Third Coin of Osman Ghazi Which Was Molded in Yenisehir in 700/1300-1301

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: Söğüt Özel Sayısı, 81 - 120, 29.12.2019

Hakan Yılmaz

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.648913

Cited By: 3

Öz

While the matter that the Ottomans had
established an independent state or not, based on "coin (sikke)" and
"hutbe", has been tried to be solved thanks to an undated coin
belonging to Othman Ghazi published by İbrahim Artuk in 1980, the basic design
of that coin and its unavailable sample has continued to arouse some
suspicion on this subject. In the same time, another
second coin belonging to Othman Ghazi, which is said to have been
existing in the collection of illustrious numismatist Nicholas Lowick, but
whose origin, other than its only one part
legible, is not known, has been clarified thanks to its photos
recently published by us; it is clear that this coin was minted in Söğüt, in
699/1300, in the same way as the Ilkhanate's ones, but differently from
the other one, and that it contains very important evidences that may lighten
some disputed subjects on the establishment of Ottomans.

In
this our last study that is such as to complete our findings related to these
two coins, by introducing another third coin, in Doha Museum, in Katar,
belonging to Othman Ghazi, which was published by a German numismatist, but not known to history scholars,
it aims to try to explain the concluding phase of Othman Ghazi's allegiance
and independence in the light of the third coin, the establishing era of
Yenişehir mint, and to clarify some disputes about the independence focused
on Ilkhanate's dominance; and to present
new and important findings about the first coin of Othman Ghazi, in respect to
the physical features of the last two coins.

Anahtar Kelimeler

Othman Ghazi, the third sikke, Yenisehir, allegiance and mint

Osman Gâzî’nin 700/1300-1301’de Yenişehir’de Bastırdığı Üçüncü Sikkesi

Öz

Osmanlılar’ın
“sikke” ve “hutbe” şartlarına dayalı bağımsız bir devlet kurup-kuramadığı
meselesi, 1980’de İbrahim Artuk’un yayımladığı Osman Gâzî’ye ait tarihsiz bir
sikke sayesinde çözümlenmeye başlanmış ise de, sikkenin basit tasarımı ve
ikinci bir örneğinin bulunamaması nedeniyle hakkındaki şüpheler uzun süre devam
etmiştir. Aynı târihlerde ünlü nümismat Nicholas Lowick’in koleksiyonunda yer
aldığı söylenen, ancak okunabilir durumdaki tek yüzünün çizimi dışında hakkında
hiçbir şey bilinmeyen ikinci Osman Gâzî sikkenin ise varlığı kısa bir süre önce
yayınladığımız çok net fotoğrafları sayesinde tamamen aydınlanmış; bu sikkenin
İlhanlı sikkelerine benzer tarzda, diğerinden farklı olarak 699/1300’de
Söğüt’te bastırıldığı ve üzerinde kuruluşun diğer tartışmalı meselelerini de
aydınlatacak çok önemli deliller yer aldığı ortaya çıkmıştır.

Bu
iki meşhur sikkeye ilişkin tespitlerimizi tamamlayacak nitelikteki bu son
araştırmamızda ise, bir kaç yıl önce Alman bir nümismat tarafından
yayınlanmasına rağmen tarih câmiasına meçhûl kalan, Katar’ın başkenti Doha
Müzesi’nde bulunan Osman Gâzî’ye ait üçüncü bir sikke daha bilim dünyâsına
tanıtılarak, bu yeni sikke ışığında Osman Gâzî’nin biat ve istiklâl sürecinin
tamamlanış safhası, Yenişehir Darphanesi’nin kuruluş zamânı ve İlhanlı
hâkimiyetine odaklı bağımsızlık tartışmaları tam anlamıyla sonuçlandırılmaya
çalışılacak; ayrıca son iki sikkenin fiziksel özelliklerinden hareketle Osman
Gâzî’nin ilk sikkesi hakkında da yeni ve önemli tespitler ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osman Gazi, üçüncü sikke, Yenişehir, biat, darphane

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri ve Birincil Kaynaklar: BOA, TAD (937/1530), nr.: 166 BOA, TAD (937/1530), nr.: 438 BOA, Ali Emîrî, SMST.II, 85/9197 BOA, İbnü’l-Emîn, HAT., 3/256 Bursa Şerʿiyye Sicilleri, Ankara Millî Ktp. nr.: 4121 Ahmed Eflâkî. Manāḳib al-ʿĀrifīn, II, yay.: Tahsin Yazıcı, 2. Baskı, TTK Yayınları, Ankara 1980. ‘Âşık Paşa. Ġarīb-nāme, II, Süleymâniye Ktp. Lâleli, nr.: 1752/2. ‘Âşık Paşa. Ġarīb-nāme, II/1, nşr.: Kemal Yavuz, TDK Yayınları, Ankara 2000. Bostan-zâde Yahyâ Efendi. Tuḥfetü’l-Aḥbāb, Bayezid Devlet Ktp. nr.: 5005. Chalkokondyles, L. The Histories (Historia), Volume I, Translated by Anthony Kaldellis, Harvard University Press, Cambridge and London 2014. Ebû’l-Hayr. “Fetḥ-nāme”, Tevārīḫ-i Āl-i ʿOs̱mān içinde, Bibliothèque Nationale, Ancien Fonds Turc, nr. 117. Enverî. Düstūr-nāme, İzmir Millî Ktp., nr.: 22/401. Enverî, Düstūr-nāme, Paris Bibliothèque Nationale, Ancien Fonds Turc, nr.: 250. Evliyâ Çelebi. Seyāḥat-nāme, X, Süleymâniye Ktp. Hacı Beşir Ağa, nr.: 452/2. Firdevsî-i Rûmî. “ʿOs̱mān Tārīḫi” (Manzum Özet), Vilāyet-nāmeʾ-i Ḥacı Bektāş-ı Velī içinde, İBB Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet Yz. nr.: K.5, vr. 153a-164a. Firdevsî-i Rûmî. “ʿOs̱mān Tārīḫi” (Manzum Özet), Vilāyet-nāmeʾ-i Ḥacı Bektāş-ı Velī içinde, Ankara Millî Ktp. Yz. nr.: A-7544, vr. 89a-94a. Gelibolulu Mustafâ ‘Âlî. Künhü’l-Aḫbār, Kayseri Râşid Efendi Ktp. nr.: 920. Gelibolulu Mustafâ ‘Âlî. Künhü’l-Aḫbār, V, Takvîm-hâne’-i ‘Âmire, İstanbul 1277/1861. İbn Battûta. Rıḥletü İbn Baṭṭūṭa, I, Matba‘atü’l-Ezher, Kâhire 1346/1928. Kemâl Paşa-zâde (İbn Kemâl). Tevârih-i Âl-i Osman, I. Defter, nşr.: Şerafettin Turan, TTK Yayınları, Ankara 1970. Lütfi Paşa. Kitābu Tevārīḫ-i Āl-i ʿOs̱mān, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Ktp. Şevket Rado, nr.: 248. Müneccim-başı Ahmed Dede. Cāmiʿu’d-Düvel, II, Nûruosmâniye Ktp., nr.: 3172, vr. 272b. Müneccim-başı Ahmed Dede. Ṣaḥāʾifü’l-Aḫbār fī Veḳāyiʿü’l-Aʿṣār, Ahmed Nedîm Tercemesi, III, Matba‘a’-i ‘Âmire, İstanbul 1285. “ʿOs̱mān Tārīḫi” (Mensur Özet). Vilāyet-nāmeʾ-i Ḥacı Bektāş-ı Velī içinde, İBB Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet, Yz. nr.: K. 349, vr. 145a-155a. Pachymérès, G. Relations Historiques, IV. Livres, X/25, édition, traduction Française et notes: par Albert Failler, Institut Français d’Etudes Byzantines, Paris 1999, p. 366-367. Rahmî Çelebi. Şehrēngīz-i Yeñi-şehr, Berlin Staatsbibliothek, MS Diez, nr.: A.O. 57. Şihâbüddîn b. Fazlu’llâh el-‘Ömerî. Mesālikü’l-Ebṣār fī Memāliki’l-Emṣār, Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr.: 3416. Şihâbüddîn b. Fazlu’llâh el-‘Ömerî. Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım, nşr.: D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2014. Şikârî. Ḳaramān-nāme, Konya Yusuf Ağa Kütüphânesi, Yzm. nr.: 562. Yazıcı-zâde Ali. Tevārīḫ-i Āl-i Selçuḳ, TSMK, Revan, nr.: 1391. Kitap ve Makaleler: Artuk, İbrahim, “Osmanlı Beyliği’nin Kurucusu Osman Gazi’ye Ait Sikke”, Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1071-1920): ‘Birinci Uluslararası Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi Kongresi’ (11-13 Temmuz 1977) Tebliğleri / Papers Presented to the ‘First International Congress on the Social and Economic History of Turkey, ed.: O. Okyar-H. İnalcık, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 1980, s. 27-33. Aykut, Şevki Nezihi, “Osmanlı Sikkeleri”, Türkler, X, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s. 823-849. Aykut, Şevki Nezihi, “Osman Gâzî’nin Sikkeleri”, Abdülkadir Özcan’a Armağan: Tarihin Peşinde Bir Ömür, ed.: Hayrunnisa Alan, Ömer İşbilir, v.d., İstanbul: Kronik Kitap, 2018, s. 495-500. Ehlert, Rolf, Umlaufgeld im Osmanischen Reich, Band I: von den Anfagen bis Selim I., Heidelberg 2014. Emecen, Feridun M., Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015. Erüreten, Metin, “Osmanlı Akçe ve Medini Darb Yerleri”, Türk Nümismatik Derneği/The Turkish Numismatic Society, Bülten no.: XLVI, İstanbul 2016, s. 19-26. Erüreten, Metin, Bazı Sahte Paralar/Some Counterfeit Coins, İstanbul: Türk Nümismatik Derneği/The Turkish Numismatic Society, 2017. Finkel, Carolina, Rüyadan İmparatorluğa Osmanlı, trc.: Zülal Kılıç, İstanbul: Timaş Yayınları, 2014. İnalcık, Halil, Osmanlılar: Fütühat, İmparatorluk, Avrupa ile İlişkiler, İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. İnalcık, Halil, Söyleşiler ve Konuşmalar, I, haz.: Birsen Çınar, İstanbul: Profil Yayıncılık, 2013. İzmirlier, Yılmaz, “Osmanlı Beyliği Başlangıçta Başka Bir Beyliğe Bağlı Oldumu?”, Türk Nümismatik Derneği Bülteni: Sevgi Gönül Hatıra Sayısı, İstanbul 2005. Kılıç, Şahin, Bizans Kısa Kronikleri (Chronica Byzantina Breviora): Osmanlı Tarihinin Bizanslı Tanıkları, İstanbul: İthaki Yayınları, 2013. Köprülü, M. F. “Alp”, İA, I, s. 379-384. Köprülü, Mehmed Fuad, Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu, V. baskı, İstanbul: Akçağ Yayınları, 1991. Paksoy, İ. Günay, “Osman Gazi’nin Şimdiye Kadar Yayımlanmış Tek Gümüş Sikkesi Üzerine Düşünceler”, Birinci Uluslararası Anadolu Para Tarihi ve Nümismatik Kongresi (25-28 Şubat 2013) / First International Congress of the Anatolian Monetary History and Numismatics (25-28 February 2013) - Bildiriler / Proceedings, ed.: Kayhan Dörtlük-Oğuz Tekin-Remziye Boyraz Seyhan, Antalya: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü & Vehbi Koç Vakfı, 2014, s. 443-456. Schreiner, Peter. Corpus Fontium Historiae Byzantinae / Chronica Byzantina Breviora, I (Einleitung und Text), Wien: Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1975. Srećković, Slobodan, Akches, I (Volume One): Osman Gazi-Murad II (699-848 AH), Belgrade 1999. Tekin, Oğuz, Sikkeler, Devletler, Hükümdarlar: Eskiçağda Anadolu’da Paranın Siyasal, Kültürel ve Ekonomik Rolü, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi’nde sunulan bildiri, 22 Kasım 2006. Yılmaz, Hakan, “Osman Gazi’nin Bastırdığı Sikkeler ve Ona Atfedilen Yeni Bir Sikke Hakkında / II”, HAİD, XVIII/212 (Nisan 2011), s. 43-44. Yılmaz, Hakan, “Mehmed Fuad Köprülü’nün Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu İle İlgili Tezlerine İlişkin Yeni Bir Değerlendirme”, SKAD/JSCS, II/4 (Güz 2016), s. 19-60. Yılmaz, Hakan, “Osman Gâzî’nin Kayıp İkinci Sikkesi ve Osmanlı Kuruluş Tartışmalarına Etkisi”, Âb-ı Hayât’ı Aramak: Gönül Tekin’e Armağan, ed.: Ozan Kolbaş-Orçun Üçer, İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2018, s. 763-788. Yılmaz, Hakan, “Osmanlı Devleti’nin Bürokratik Anlamda Asıl Kurucusu: ‘Orhan Gâzî’”, Uluslararası Orhan Gazi ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu / V, I, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Yayınları, Kocaeli 2019, s. 357-389.