التقييم الإداري لمشروع دمج حفظ القرآن الكريم مع التعليم النظامي

Yıl 2022, Cilt: 38 Sayı: 38, 139 - 170, 01.10.2022

Rahime Kuloğlu , Faruk Kanger

https://doi.org/10.56361/usul.1145930

Cited By: 2

Öz

منذ العام الدراسي 2014-2015 تم منح الطلاب الملتحقين بمدارس الأئمة والخطباء الثانوية في تركيا الفرصة لحفظ القرآن الكريم دون الانقطاع عن تعليمهم الرسمي، وتم تضمين المدارس التي تقدم برامج دمج حفظ القرآن الكريم مع التعليم الرسمي من قبل وزارة التربية التركية، ووضعت خطة المشروع حيز التنفيذ، وقد كان العامل الأكثر أهمية في إبراز هذا المشروع إلى حيز الوجود هو أن الفترة الأكثر إنتاجية لحفظ القرآن تتزامن مع فترة التعليم النظامي فكان ثمة حاجة ملحة لمشروع يزاوج بين الإفادة من هذه الفترة إلى جانب عدم الانقطاع عن التعليم الرسمي، في هذا البحث، تم فحص مشروع حفظ القرآن الكريم في التعليم النظامي من وجهة نظر واقعية وتقييمه في إطار آراء القائمين عليه، واعتمدت الدراسة الكمية على استبيانات لجمع البيانات حيث أخذت آراء أحد عشر من مديري مدارس الأئمة والخطباء الثانوية المدرجة في نطاق المشروع من جميع أنحاء تركيا، وتمت مناقشة النتائج وتحليلها اعتمادا على طريقة التحليل الوصفي. ثم قام البحث بتقييم النتائج التي تم تحقيقها ورصد تأثيرها على أهداف المشروع ومحتواه وعملياته، ويُعتقد أن البحث سيفتح الباب أمام دراسات أخرى يجب القيام بها وتسليط الضوء على نواحٍ أخرى في هذا المجال مما يُسهم في إثراء الكتابات العلمية حوله.

Anahtar Kelimeler

حفظ القرآن الكريم, مدارس الأئمة والخطباء, برنامج تحفيظ القرآن الكريم, حفظ القرآن الكريم في التعليم الرسمي

Evaluation of the Hafiz Project Together with Formal Education from Administrative Perspective

Öz

Since the 2014-2015 education year in Turkey, students attending Imam Hatip Secondary Schools have been given the opportunity to practice for becoming hafiz without interrupting their educations. Schools that offer hafiz training along with formal education have been included in the project secondary school by the Ministry of National Education and the Vision Document of the Hafiz in Formal Education Project has been put into effect. The most important factor in the need for this project in these schools is that the most productive period for memorizing the Qur'an coincides with the formal education period. In this quantitative study, a likert-type questionnaire was used as a data collection tool. The opinions of 11 Imam Hatip Secondary School administrators throughout Turkey were taken, the findings were discussed and the Hafiz in Formal Education Project was analyzed by descriptive analysis method. It is evaluated that the results that affect the project implementation purpose, content and processes have been achieved. It is thought that the research will shed light on other studies to be done in the field and contribute to the literature.

Anahtar Kelimeler

Hafiz, Imam-Hatip Secondary Schools, Qur’an Memorizing Education, Memorizing Qur’an with the Formal Education.

Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık Projesinin Yönetimsel Açıdan Değerlendirilmesi

Öz

Türkiye’de 2014-2015 eğitim öğretim yılından itibaren İmam Hatip Ortaokullarına devam eden öğrencilere eğitimlerine ara vermeksizin hafızlık yapma imkânı verilmiştir. Örgün eğitim ile birlikte hafızlık eğitimi imkânı sunan İmam Hatip Okulları Millî Eğitim Bakanlığı tarafından proje ortaokulu kapsamına alınmış ve uygulamaya esas olacak Örgün Eğitimde Hafızlık Projesi Vizyon Belgesi yürürlüğe girmiştir. İmam Hatip Orta Okullarında örgün eğitimde hafızlık projesine ihtiyaç hissedilmesindeki en önemli faktör, Kur’an-ı Kerim'i ezberlemek için en verimli dönemin örgün eğitim dönemine denk gelmesidir. 2017 yılında yapılan bu araştırmada Örgün Eğitimde Hafızlık projesi olgusal bir bakış açısı ile incelenerek yönetici görüşleri çerçevesinde değerlendirme yapılmıştır. Bu nicel araştırmada, veri toplama aracı olarak likert tipi anket kullanılmıştır. Türkiye genelinde proje kapsamına alınan 11 İmam Hatip Ortaokulu yöneticisinin görüşleri alınmış, bulgular tartışılarak Örgün Eğitimde Hafızlık Projesi betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Projenin uygulama amacını, içeriğini ve süreçlerini etkileyecek sonuçlara ulaşıldığı değerlendirilmektedir. Araştırmanın alanda yapılacak diğer çalışmalara ışık tutacağı ve literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hafızlık, İmam Hatip Ortaokulu, Hafızlık Eğitimi, Örgün Eğitimde Hafızlık

Kaynakça

• AÇIKALIN, Aytaç. Toplumsal, Kuramsal ve Teknik Yönleriyle Okul Yöneticiliği. Pegem yay Ankara, 2016.
• AKYÜREK, Süleyman, Kur’an Kursu Öğreticisinin Mesleki Yeterlilikleri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:18 Y ıl: 6, 2005.
• AKYÜZ, Vecdi, Bütün Yönleri ile Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınevi İst. 1994.
• ARABACI, Caner, Osmanlı Dönemi Konya Medreseleri, Konya Ticaret Odası Kültür ve Eğitim Yay. Konya 1998.
• ATA, Mehmet Mahfuz, “Kur’an Öğretim Yöntem ve Teknikleri Problem Ve Çözüm Yolları”, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,30:1, 2013.
• AY, Mehmet Emin. Diyanet İşleri Başkanlığı’na Bağlı Kur’an Kurslarının Problemleri ve Beklentileri, Uludağ Yayınları, Bursa. 1994.
• BAŞARAN, İbrahim Ethem. Türkiye Eğitim Sistemi. Gül Yay.Ankara, 1993.
• BOZKURT, Nebi. “Darül-Kurra’’ T.D.V. İslam Ans. cilt: 8, İst. 1993.
• BUYRUKÇU, Ramazan. K ur’an Kurslarında Din Eğitimi ve Öğretiminin Verimliliği Üzerine Bir Araştırma (Göller Bölgesi Örneği), Fakülte Kitapevi, Isparta. 2001.
• DEMİRCİ, Muhsin, Kuran Tarihi, MÜİFV Yay. İst. 1997.
• DEMİRCİ, Muhsin, Tefsir Usulü ve Tarihi, MÜİFV Yay. İst.2001.
• DOĞAN, Recai, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Tevhid-i Tedrisat Çerçevesinde Din Eğitim- Öğretimi ve Yapılan Tartışmalar”, Cumhuriyet’in 75. Yılında Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi İlmi Toplantısı (İzmir 4- 6 Aralık 1998 Tebliğler), Yayına Hazırlayanlar, Fahri Unan, Yücel Hacaloğlu, Ankara 1999.
• ELMALILI, Hamdi Yazır Hak Dini Kur‟an Dili, İstanbul. 1935.
• ER, Hamit. Osmanlı Devleti’nde Çağdaşlaşma ve Eğitim, Rağbet Yay. İst. 1999.
• ERTÜRK Selahaddin, Eğitimde Program Geliştirme, IX. Baskı, Ank. 1997.
• HAMİDULLAH, Muhammed Kur’an-ı Kerim Tarihi, Çev: Salih Tuğ, İfav Yayınları, İstanbul 2000.
• İBN SA’D, Et-Tabakatü’l-Kübra, Siyer yy. İst. 2014.
• KARAÇAM, İsmail. Sonsuz Mucize Kur’an, Çağ Yayınevi, İstanbul. 1990.
• KAZICI, Ziya. Bir Eğitim Kurumu Olarak Darul-Kurra, Kur’an Kurslarında Eğitim, Öğretim ve Verimlilik Sempozyumu, Ensar Neşriyat, İstanbul. 2000.
• KAZICI, Ziya Osmanlı’da Eğitim Öğretim, Bilge Yayınları, İstanbul. 2004.
• KAZICI, Ziya İslam Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi, İFAV yy. İst. 2016.
• KOÇ Mehmet Akif, “Kur’an Kıraatinde Türklere Özgü Mahalli Okuyuş Sorunu”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,51:2 2010.
• KÖKSAL, M. Asım, İslam Tarihi, Şamil Yayınevi, İstanbul. 1989.
• KÖYMEN, M. A., Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, Türk Tarihi Kurumu Yay. Ank. 1992.
• KUR’AN -I KERİM V E AÇIKLAMALI MEALİ. Türkiye Diyanet Vakfı yy. Ank. 2002.
• MEB, Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık Eğitimi Uygulama Esasları Belgesi, Ankara, 2016.
• MUHAİDİ, Mustaffa Al Hafız, YUSOF, Muhammed Fathi, GHAZALİ, Mohd AI'Khsan, MD. SAWARİ, Siti Salwa., “Descriptive Qualitative Teaching Method of Memorization in The Institution of Tahfiz Al-Quran Wal Qiraat Pulai Condong and the Students’ Level of Academic Excellence”, Mediterranean Journal of Social Sciences, 2015, Vol. 7, No. 1, pp.1.
• NAWAZ, Nazia & JAHANGİR, Prof. Dr. Syeda Farhana, “Effects of Memorizing Quran by Heart (Hifz) On Later Academic Achievement”. Jurnal of Islamic Studies and Culture Vol. 3, No. 1, pp. 58-64 June 2015.
• OĞUZKAN A.F. Eğitim Terimleri Sözlüğü, Gül Yay. Ankara 1993.
• ÖNDER, N.K., Öğretimde Program, İlke ve Yöntemler, Konya 1986.
• ÖZBEK, Ömer. Dünyada Hafızlık Yöntem ve Örnekleri, Bilimname XXIX-183-209 Kayseri. 2015.
• SAHİH-İ BUHARİ Mustasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi ve Şerhi, 4.Baskı, DİB Yay., Ank. 1978.
• SENEMOĞLU Nuray, Gelişim, Öğrenme ve Öğretim, Gazi Kitabevi IX. Baskı Ank. 2004.
• ŞAHİN, Hatice, İslam Kültür Geleneğinde ‘Kur’ân Hıfzı’ Geleneği ve Günümüzdeki Uygulama Biçimleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 2012.
• ŞENAT, F., Asiye, ‘Kuran ve Kıraat Eğitimi Müfredat Çalıştayı’ SÜİFD/30, 313-321, Konya 2010.
• TAYMAZ, Haydar, Okul Yönetimi, Pegem yy., Ankara.
• TURGUT, İhsan, Eğitim Üzerine, Bilgehan Mat., İzmir 1992.
• TÜRKMEN, Şükrü. Okullarda Yönetim Etkinlikleri, Asil yay. Ankara 2003.
• VAROL, B. “Hülefa-i Raşidin Dönemi Eğitim ve Öğretim Faaliyetlerine Genel Bir Bakış.
• YILDIZ, İ., “Hz. Peygamberin Mekke Dönemi Yaygın Eğitim Çalışmaları”, Yüzüncü Yıl Ü.İ.F. Dergisi, Van, Yıl:1998 Sayı:2.
• YILMAZ, Nazif, Kur’an Öğretiminde Temel İlkeler ve Yöntem-Teknikler, Ensar yy. İstanbul 2012.