Bibliometric Research On National Theses Related To Assembly Line Balancing

Yıl 2025, Cilt: 30 Sayı: 2, 623 - 642, 20.08.2025

Melike Gökçen Ünver , Feride Fatmanur Özcan , Dilara Karakol , Emel Güven , Mehmet Pınarbaşı , Hacı Mehmet Alakaş , Tamer Eren

https://doi.org/10.17482/uumfd.1609430

Öz

The assembly line is defined as the area where the parts of assembled products are combined in sequence at stations. These stations consist of work elements divided into smaller components, which may result in varying durations. Assembly line balancing refers to the process of distributing the total work time evenly across all stations. This study presents a bibliometric analysis of postgraduate theses published in the Higher Education Council’s National Thesis Center Electronic Archive (YÖKTEZ) on the topic of "Assembly Line Balancing." The analysis covers theses published until September 23, 2024. The first thesis on this topic was published in 1988, and a total of 200 theses were included in the analysis. The field with the highest number of theses published was "Industrial Engineering," with 83.68%. The most common characteristics of these theses include deterministic lines in terms of task duration, general problem categories, manual work structures, serial line layouts, single-product varieties, and Type 1 objectives. While many bibliometric analyses exist, none specifically focus on "Assembly Line Balancing." Therefore, this study is unique in its scope and aims to support future research on assembly lines.

Anahtar Kelimeler

Assembly Line Balancing , Bibliometric Analysis , National Theses

MONTAJ HATTI DENGELEME KONUSUNDA ULUSAL TEZLERLE İLGİLİ BİBLİYOMETRİK ARAŞTIRMA

Öz

Parçalı ürünlerin, parçalarının bir araya getirilerek istasyonlarda sıralarına göre birbirleriyle birleştirildiği alan montaj hattı olarak tanımlanmaktadır. İstasyonlar çeşitli küçük parçalara ayrılmış iş ögelerinden oluşmaktadır. Bu sebeple istasyonlar farklı sürelere sahip olabilmektedir. Toplam iş sürelerinin montaj hattının tüm istasyonlarına eşit bir şekilde dağılmasını sağlamaya montaj hattı dengeleme denmektedir. Bu çalışmada, “Montaj Hattı Dengeleme” konusunda Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi Elektronik Arşivi’nde (YÖKTEZ) yayınlanmış olan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışma; 23.09.2024 tarihine kadar yayınlanan tezleri kapsamaktadır. Konu ile ilgili ilk tez 1988 yılında yayınlanmış olup toplamda 200 tez çalışması analize dâhil edilmiştir. Görev süresi bakımından deterministik hatlarla ilgili, problem tipi bakımından genel kategorisinde, iş yapısına göre manuel yapılı, hat yerleşim tipine göre seri hatlarla ilgili, ürün çeşitliliğine göre tek modelli ürün için, amaç tipine göre Tip 1 amaç için en fazla tez yayınlandığı görülmüştür. Literatürde birçok bibliyometrik analiz çalışması örneği olduğu görülmüştür. Fakat daha önce “Montaj Hattı Dengeleme” ile ilgili yapılmış bir bibliyometrik analiz çalışmasına rastlanılmamıştır. Bu nedenle bu çalışma kapsamı bakımından özgün olup, montaj hatları konusunda gelecekte yapılacak araştırmalara destek sağlamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Montaj Hattı Dengeleme , Bibliyometrik Analiz , Ulusal Tezler

Kaynakça

• Ağcasulu, H., ve Yavuz, İ. S. (2021). Yerel Yönetimler ve Bütçe İlişkisine Yönelik Akademik Çalışmaların Bibliyometrik Analizi. Akademik Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi, 13(24), 104-121. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.890718
• Ağpak, K., Gökçen, H., Saray, N. N., Özel, S. (2013). Stokastik Görev Zamanlı Tek Modelli U Tipi Montaj Hattı Dengeleme Problemleri İçin Bir Sezgisel. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 17(4), 115-124.
• Ağpak, K., ve Gökçen, H. (2002). Basit u tipi montaj hattı dengeleme problemine bulanık programlama yaklaşımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 4(2), 29-40.
• Aksoy, S., Yıldız, M. S., ve Altınova, S. (2014). Pozisyon ağırlığı metodu ile tek model u-tipi montaj hattı dengeleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 83-89.
• Akyıldız, S., ve Yılmaz, K. (2020). Sosyal Medya Konulu Araştırmaların Bilim Haritalama Tekniği ile Bibliyometrik Analizi. OPUS International Journal of Society Researches, 16(28), 1416-1451. https://doi.org/10.26466/opus.680835
• Alağaş, H. M., Pınarbaşı, M., Yüzükırmızı, M., ve Toklu, B. (2016). Karma modelli tip-2 montaj hattı dengeleme problemi için bir kısıt programlama modeli. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 22(4), 340-348.
• Alağaş, H.M. (2012). Stokastik montaj hattı dengeleme problemlerine kuyruk ağı yaklaşımı, Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale.
• Altunay, H., Özmutlu, H. C., ve Özmutlu, S. (2017). Paralel görev atamalı montaj hattı dengeleme problemi için yeni bir matematiksel model önerisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(1), 15-33.
• Ateş, A., ve Ünsal, H. (2024). Ters Yüz Öğrenme Konusunda Yapılan Araştırmaların Bibliyometrik Analizi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(2), 1084-1098. https://doi.org/10.37217/tebd.1489685
• Azhar, M. İ. (2023). Advanced algorithms and solution techniques for U-shaped assembly line balancing problems, Doktora Tezi, Koç Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Baç, U. ve Çelebi, N. (2007). Endüstri Mühendisliği Eğitimi Ve Takım Çalışması. VI. Endüstri - İşletme Mühendisliği Kurultayı At: BursaVolume: E / 2007 /446.
• Baş, M., ve Aksoy, G. (2021). Marka Yönetimi İle İlgili Yazılan Ulusal Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi. Uluslararası Sağlık Yönetimi Ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(1), 193-207.
• Berktaş, S., ve Oraklıbel, R. D. (2021). Sanayi devrimi ile gelen değişim: iş bölümü ve yabancılaşma. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1(6), 112-121.
• Bozdemir, E., ve Çivi, F. (2019). Standart Maliyet Yönteminin Görsel Haritalama Tekniğine Göre Bibliyometrik Analizi. The Journal of Accounting and Finance(81), 59-84. https://doi.org/10.25095/mufad.510582
• Ceylan, M. (2024). Kaynak kısıtlı montaj hattı dengeleme problemi ve bir işletmede uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, Konya Teknik Üniversitesi. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Konya.
• Civelek, M. E. (2009). İnternet Çağı Dinamikleri. İstanbul: Beta Basım.
• Çamlı, D. (2024). Karışık modelli montaj hatlarında hat etkinliğinin maksimizasyonu ve bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Balıkesir.
• Çelik, E. (2012). U-tipi montaj hatlarında ergonomik koşulları dikkate alarak dengeleme. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Çerçioğlu, H. (2009). Stokastik paralel montaj hattı dengeleme problemi için yeni modeller, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dengiz, O. (2017). Endüstri 4.0: Üretimde kavram ve algı devrimi. Makina tasarım ve imalat dergisi, 15(1), 38-45.
• Doğan, A., ve Sakallı, Ü. S. (2016). A New Approach to Traditional Assembly Line Balancing Problem with Fuzzy Operation Time: Defence Industry Application. International Journal of Engineering Research and Development, 8(1), 31-50. https://doi.org/10.29137/umagd.346137
• Dönmez, B., ve Yıldırım, M. (2024). Stratejik Düşünme Kavramını Bilişsel Açıdan Ele Alan Çalışmaların Bibliyometrik Analizi. Sosyal Mucit Academic Review, 5(2), 172-194. https://doi.org/10.54733/smar.1476107
• Efe, B. (2013). Yaşa ve cinsiyete bağlı fiziksel iş yükü kapasitesi ve işlem zamanı temelli montaj hattı çalışan atama ve dengeleme problemi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Ekşi, O., Cesur, Z., ve Güven, T. (2022). Destinasyon Pazarlamasının Görsel Haritalama Tekniği İle Bibliyometrik Analizi. Çatalhöyük Uluslararası Turizm Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi(8), 136-147.
• Elmalı, C. (2024). Makine öğrenimi yönteminin hat dengelemenin geliştirilmesi üzerine etkisi: Hazır giyim sektöründe bir vaka çalışması, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Eren, T., ve Gündüz, H. (2024). Kent Dirençliliği Konusunda Yapılan Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi. Resilience, 8(1), 73-82. https://doi.org/10.32569/resilience.1440796
• Ergüt, Ö. (2019). Üretim Sistemlerinde Bir Simülasyon Uygulaması. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2), 244-258.
• Erturgut, R., ve Alkan, G. (2022). 3PL Ve 4PL Firmalara Ait Bibliyometrik Analiz. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(83), 1131-1146. https://doi.org/10.17755/esosder.1032508
• Erturgut, R., ve Yılmaz, B. (2020). Afet Ve İnsani Yardım Lojistiği Alanında Yapılan Çalışmaların Bibliyometrik Analizi. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute(40), 105-123. https://doi.org/10.30794/pausbed.667908
• Gen, M., Cheng, R. ve Lin L. (2008). Multiobjective Genetic Algorithm Approach, Springer, NewYork. DOI:10.1007/978-1-84800-181-7
• Güler, G., ve Zeren, D. (2024). Metaverse: Ulusal Yazının Bibliyometrik Analizi. Akademik Hassasiyetler, 11(24), 599-623. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1430354
• Gündoğdu, G. G. (2019) Karışık modelli montaj hattı dengeleme problemi ve bir işletmede uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güven, E. ve Eren, T. (2024).Endüstriyel kaza araştırmalarına yönelik bibliyometrik inceleme: tezler üzerine bir çalışma. Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, vol. 8, no. 2, pp. 85–93, 2024, doi: 10.33720/kisgd.1426403.
• Haliloğlu, M. (2021). Seru üretim sisteminde hat-seru dönüşümü ve çizelgeleme probleminin matematiksel modellenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Akıllı Sistemler Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Samsun.
• Hıdımoğlu, M., B. (2019). Montaj Hattında Kapasite Dengeleme Ve Verimlilik Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Makine Mühendisliği Anabilim Dalı Makine Mühendisliği Programı, İstanbul.
• Kalender, F. Y., Yılmaz, M., ve Türkbey, O. (2013). Montaj Hattı Dengeleme Problemine Bulanık Bir Yaklaşım. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1).
• Karaca, A. G. M. K. (1996). Montaj hatları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1).
• Kılıç, İ. (2021). Bir savunma sanayii firmasında uçak komponenti montaj hattı dengeleme ve işgücü atama problemi için genetik algoritma uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Kocabaş, C., ve Alkan, G. (2020). Sürdürülebilir Kalkınma Alanındaki Yayınların R Programı ile Bibliyometrik Analizi. OPUS International Journal of Society Researches, 16(29 Ekim Özel Sayısı), 3714-3732. https://doi.org/10.26466/opus.707518
• Koç, A., ve Karabınar, S. (2021). Muhasebe Eğitimi Alanındaki Uluslararası Bilimsel Çalışmaların Bibliyometrik Analizi ve Türkiye’nin Konumu. Akademik Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi, 13(24), 181-195. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.715885
• Kök, M., ve Halaç, H. H. (2024). Sokak Sağlıklaştırma Çalışmalarının Çevrimiçi Haberler Üzerinden Bibliyometrik Analizi. Çağdaş Yerel Yönetimler, 33(3), 93-120.
• Küçükkoç, İ. (2011). Karışık modelli montaj hattı dengeleme problemleri ve genetik algoritmalar ile bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Küçükkoç, İ. (2024). Uyumsuz İş Setlerini İçeren Karmaşık Montaj Hattı Dengeleme Problemi İçin Bastırılmamış Sınıflandırmalı Karınca Koloni Optimizasyonu Algoritması. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. 2018; 24(1): 141-152 | DOI: 10.5505/pajes.2017.02350
• Küpçüoğlu, E., Alakaş, H. M., ve Eren, T. (2024). Blok Zincir Üzerine Yazılan Yüksek Lisans ve Doktora Tezlerinin Bibliyometrik Analizi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 17(4), 281-293. https://doi.org/10.17671/gazibtd.1453335
• Mutlu, C. (2024). Örgütsel Çift Yönlülük Üzerine Uluslararası Literatürde Yapılan Çalışmaların Bibliyometrik Analizi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 540-558. https://doi.org/10.17336/igusbd.1320180
• Muzoğlu, B. (2014). Paralel Karışık Modelli Montaj Hattı Dengeleme Problemi Ve Bir İşletmede Uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Öksüz, M. K. (2015). İşgören performansı dikkate alınarak U-tipi montaj hatlarının dengelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Özçelik, F. (2018). Basit düz ve U-tipi montaj hattı dengeleme problemleri için diferansiyel evrim algoritması. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 24(1), 130-140.
• Özen, Ş., (1988). An assembly line balancing study in hema tractor industry and trade, inc. Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi. İşletme, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özgörmüş, E. (2007). Ergonomik koşullar altında montaj hattı dengeleme, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Özgür, Ö. F. (2024). Influencer marketing (etkileyici pazarlama) konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 1-25. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1247322
• Özkan, R. (2003). Tek modelli deterministik montaj hattı dengeleme problemlerine genetik algoritma ile çözüm yaklaşımı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Parlak, İ. E. (2017). Çarpışmasız ve kilitlenmesiz çok-robotlu montaj hattı dengeleme. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Bursa.
• Pazarlı F.B. (2024). Kutu tipi mobilya üretimi yapan bir fabrikada montaj hattı dengeleme problemine benzetim modelleme tabanlı çözüm yaklaşımı, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Pınarbaşı, M. (2015). Montaj hatlarının dengelenmesinde kısıt programlama ve kuyruk ağları yaklaşımları, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sanlı, Y. B., Baltacı, F., Güven, E., Eren, T. (2024). Siber Güvenlik Çalışmaları Üzerine Bibliyometrik Analiz. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 17(3), 223-229. https://doi.org/10.17671/gazibtd.1473206
• Seçme, G. (2014). Kaynak kısıtlı montaj hattı dengeleme problemi ve bir işletmede uygulaması, Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Selbeş, G. (2019). Paralel montaj hattı dengeleme ve işçi atama problemi için yeni matematiksel modeller. Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Şahin, Y. (2024). Havacılık ve Yapay Zeka Alanındaki Çalışmaların Bibliyometrik Analizi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 11(110), 1637–1648. https://doi.org/10.5281/zenodo.13732160
• Tanrıverdiyev M. (2014). Tek modelli deterministik u-tipi montaj hattı dengeleme probleminin değişken komşu arama yöntemi ile çözümü. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Tekin, M., Öztürk, D., ve Bahar, İ. (2021). Tersine lojistiğin bibliyometrik analizi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 87-100.
• Türkoğlu, M., Duran, G., ve Yetişen, S. (2022). Türkiye’de e-ticaret üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 462-476. https://doi.org/10.55179/dusbed.1013372
• Uyanık, A.Ş. (2020). Bir traktör fabrikasında karışık modelli montaj hattı dengeleme-deterministik ve stokastik ölçümlere göre analizler, Yüksek Lisans Tezi, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, S., ve Çelikkaya, S. (2022). Türkiye’de İktisat Alanında Hazırlanmış Olan Doktora Tezlerin Bibliyometrik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(44), 251-284.
• Yıldız, T. (2017). Yaklaşan Dördüncü Endüstri Devrimi ve Türkiye’deki Mevcut Durum. İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü. DOI:10.13140/RG.2.2.31022.82242/1
• Yılmaz, M. M. (2006). Bulanık operasyon zamanlı geleneksel montaj hattı dengeleme problemi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Yilmaz, M. T. (2024). Akıllı Kişisel Asistanlar: Bibliyometrik Analiz. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 296-316. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1472661