoloji”. (çev. Ahmet Fethi), Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Yarar, B. (2015). “Modernleşmenin Gerilimlerle Dolu Kimliği: Modern Türkiye Tarihinde Hem Kadın Hem Sporcu Olmak”. Oyunun Ötesinde Spor Sosyolojisi Çalışmaları içinde, (Ed. İlknur Hacısoftoğlu, Funda Akcan ve Nefise Bulgu), Ankara: NotaBene Yayınları, Ankara 187-211.
• Yücebaş, S. (2016). “Aile, Devlet, Millet Bağının Yeni Görünümleri: Biz Yeniden Hep Büyük Bir Aileyiz Hem de Reklamlardayız”. Yerli ve Milli Gündelik Hayat içinde, (der. MesutYücebaş), İstanbul: İletişim Yayınları, 169-194.