Maryam Şahinyan as a Pioneering Woman Photographer

Yıl 2024, Sayı: 14, 246 - 260, 28.10.2024

Barış Konor , Berkay Göçer

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2024.7.14.267

Öz

Maryam Şahinyan is an important woman photographer who started photography in the late Ottoman period. It was very difficult for both photography and as woman engaging in photography to be accepted within a religious context where image was considered taboo. Moreover, when we look at the period when Şahinyan had to move to İstanbul, it can be seen that the period was full of difficulties for her. The aim of this study is to reveal the aspect of Maryam Şahinyan as a pioneering woman photographer who was accepted in the society despite these difficulties and her identity as a minority. The study was carried out using document/text analysis method within the qualitative research method. The sources written on Şahinyan were scanned and the photographs taken by her were accessed. Although the lack of sufficient sources on Şahinyan made the research difficult, it revealed the importance of the study in terms of making similar research easier. In order to support and add depth to the information provided in the study, Şahinyan’s photographs taken through her own lens were also used. When we look at the photographs that constitute the findings of the study, the different socio-cultural characteristics of the customers choosing her show how Maryam Şahinyan was a pioneering photographer for her time.

Anahtar Kelimeler

Maryam Sahinyan, Woman photographer, Photography, Minority, Armenian

Öncü Kadın Fotoğrafçı Olarak Maryam Şahi̇nyan

Öz

Maryam Şahinyan, Osmanlı’nın son dönemlerinde fotoğrafçılığa başlamış önemli bir kadın fotoğrafçıdır. Suretin tabu olarak görüldüğü bir dini motif içerisinde hem fotoğrafın hem de kadın bireyin fotoğrafla uğraşıyor olma fikrinin kabul görmesi oldukça zor olmuştur. Ayrıca Şahinyan’ın İstanbul’a taşınmak zorunda kaldığı sürece bakıldığında, dönemin kendisi için zorluklarla dolu olduğu görülebilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Maryam Şahinyan’ın bu zorluklarla birlikte azınlık kimliğine rağmen, toplum içerisinde kabul görmüş öncü bir kadın fotoğrafçı yönünü ortaya koymaktır. Çalışma, nitel araştırma yöntemi içerisinde doküman/metin analizi yöntemi kullanılarak oluşturulmuştur. Şahinyan üzerine yazılan kaynaklar taranmış ve kendisinin çektiği fotoğraflara ulaşılmıştır. Şahinyan üzerine yeterli kaynağın bulunmaması, araştırmayı güçleştirmiş olsa da benzer araştırmaların daha rahat yapılabilmesi açısından çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. Çalışmada aktarılan bilgileri desteklemek ve onlara derinlik katması bakımından Şahinyan’ın kendi objektifinden çıkan fotoğraf örnekleri de kullanılmıştır.
Çalışmanın bulgularını oluşturan fotoğraflara bakıldığında kendisini tercih eden müşterilerinin farklı sosyo-kültürel özellikleri, Maryam Şahinyan’ın dönemine göre ne derece öncü bir fotoğrafçı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Maryam Şahinyan, Kadın fotoğrafçı, Ermeni, Fotoğraf, Azınlık

Kaynakça

• Abdullah Biraderler. (tarih yok). Wikipedia içinde. https://tr.wikipedia.org/wiki/Abdullah_Biraderler
• Aydoğan, B. M. (tarih yok). Ev dekoru. Pinterest. https://tr.pinterest.com/pin/448671181620009217 adresinden erişilmiştir.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 5(2), 368-388.
• Bölük, G. (2009). İstanbul’un 100 fotoğrafçısı. İstanbul Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.
• Creswell, J. W. (2002). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative. Prentice Hall Upper Saddle River.
• Çakır, S. (2011). Osmanlı kadın hareketi (3. Baskı). Metis Yayınları.
• Çalıkuşu, H. (2021, 06 Haziran). Maryam Şahinyan -Türkiye'nin ilk profesyonel kadın fotoğrafçısı- (1911-1996). 02 Eylül 2023 tarihinde https://www.anafod.org/post/maryam-şahi-nyan-türkiye-nin-i-lk-profesyonel-kadın-fotoğrafçısı-1911-1996 adresinden erişilmiştir.
• Çelik, O. (2019). Maryam’ın gözleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetinkök Afşar, İ. M. (2021). Erken cumhuriyet dönemi fotoğraf sanatı: İdeoloji ve inşa (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirer, E. (2022). Cruısıng Maryam Şahinyan’s photographic archive: Intertwining meanings of the archive between the personal and the public (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Sabancı Üniversitesi.
• Eryılmaz, B. (1990). Osmanlı devletinde gayrimüslim teb’anın yönetimi. Risale.
• Floria, Z. (2018, 23 Nisan). Tıpkı bir dönem filmi gibi!.. Foto Galatasaray: Maryam Şahinyan. 24 Temmuz 2023 tarihinde http://www.banabiyersoyle.com/istanbul/tipki-bir-donem-filmi-gibi-foto-galatasaray-maryam-sahinyan/ adresinden erişilmiştir.
• Gençalp, B. (2018, 10 Ekim). Naciye Suman: İlk profesyonel kadın fotoğrafçımız. https://bernagencalp.wordpress.com/2018/10/10/naciye-suman-ilk-profesyonel-kadin-fotografcimiz/ adresinden erişilmiştir.
• Gözeller, A. (2021). Osmanlı’da fotoğrafın gelişimi ve yıldız sarayı fotoğraf albümleri koleksiyonu. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, 21, 100-117
• Gümrükçü, C. O. (1997). Cumhuriyet dönemi fotoğrafçılığımızın gelişimi. 18 Temmuz 2023 tarihinde http://www.fotografya.gen.tr/issue-4/cengiz.html adresinden erişilmiştir.
• Karakaşlı, K. (2011). Yekpare teklik, kalabalık yalnızlık. T. Serttaş (Der.), Foto Galatasaray: Studio practice by Maryam Şahinyan içinde (ss. 16-20). Aras Yayıncılık.
• Kaymak, Ö. (2016). İstanbul’da Rum, Ermeni ve Yahudi cemaatlerinin sosyo-mekansal inşası (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Naciye Hanım. (Ocak 1921). Kadınlar dünyası. Havadis-i Dünya, 8 Kânun-i Sani/, no. 192/2.
• Özendes, E. (1998). Abdullah Fréres: Osmanlı sarayının fotoğrafçıları. Yapı Kredi Yayınları.
• Serenti. (2016, 30 Ekim). Türkiye’de fotoğrafçılığın tarihi. 15 Ağustos 2023 tarihinde http://www.serenti.org/turkiyede-fotografciligin-tarihi/ adresinden erişilmiştir.
• Serttaş, T. (2011, 23 Eylül). Foto Galatasaray / SALT Galata. 13 Ağustos 2023 tarihinde https://tayfunserttas.blogspot.com/2011/09/foto-galatasaray.html adresinden erişilmiştir.
• Serttaş, T. (2016). Foto Galatasaray studio practice By Maryam Şahinyan. Aras Yayıncılık.
• Tekpınar, İ. (2017, 19 Temmuz). Osmanlı’da fotoğrafçılık ve Pera fotoğrafçıları. 02 Eylül 2023 tarihinde https://gaiadergi.com/osmanlida-fotografcilik-pera-fotografcilari/ adresinden erişilmiştir.